‘Şevket Sucukları’nın beyaz ve mavi yakalıları

Toplantıda; Şevket Sucukları’nın yöneticileri, patronlarına 10’dan fazla kez telaffuz ettiler. Push etti, set etti, compare etti, schedule etti, outsource etti, down etti, compass etti, brief etti, post etti, check etti ve domine ‘etti’... Şirketin sattığı ürün de bir ‘etti’. Bazı yöneticileri “biz sucuk mu satıyorduk ya” deyince bu kez Şevket’in canına tak ‘etti’. Toplantıdaki tüm beyaz yakalıları, “Sizi asıl işi yapanlara push ediyorum” diyerek mezbahaya, mavi yakalı çalışanlarının yanına sucuk üretimine gönderdi.


Şevket Sucukları’nın beyaz yakalıları İngilizce-Türkçe karışımla yetinmediler, içi boşaltılmış ‘teşekkürü de’ (TŞK), içi boşaltılmış ‘iyi çalışmaları da’ (İYÇ) ihmal etmediler. Skeçte geçmeyen ama yaygın kullanımda olan ‘SVG’ ve ‘SYG’ ifadelerini de skeçe ben ilave edeyim. ‘Sevgilerimle’ ve ‘Saygılarımla’ da içi boşaltılarak plaza bilgisayarlarında gezinmekte...


Geçenlerde bir grup arkadaşla Güldür Güldür Show’un ‘Şevket Sucukları skeçini’ konuşuyoruz. Sohbetin sonunda şu sorulara muhatap oldum: Mavi yakalı çalışanlarla, beyaz yakalı çalışanların yasalarda karşılığı var mı? Vergisel olarak fark var mı? Kıdem tazminatında, sigorta prim hesabında mavi yaka beyaz yaka ayırımı var mı?

Belli ki yaka rengi kafaları karıştırıyor...


Şirketlerde beden gücüne dayalı olarak çalışanlara mavi yakalı, ofis çalışanlarına ise beyaz yakalı çalışan deniyor. Beyaz yakalı çalışan denince ofis çalışanlarından yalnız yönetici olanlar da anlaşılabiliyor.


İşletmelerde bazı uygulamalar yaka rengine göre belirlenebiliyor. Mavi yakalıların ücretleri saat üzerinden hesaplanırken beyaz yakalıların ücreti ise aylık olarak hesaplanıyor. Bayramlarda, yıllık izinlerde verilen ikramiyeler, yakacak ve gıda yardımları gibi sosyal yardımlar da ücretlerdeki nispi düşüklüğü telafi edecek şekilde genelde mavi yakalılar için geçerlidir.


Yasal yönden baktığımızda... Vergi yasalarından başlayalım. Gelir Vergisi Kanunu (G.V.K.) çalışanların yaka rengine bakmadan tüm çalışanların aldığı ücretle, ödeyeceği vergi ile ilgilenir. Ve ücreti de ‘işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.’ şeklinde tanımlar. (GVK Md.61) Dolayısıyla ücret geliri elde ediliyorsa yaka rengi önemli değil. Maliye ücretin büyüklüğüne göre değişen oranlarda vergisini işveren aracılığıyla tahsil eder. Yılın başında yüzde 15’den başlayan vergi, ücretin büyüklüğüne göre, önce 20’ye, sonra 27’ye ve en son 35’e kadar yükselir.


İş Yasası’na baktığımızda da durum aynı. Herhangi bir yaka rengi ayırımı yok. İşçiyi, ‘bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişi’ olarak tarif ediyor.
(Md.2) 45 saatlik haftalık çalışma süresi de, yılda 14 ila 26 günlük yıllık izin hakları da, kıdem ve ihbar tazminatları da yaka rengi ayırımı olmaksızın tüm çalışanlar için geçerli.


YARGITAY NE DİYOR?


İnsan Kaynakları departmanında çalışırken işten ayrılan bir beyaz yakalı çalışan işverenini dava etmiş. ‘Mavi yakalılara daha yüksek oranda fazla mesai ve tatil ücretleri ödendiğini’ iddia etmiş. Yargıtay ise ‘İş mevzuatında mavi yaka beyaz yaka ayrımı yok’ demiş. Ayrıca ‘Çalışanlar arasında fazla çalışma ve bayram genel tatil ücretleri bakımından farklı oranların uygulanması İş Kanunu’nun 5.nci Maddesine (Eşit Davranma İlkesi) aykırılık oluşturacağını da’ belirtmiş. (YARGITAY 9. HUKUK DAİRESİ K. 2014/27623 Tarih 23.9.2014)