Kas yapayım derken, göz çıkarmayın

Bugün size ismini Hz. Nuh’un üçüncü oğlundan alan, 34 yaşındaki Yafet’in hikâyesinden bahsedeceğim. Yafet, babası Halil Bey’in biriciği, ilk göz ağrısı, göz bebeği. Güzel kalpli, güzel ruhlu oğlu. İyi bir evlat, iyi bir dost, iyi bir arkadaş Yafet. Kendine, bedenine, beslenmesine son derece dikkat eden, 1.80 boylarında filinta gibi bir delikanlı. Aynı zaman da çok çalışkan, başarılı bir avukat. Kafası zehir gibi. Bahçeşehir Hukuk mezunu. Bir de tutkusu var en siyah beyazından. Çocukluk yıllarında en büyük hayali Beşiktaş Spor Kulübü’nde oynamak, forma giymekmiş. Kulüp işi olmayınca o da arkadaşlarıyla halı sahalara terfi etmiş. Beşiktaş tamam tutku ama bir de çok sevdiği var Yafet’in. Kendi gibi avukat olan sevgilisi, nişanlısı Kübra. Nikah tarihleri de yolda, 16 Temmuz...

Şimdi sizi, 1 Temmuz’a götüreceğim. Akşamüstü olunca Kübra’yı da alıp yola çıkıyor. Marmaris bu iki genç, güzel sevgiliyi dört gözle bekliyor. Yafet babasına Marmaris’e gideceğini söylemiyor çünkü telaş yapsın, aklı onlarda kalsın istemiyor. Yafet’le Kübra otele varınca ilk iş bir şeyler atıştırıyorlar. Şehrin, işin, yolun yorgunluğuydu derken Yafet havuza giriyor. Havuzda sutopu oynayan grubu görünce dayanamıyor, o da katılıyor. Sonra “Yoruldum” deyip çıkıyor, havuzun kenarına oturup soluklanıyor. Kimse ne oldu, nasıl oldu anlamadan Yafet başüstü havuza düşüyor. Kübra koşuyor, havuzdakiler, otel personeli, herkes koşuyor. Müdahale ediliyor ancak kalp krizi geçiren Yafet kurtarılamıyor.

Kalple ilgili bir hikâyesi yok, son derece sağlıklı, kendine bakan, özen gösteren bir genç Yafet. Tek kötü alışkanlığı sigarayla da beş-altı ay öncesinde vedalaşmış. Kimsenin aklının almadığı bir ölüm, bir veda yani. Babası Halil Bey siyah beyaz-aşkına, siyah beyaz mermerlerle mezarını yaptırıyor. Bir yandan da anlatıyor, “Ne kadar iyi bir çocukmuş... Ne kadar pamuk kalbi varmış... Ne kadar çok insanın hayatına dokunmuş” diyor. Gerçekten de Yafet çevresindeki hemen hemen herkesin hayatına bir şekilde dokunmuş. Kimine ücretsiz avukatlık yapmış, ihtiyacı olana psikolog kardeşinin de desteğiyle yardım etmiş, kiminin de derdine ortak olmuş.

Biliyorum Yafet tek değil, benzer pek çok hikâyeye, habere tanık oluyoruz. Hepimizin etrafında gencecik ölümler var. Kimi spor yaparken, kimi uykusunda, kimi bilgisayar başında gidiyor bu hayatta. Geriye kalan derin bir hüzün, aileler, dostlar, arkadaşlar, sevgililer. Ve kalbimizi, aklımızı esir alan ‘Neden ve niye?’ler. Ben de sizler gibi “Neden?” dedim ve Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Cemil Gürgün’le gençlerde kalp krizini ve nedenlerini konuştum.

KAS YAPAN İLAÇLARA DİKKAT!

- Gelelim kas yapan şu meşhur ilaçlara. Bu ilaçlar reçeteli mi? Hiçbiri değilmiş. Doğal besin takviyesi olarak satılmakta, farmakolojik içerikleri de tam olarak bilinmemekteymiş.

