Nebati’nin keyfi yerinde

Sohbete Hürriyet muhabiri Musa Kesler de katıldı.

*

İlk izlenimim şu:



Nebati, enflasyonun düşmeye başlamasıyla birlikte karamsarlığı üzerinden tamamen atmış. “Nasılsınız?” diye sorduğumuzda “Keyfim yerinde” diye cevap verdi. Gerçekten de gözlerindeki o meşhur ışıltı yeniden belirmişti.

*

Yakın gelecek için çok umutlu Bakan Nebati.

Dövizde bir dalgalanma beklemiyor. Enflasyonun aşağı doğru gidişinin süreceğini söylüyor. Daha önemlisi toplumun enflasyonun düşeceğine inandığını ve bunun da çok önemli olduğunu vurguluyor. EYT maaşları için “Biz hazırız” diyor.

*

Süpermarketlerin fiyat sabitlemesine gitmeleriyle ilgili de önemli mesajları var Nebati’nin. “Bunu ancak şimdi yapabilirlerdi” diyor. Lokantaların fiyat sabitlemesine gitme tartışmalarını da önemsiyor.

*

Borsayla ilgili küçük yatırımcılara tavsiyeleri var Nebati’nin. Bu tavsiyeleri dile getirirken CHP Lideri Kılıçdaroğlu’nun spekülasyon yaptığını öne sürerek “Onun spekülasyonlarından kaçının” diyor.

EYT MAAŞLARI
BİZ ÖDEMEYE HAZIRIZ

EYT’liler ilk maaşı ne zaman alacaklar?

NEBATİ: Cumhurbaşkanı’mızın bu konudaki duruşu belliydi. Biz EYT ile ilgili tedbirimizi aldık. Hazırlandık. Biz hazırlıklıyız. Süreç tamamen kendi mecrasında yürüyor. Yasa çıktıktan sonra Çalışma Bakanlığı tarafından tamamlanması gerekiyor. Zannedersem yasa önümüzdeki ay ete kemiğe bürünmüş olur. Biz hazırız.

BORSA
KÜÇÜK YATIRIMCIYA BORSA TAVSİYELERİ

Borsa’daki küçük yatırımcıya bir tavsiyeniz var mı?

NEBATİ: Borsadan korkmasınlar. Ama mutlaka finansal okuryazar olsunlar. Herkesten akademik derinlik veya uzmanlık beklenemez. Ama bilinçli olarak danışmanlık üzerinden gidilebilir. Kısa gün kârını öncelemesinler. Borsa’yı bir kumarhane gibi görmesinler. Çünkü Türkiye Borsası için büyük bir fırsat doğdu. Çok sayıda insan borsaya giriyor. Halka arzlarla yeni firmalar borsaya giriyor. Borsa kumar veya kısa gün kârı değil doğru ve verimli bir finansal araç. Kısa vadeli, gündelik bakmasınlar.



Son günlerde Borsa’da yaşanan düşüşler için ne diyorsunuz?

NEBATİ: Borsa yatırımcıları asla şunu unutmasınlar: Borsa her zaman bir düzeltme yapar. Aşağı doğru giderken de yukarı doğru giderken de bir düzeltme yapar. Asla paniğe gerek yok. Ayrıca şunu özellikle söyleyeyim birinci muhalefet partisi liderinin sözlerine bakmasınlar. Çünkü bilerek panikletmeye çalışıyor. Milyonlarca insanın girmeye başladığı borsa üzerinden bir siyasi çıkar elde etmeye çalışıyorlar. Kesinlikle bu konudaki spekülasyonlara kulak vermesinler.

KUR KORUMALI MEVDUAT
SON DURUM NEDİR?

Kur Korumalı Mevduat’ta son durum nedir?

NEBATİ: Kur Korumalı Mevduat, ortak akılla üretilmiş müthiş bir icat. Ekonomi hocalarıyla bürokratları buluşturduk. Önce teorisini oluşturduk. Sonra modele çevirdik. Geniş çalıştık, sürekli istişare halinde olduk. Bunu geçici olarak düşündük. Niye? Çünkü ateşi söndürmemiz, dövize olan talebi kırmamız gerekiyordu. Kurun oynaklığının bitmesi gerekiyordu.

İşlevini tamamladı mı?

NEBATİ: Bir yıllık düşünmüştük. Ama toplum tarafından içselleştirilmesi ve diğer enstrümanların kullanılabilir hale gelmesi için süreye ihtiyacımız vardı. 31 Aralık 2023’e kadar uzattık.



Şu anda Kur Korumalı Mevduat’a ilginin devam etmesini arzu ediyor musunuz?

NEBATİ: Tamamen doğal akışına bırakıyoruz. Zirvenin ne olduğunu yaşayarak gördük. Zirve Türkiye’deki mevduatın yüzde 27’sidir. Orada durdu. 1 trilyon 470 milyar liraya geldi ve zirveyi yakaladı. Şimdi 100 milyar lira düştü. Şu an 1 trilyon 370 milyar lira.

