Cibuti’nin İstanbul Meydanı’nda bir Burhan Bey bulvarı

Son Cibuti valisi de Burhan Bey, 1880’lerde Fransızlar gelene kadar Osmanlı vilayeti kalmış...
TİKA, şehrin merkezinde bulvarlarıyla büyük bir meydan düzenliyor şimdi, adı İstanbul Meydanı olacak. O meydana açılan bir bulvara da son vali Burhan Bey adı verilecek.
Meydana bir de şehitler anıtı dikiliyor. Konsolos Ahmet Mazhar Bey’in adını yaşatacak. Temellerini yarın Cumhurbaşkanı Erdoğan atıyor.
Ama önce, bugün Somali’nin başkenti Mogadişu’ya uğrayacak uçağımız. Dün, öncü giden heyetimizin bomba yüklü bir araçla intihar saldırısına hedef olduğu Mogadişu’ya... 2013’te elçilik binamızın terör baskını yediği, özel harekât polisimizi şehit verdiğimiz Mogadişu’ya...
Burhan Bey’den bugüne aldığımız risklere değer mi?
Yüzyıl evvel buradaki varlığımız ne uğrunaydı, bugün geri dönüşümüz ne uğruna?

* * *

Erdoğan’ın üç ayaklı Etiyopya, Somali ve Cibuti ziyaretini izleyen gazeteciler arasındayım. Komşum Özkök’ün yakıştırmasıyla A330’un, benim tabirimle The Uçak’ın müdavimi Alfa erkek kadrosundan biriyim yani yine.
Etiyopya’dan Somali’ye geçiyoruz bugün. Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı TİKA’nın bazı projelerini hizmete açacak Erdoğan.
Ahmet Mazhar Bey’in Harar’daki konsolosluk konağını da TİKA yeniliyor.
Müslümanların ilk hicret yurdudur Etiyopya, nam-ı diğer Habeşistan. Devrin Habeş Kralı Necaşi’nin türbesini yine TİKA restore ediyormuş. Bu vesileyle öğrendim ki Addis Ababa’dan 800 km mesafede bir nahiyede yatıyor.
Etiyopya, tarihte hiç sömürge olmamış bir imparatorluk bakiyesi. Osmanlı bile konsolos göndermiş, müstemleke valisi değil.
Onun için bugün Afrika Birliği’nin de BM bölge teşkilatının da merkezi. Ekonomik gücüyle orantılı olmayan bir siyasi ağırlığa sahip.
Ancak ekonomik potansiyeli de gelecek vaat ediyor, hafife almayın. Yoksa Çin ne diye hükümet binaları yapıp armağan etsin, trafik sinyalizasyon sistemleri hediye etsin, ne diye belediye otobüsü kafileleri hibe etsin.
Bugün kişi başına milli geliri bin 300 dolar, dış ticaret hacmi 4 milyar dolar, toplam ekonomik büyüklüğü ise 130 milyar dolar civarlarında olabilir. Diş kovuğunu bile doldurmaz Türkiye’yle ticareti. 270 milyon dolarlarda...
Ve fakat 9 sene önce de gelmiştim, fark gözle görülür. Çok hızlı büyüyor, senede yüzde 10 gibi...
100 milyon nüfuslu bir pazar, az mı? 1 milyon 100 bin km kareden fazla bir coğrafya. 7 federal bölge, 600 nahiye ve 28 bin köy... Küçümsenemeyecek kadar iri...

* * *

Cibuti bir milyon nüfuslu bile değil. Afrika Boynuzu’nun yayıldığı toplam genişliğin yanında devede kulak... Ama denize açılıyor, liman şehri. Kişi başına milli geliri Etiyopya’yla at başı gidiyor.
Toprağı küçük, stratejik önemi büyük Cibuti’nin. 400 yıl Osmanlı hâkimiyetinde kalmış...
Somali hakeza, kısmen Osmanlı sancağı altında yaşamış... Ama kişi başına 600 dolar gelirle en perişanları...
Türkiye, TİKA marifetiyle buralara yol, su, elektrik getiriyor, aş ve iş sağlıyor, okul ve hastane yapıyor.
Afrika’nın ekonomik ve siyasi geleceğinde hatırı sayılır bir yerimiz olacaksa bunu, TİKA’nın bugünkü kalkınma yardımları ile makine-ekipman hibe ve desteklerine borçluyuz.

* * *

Buraların en ücra derinliklerinde bayrağımızı dalgalandırıyor TİKA. Başkanı Serdar Çam da Erdoğan’ın heyetinde...
DEİK, MÜSİAD ve ASKON gibi iş dünyası örgütlerinin başkanları da Cumhurbaşkanı’yla seyahat ediyor. Onların Etiyopya’ya yerleşmiş üyeleri karşılıyor bizi. Biri, 9 tane tekstil fabrikası kurduklarını söylüyor. Diğeri, yol inşaatı yapan bir müteahhit. Bir başkası enerji projeleri kovalıyor...
Fransız’ın, İngiliz’in, İtalyan’ın taş çatlasın yüzyıllık izi var Afrika Boynuzu’nda. Bizim asırlara uzanan ortak bir mazimiz.
O temel üstünde şimdi yeni bir gelecek kuruluyor.
Değmez mi geri dönmeye?