- Sağ gösterip, sol vuran ilaçlar... Ürünün içeriğinde başka etken maddeler çıkabilirmiş. Gerçekte farmakolojik ilaç içerebilirmiş. Kalp, damar sağlığınızı olumsuz etkileyen katkı maddeleri ihtiva edebilirmiş. Tedavi amaçlı kullandığınız ilaçlarla etkileşime girebilirmiş. Ayrıca sentetik vitamin ve mineraller asla ve asla doğal besinlerin yerini tutmazmış. Prof. Dr. Cemil Gürgün bu ilaçları asla önermiyor.

- Tıpta bu ilaçların yeri var mı? Bazı hastalıkların tedavisinde kullanılan ve kas gelişimini etkileyen ‘anabolik steroidlerin’ varmış. Ancak vücutta su ve tuz tuttukları, kan basıncı yükselttikleri, şeker metabolizmasını olumsuz etkiledikleri ve kısır yapabildikleri için sadece tedavi amaçlı kullanılıyormuş.

- Kas yapan başka fenalıklar... Bazı hormon preperatları; bunların ölümle sonuçlanabilecek ciddi karaciğer toksitesi, kanserojen etkisi ve kalıcı kısırlık yapabilme potansiyeli varmış. Sonra protein tozları; masum gibi görünseler de fazla protein vücutta üre ve ürik aside çevriliyormuş. Bu da gut hastalığına neden oluyormuş. Prof. Dr. Cemil Gürgün; “İhtiyacınız olan proteini doğal kaynaklardan alın, başka kaynaklar aramayın!” diyor.

Adım adım gençlerde kalp krizi

- Önce kalp krizi nedir, ne değildir onu anlayalım... Kalp krizi, kalbi besleyen koroner damarların tıkanması sonucu kalp kası hücrelerinin oksijensiz kalarak ölmesiymiş.

- Gençlerde kalp krizi yaşı kaça indi? Yaş sınırı 40 ve altıymış. Ama bugün o yaş 30’lara hatta 20’lere inmiş.

- Araştırmalara göre ülkede 30 yaş ve üzerindeki kalp krizi oranları erkeklerde binde 3.8, kadınlarda binde 1.6’ymış.

- Genç yaşta kalp krizinin nedenleri... Krizin ayak sesleri için çocukluğa dönmek lazımmış. Çünkü damar sertliği; çocukluk çağında kilo alımı, obezite, aşırı yağ ve şeker tüketimiyle başlıyormuş. Yaşla artan stres, sigara, fazla kilo ve genetik faktörler de role girince damarlar erken dönemde tıkanıyormuş.

- Ama gençlerde damar sertliği, sigara, kolesterol yüksekliği, diyabet, hipertansiyon ve ailede genç yaşta kalp krizi öyküsü yoksa bakın neleri düşünmeliymişiz: Koroner damarların doğumsal bozukluğu; genç kalp krizlerinde ilk akla gelenmiş. Ağır egzersiz yaparken kalbi besleyen koroner damar diğer damarlar arasında sıkışıp kalp krizini tetiklermiş. Damarın iç yüzeyi zar gibi sıyrılarak damar içindeki kan akışını kısıtlayıp krize neden olurmuş. Özellikle genç kadınlarda hamilelikte görülebilirmiş. Ani başlayan göğüs ağrısına “Aman!” diyeyim. Sonra damar duvarının iltihapları, kan pıhtılaşmasını kolaylaştıran nedenler, uyuşturucu maddelerin kullanımı, doğum kontrol hapıyla sigara birlikteliği, ani yoğun duygusal stres ve travmalar...

- “Ağır egzersiz” demişken, ‘sporcu kalbi’ diye bir şey de var. Düzenli egzersiz yapan sporcularda, yaptıkları sporun özelliğine göre kalp yapılarında değişiklik görülürmüş. Mesela yüzen, koşan, kürek çekenlerde kalp kası kalınlaşır, kalp boşlukları genişler, kalp atım sayısı düşermiş. Kalp daha çok kanı daha fazla kuvvetle pompalayarak verimini artırırmış. Ancak sporcu ölümlerini, kalp krizlerini de sık duyar olduk. Neden? Bazen kalbin adaptasyon mekanizması kontrolsüz, aşırı gelişirmiş ve kalbin fonksiyonlarını bozarmış. Genetik zeminde kalp kası hastalıkları da varsa, ani kalp durmasıyla ani ölümler gerçekleşirmiş.