Bu düşüşü olağan buluyor musunuz?

NEBATİ: Çok olağan. Beklentilerimize uygun. Önümüzdeki süreçte kendi kendine beslenecek ve beslenmesi duracak. Böyle bir noktaya doğdu gidiyor.

DÖVİZDE BEKLENTİLER
DOLAR YÜKSELİR Mİ?

Dövizde bir istikrarsızlık
çıkabilir mi? Dolar artar mı?

NEBATİ: En son Türk Lirası’nın TÜFE üzerindeki değeri yüzde 47’ye düşmüştü. En değersiz noktaydı bu. Şu anda yüzde 54’lerde. Türk Lirası, geçen yıla göre daha değerlendi ama önceki yıllara göre hâlâ değersiz. Enflasyondaki olumlu gidişle kendi mecrasında düzeliyor. Bu birinci nokta. İkinci nokta şu: Geçen yıl savaş yaşadık. Savaş, enerji maliyetlerine pik yaptırdı. Türkiye, bir enerji ithalatçısı. Enerji fiyatları normalleşmeye başladığında bizim cari açığımız olmaz. Her şeyin kötü olduğu dönemde Türkiye’nin cari açığı 45 milyar dolar ile kapanacaktı. Cari açığın bu kadar yüksek olması sürekli olamaz. Sürekli olması için dünyadaki enerji fiyatının devamlı yüksek olması lazım. Görünen o ki normalleşme var. Emtia fiyatlarında normalleşme var. Dövize olan ihtiyaç, otomatikman azalacak yani.

SÜPERMARKETLER
MARKETLER BUNU ANCAK ŞİMDİ YAPABİLİRLERDİ

Süpermarketler, son günlerde fiyatları sabitleme adımları attılar. Hatta bazıları çeşitli indirimlere gittiler. Bir zorlama mı var?

NEBATİ: Hayır. Herhangi bir zorlama yok.

Peki neden bu zamana kadar yapılmadı da şimdi yapılıyor?



NEBATİ: Her şeyin bir zamanı var. Vakti zamanı gelince söyleminiz etkili olur. Aksi takdirde karşılık bulmaz. Öncelikle şunu söylemeliyim: Kâr maksimizasyonu haktır. Bir şirket niye kurulur? Para kazanmak için. O nedenle kimseye “Niye kâr ediyorsun?” diye sormam. Devlet, “Niye çok para kazanıyorsun?” diye sormaz. Ama fahiş fiyat uyguluyorsa devletin buna karşı bir duruşu olur. Kriz anında fazla para kazanmak ayrı bir şeydir, kriz anını fırsat bilip bunu bir vurguna dönüştürmek ayrı bir şeydir. Devletin görevi, vurgunu engellemektir, kârı maksimize etmeyi engellemek değildir.

Yani vakti zamanı şimdi geldi diyorsunuz. Bu ne demek?

NEBATİ: Geçen yıl salgından dolayı ertelenmiş yükler vardı. Petrol fiyatları, doğalgaz fiyatları, sübvansiyonlar. Anormal bir yük. Dünyadaki tüm mallarda fiyatlar yükseliyor, siz dışarıdan enflasyon ithal ediyorsunuz. Aralık ayında döviz patlaması, kur atağı yaşamışsınız. Herkes fiyatlamasını o günkü kura göre değil ileride beklediği kura göre yapmış. Yani enflasyonu azdıracak her türlü iş yapılmış. Enflasyonun yüksek olacağı beklentisi yüzde 40’lara çıkmıştı. Bu çok tehlikeliydi, atalet oluşabilirdi. İşte biz bunu kırdık. Aralıkta enflasyonun yükseleceği beklentisi yüzde 8’lere geriledi.

Bu nedenle mi marketler indirime gidiyor?

NEBATİ: Evet. Şu anda bir psikoloji var. Markete giden kişi şimdi fiyatlardaki ufacık bir oynamada, “Enflasyon düşüyor, sen niye fiyat arttırıyorsun?” farkındalığı gösterecek. Bu bir. İkincisi üretici, satıcı “Enflasyon düşüyor, yükselmeyecek, ben fiyat artışı yapmayayım” noktasına geldi. Çünkü biliyor ki üç ay sonra fiyatlar artmayacak. Biliyor ki döviz yükselmeyeceği için baskı olmayacak. Biliyor ki dünyadaki resesyon korkusundan dolayı gıda ve enerji fiyatlarında bir yükselme olmayacak. Dolayısıyla marketlere şimdi söz söylenebiliyor. “Biz sizden bunu bekliyoruz” dediğimizde yapmalarının temel nedeni budur. Çağrının karşılık bulabildiği şartlar söz konusu.