Kadından vali kaymakam olur mu
Belki siz de izlemişsinizdir. Erzurum Girişimci Kadınlar Derneği Başkanı “Belli makamlara kadının oturması hatadır. Kadın vali, kaymakam olmamalı. Gecenin bir saatinde ot yangını olduğunda atına binip gidebilmeli. Kadın naziktir, narindir, duygusaldır. Emir verebilmeli. Yumruğunu vurduğu zaman ses getirmeli. Bazı makamlara kadın olmuyor” dedi. Hem de ‘Çalışma hayatında toplumsal cinsiyet eşitliğinin geliştirilmesi’ konulu konferansta...
Açıkçası yöneticilikle fiziksel gücün ilişkisini ya da vali, kaymakam olmak için illa ki -amiyane tabirle- ‘Ali Kıran Baş Kesen mi?’ olmak gerektiğini anlamadığımdan, bu işi en güzel şekilde gerçekleştirmiş, Türkiye’nin ilk kadın valisi Lale Aytaman’a başvurdum.
VALİ OLMAMLA CAM TAVAN KIRILDI, KADINLARA YOL AÇILDI
Bu sözler hakkında ne düşünüyorsunuz Sayın Aytaman?
- Bir kadın girişimci tarafından söylendiği için çok düşündürücü. Onlar kadınları girişimcilik kadar, her alanda sorumluluk gerektiren mevkilere getirmek için desteklemeliler. Ne yazık ki vali, kaymakam gibi görevlerde kadın sayısının azlığı, ön yargıların kalkması ve olumlu rol modellerin oluşmasını engelliyor. Türkiye’nin ilk kadın valisi olarak 1991’de Muğla’ya atandım ve 4,5 yıl bu görevi sürdürdüm. O zaman 81 il arasında bir de kadın valinin bulunması ülkemizde toplumsal cinsiyet eşitliğinde atılan olumlu bir adım olarak algılanmıştı.
Görevden ayrılırken zamanın Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel “Çok güzel valilik yaptınız” sözleriyle beni onurlandırdı. Sadece Muğla ve Ege’de değil, ülke genelinde büyük çoğunluk bir kadın vali görmeyi benimsemişti.
Demek ki “cam tavan” kırılmış, bu yol kadınlara açılmıştı. Ne yazık ki ben milletvekili olarak 1991 yılında valilik görevinden ayrıldıktan sonra, geçen yıla kadar kadın vali atanmadı. Geçtiğimiz yıl Yalova’ya atanan Esengül Civelek tekrar tek kadın vali olarak görevini başarıyla yürütüyor. Kadın vali Yardımcılarımız ve kaymakamlarımız da başarılı görevler yapıyorlar.
‘VALİ BEY’ DENMESİ DIŞINDA KADIN OLMAMDAN DOLAYI SORUN YAŞAMADIM
Valiliğiniz döneminde kadın olmanızdan kaynaklanan sıkıntılar yaşadınız mı?
- Valilik dönemimde kadın olmamdan kaynaklanan bir sorun yaşamadım. Sadece başlangıçta “Vali Bey” diyenler oluyordu, ama sonra “Vali Hanım” olağan bir hitap oldu. Tabii ki özel yaşamımda ailece bazı özverilerde bulunduk. Eşim, oğlumuz İstanbul’da okula gittiğinden, ona hem baba hem anne oldu. Ben onlara hasret kaldım Muğla’da, ama ailece dayanışma içinde bu güçlükleri aştık. Görevden ayrılırken artık kimse “kadından vali olmaz” demiyor, tam tersi kadın valilerimizin artması arzulanıyordu. Kadınlar yüreklenmiş, genç kızlar “ben de vali olmak istiyorum” demeye başlamıştı.
İYİ YÖNETİCİ OLMANIN FİZİKSEL GÜÇLE NE İLGİSİ VAR?
Güçlü bir yönetici olmanın cinsiyet ve bundan kaynaklanan fiziksel güç ile ne gibi bir bağlantısı olabilir?
- Güçlü bir yönetici olmak için bilek gücü gerekmez. Kendinizi çok iyi yetiştirmenizin yanı sıra bilgi ve görgü birikimi çok önemlidir. Örneğin ben üç dil bilmenin yararını, Muğla’nın turizm bakımından gelişmesi için yaptığım çalışmalarda olduğu gibi, terörün kol gezdiği o yıllarda dış basınla yaptığım direkt konuşmalarda da gördüm.
Kendim için yaşamım boyunca başarı çıtasını yüksek tuttum, hala da ilerleyen yaşıma rağmen kendimi geliştirmeye, aktüaliteyi izlemeye çalışıyorum. Başarı için başta insan sevgisi olmak üzere, Vatan ve Millet sevgisiyle birlikte biraz da, örneğin özel yaşamınızda, özverili olmaya hazır olmanız da gerekir.
SİZ SADECE BİR KADIN BAŞBAKAN GÖRDÜNÜZ, BİZ ONLARCA ERKEK BAŞBAKAN
Kadınların önemli görevlere gelince kadın olduklarını unutmadan, toplumda dezavantajlı konumdaki kadınları öne çıkartması gerektiğini düşünen Aytaman, görevi boyunca böyle davranmaya çalışmış. Aslında gereken yetenek, bilgi birikimi, sağduyu ve yönetme becerisi olan her kadın ve erkek üst düzey görevleri yerine getirebilir. Kadın-erkek diye bir ayırım yapmak yanlış diyor.
Lale Aytaman’ın da dediği gibi, kadından vali de olur, kaymakam da! Hatta bence başbakan da, cumhurbaşkanı da...
Böyle söylediğimde, bazı erkekler “Tabi, tabi kadın başbakanı gördük” diyorlar kinayeli... Ben de diyorum ki “E, ne var bunda? Siz sadece 1 kadın başbakan gördünüz, ama biz onlarca erkek başbakan gördük de bir şey diyor muyuz?”
Ne dersiniz haksız mıyım?
