İstanbul’u sarsan yangın

İkinci kez açıldı diyorum çünkü 68 yıl önce bir gece çıkan yangınla tarihinin en büyük yarasını almıştı.

26 Kasım 1954 gecesi saat 22.30 sıralarında Kalpakçılar Caddesi’nde elektrik kontağından çıkan yangın bir anda ilerledi ve Yorgancılar, Halıcılar, Mobilyacılar, Dericiler ve Kürkçüler çarşılarını kül etti.

O ve sonraki geceler tüm İstanbul ayaktaydı.

Adalar hariç şehirde ne kadar itfaiyeci varsa Kapalıçarşı’daydı. Çok zor bir geceydi.

Çarşıdaki 3 bin 600 dükkândan 1394’ü yandı.

‘KUDRET BEN YANDIM MI?’

Ertesi sabah 500 asker ve 150 polis Kapalıçarşı’nın kapılarını tuttu. Aralarında atlı polisler de vardı. Amaç, bu devasa alanda yanan dükkânların yağmalanmasını önlemekti. Dükkân sahipleri çarşının dışındaki polis kordonunda dehşetle yangına bakıyor, yanan işyerlerinin üzüntüsünü yaşıyordu.

Bir ara çarşının asırlık demir kapısı aralandı, dışarıya bir bekçi çıktı. Bir dükkân sahibi “Kudret ben yandım mı?” diye sordu.

Yanıt çok can yakıcıydı: “Bizim oralar tamam. Yarım saatte hepsi yanıp kül olmuş.”

27 KASIM 1954

TANDIR İÇİ GİBİ SICAK

Bir süre sonra gazetecilerin çarşıya girmesine izin verildi. Hürriyet muhabiri tabloyu şöyle anlatıyordu: “Şimdi çarşının en işlek ve aydınlık yeri olan Kalpakçılar Caddesi’ndeyiz. İtfaiye içeriye uzattığı hortumlarla su sıkmaya devam ediyor. Çarşı bir tandır içi kadar sıcak. Kızgın duvarlara çarpan suyun buhar olduğu bile görülüyor. Yerde nasılsa yanmamış bir demet duvak teliyle yarım yanmış bir bebek ayakkabısı çamur içinde gözü çekiyor.”

Yangından sonraki ikinci gün esnaf temsilcilerinin çarşıya girişine izin verildi. Esnaf heyeti çarşıdan çıktıktan sonra gazetecilere “müessif felaketin halen işçi ve patron aileleriyle birlikte 100 bin kişinin geçimini tehdit ettiğini” söylüyor, yardım istiyordu.

Esnafın teklifi dükkânları kendilerinin yapmasıydı. Eğer belediyeye kalırsa yıllar sürebileceğinden endişe ediyorlardı.

29 KASIM 1954

TİCARET HAYATI TEHLİKEYE GİRDİ

Yangına kadar Kapalıçarşı en son tadilatı 1894’te görmüştü. 30 bin 700 metrekarelik çarşıda 5 cami, bir okul, yedi çeşme, bir dolaplı kuyu, bir acı akar su, bir sebil, bir şadırvan, 61 sokak ve 13 kapı bulunuyordu. Çarşının nüfusu 20 bindi. Bu facia sadece çarşı esnafını değil tüm kenti derinden sarstı. Şehrin ticari hayatı da risk altındaydı. O tarihlerde İstanbulluların yüzde 90’ı alışverişlerini Kapalıçarşı’dan yapıyordu.

26 KASIM 1955/28 KASIM 1954

Başbakan Adnan Menderes, üç bakanını konuyla ilgili görevlendirdi.

Devlet Bakanı Muharrem Sarol, İçişleri Bakanı Namık Gedik ve Sağlık Bakanı Behçet Uz hemen İstanbul’a uçtu. Çarşıda incelemeler, belediyede görüşmeler yaptılar. Bir raporla Ankara’ya döndüler.

Cumhurbaşkanı Celal Bayar da olay yerinde incelemelerde bulundu.

Çarşının yanmayan bölümlerindeki 1505 dükkân ancak 3 Aralık günü yeniden açılabildi. Bir yıl sonra 25 Kasım 1955 günü sadece Kalpakçılar Caddesi’ndeki dükkânlar yeniden hizmete girdi.

Çarşının tamamının yenilenmesi ise biraz daha zaman aldı.