Erdoğan’ın lider diplomasisi

İsrail Cumhurbaşkanı Herzog 14 yıl aradan sonra Türkiye’ye geldi.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev çalışma yemeğinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın konuğuydu.

Erdoğan akşam saatlerinde ise ABD Başkanı Biden ile telefonla görüştü.

Bu listeyi biraz daha açmak istiyorum.

Erdoğan, Ukrayna Savaşı süresinde 20’yi aşkın ülke lideriyle görüştü.

Rusya Devlet Başkanı Putin’le iki, Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenski ile de iki kez görüştü. Savaş halindeki iki ülkenin lideri ile görüşen bir lider olmak önemli.

Ama Erdoğan’ın görüştüğü dünya liderleriyle ilgili biraz daha ayrıntılı bilgi vermek istiyorum.

Sonra bunu neden yazdığımı açıklayacağım.

MEKİK DİPLOMASİSİ

Cumhurbaşkanı Erdoğan bu süreçte NATO toplantısına katıldı. NATO Genel Sekreteri Stoltenberg’le, İngiltere Başbakanı Johnson’la, Fransa Cumhurbaşkanı Macron’la Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’le (2 kez) Sırbistan Cumhurbaşkanı Vucic’le, Özbekistan Cumhurbaşkanı Mirziyoyev’le, Türkmenistan Cumhurbaşkanı Berdimuhammedov’la, Litvanya Cumhurbaşkanı Nauseda ile, Belarus Cumhurbaşkanı Lukaşenko ile, Hollanda Başbakanı Rutte ile, Avusturya Cumhurbaşkanı Alexander Van der Bellen’le, Moldova Cumhurbaşkanı Sandu ile, Kanada Başbakanı Trudeau ile AB Konseyi Başkanı Michel’le, Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’le görüştü.

Hafta sonu Yunanistan Başbakanı Miçotakis’le İstanbul’da, hafta başında ise Almanya Başbakanı Scholz’la Ankara’da görüşecek. Bu arada gerçekleşecek telefon görüşmelerini ise sürpriz saymıyorum. Çünkü Türkiye, “lider diplomasisinin merkez ülkesi” konumunda. Ukrayna krizinden bu yana hiçbir lider böyle üst düzeyde bir lider diplomasisini yürütmedi.

Aslında yukarıda yayınladığım liste üzerine bir şey yazmak gerekmiyor. Gazetecilik deyimiyle haber kendini anlatıyor. Ukrayna Savaşı’nda hem Türkiye’nin stratejik önemini ortaya koyuyor hem de Türkiye’nin pozisyonunun ne denli doğru olduğunu gösteriyor.

TÜRKİYE KARTI

* Bir dönemler ABD’nin “kanat ülke” muamelesini yaptığı bir Türkiye vardı. Şimdi uluslararası krizlerde sözü dinlenen bir Türkiye var.

* Bir dönemler ne yapacağı değil, ne yapması gerektiği dikte edilen Türkiye vardı. Şimdi ne yapacağı merak edilen bir Türkiye var. Artık uluslararası krizlerde bir Türkiye kartı gerçeği doğdu. Türkiye kartı önem kazandı.

ANAHTAR ÜLKE

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ifadesiyle Ukrayna Savaşı’nda Türkiye, “anahtar ülke” konumunu üstlendi. Cumhurbaşkanı Erdoğan ise bir kez daha dünya lideri olduğunu gösterdi. Putin ile ve Zelenski ile aynı anda görüşebilen, iki liderin de güvendiği, çözümün anahtarlarından birine sahip bir lider olduğu ortaya çıktı.

Yeni bir dünya kuruluyor. ABD ile Rusya tarafından dünya yeniden tanzim ediliyor. Bu süreçte Türkiye’nin başında güçlü bir lider olarak Erdoğan’ın bulunması büyük bir şans.

Bu süreçte Türkiye’nin aktif arabuluculuk rolünü üstlenmesi, aktif tarafsızlık politikasını yürütmesi ve iki ülkeyi bir araya getirerek çözümün bulunması için aktif çaba gösteren bir Türkiye pozisyonu çok kıymetli.

ANTALYA’DAN NE ÇIKTI?

1. Ukrayna Savaşı’ndan bu yana bakanlar düzeyindeki ilk temas Antalya’da gerçekleşti. Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov ile Ukrayna Dışişleri Bakanı Kuleba, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun başkanlığında bir araya geldi.

2. Antalya Zirvesi Erdoğan-Putin görüşmesinde kararlaştırıldı. Çavuşoğlu’nun toplantıya başkanlık etmesi önerisi Rusya ve Ukrayna’dan geldi.

3. Çok büyük beklentiler oluşturmak büyük hayal kırıklıklarına neden olabilir. Antalya Zirvesi öncesinde Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile görüşmüştüm. Uluslararası krizler konusunda çok deneyimli bir Dışişleri Bakanı olan Çavuşoğlu ihtiyatlıydı.

4. Çavuşoğlu, bunu bir defalık zirve değil bir süreç olarak görüyordu. Zirveden sonra yaptığı açıklamada, “Bir görüşmede mucizeler beklenmemeli. Ama önemli bir başlangıçtır” dedi.

PATRON PUTİN

5. Kolay değil, savaş halinde olan iki dışişleri bakanı bir araya geldi. Çavuşoğlu, “Gerginliğe yol açan, seslerin yükseldiği bir görüşme olmadı. Medeni bir görüşme oldu” dedi.

6. Tecrübeli bir Dışişleri Bakanı olan Lavrov’un Antalya’ya anlaşmak için gelmediği ayrıca karar mercii olmadığı ortaya çıktı. Lavrov, esas patron olan Putin’e aktaracak. İlk söz de son söz de belli ki Putin’de.

7. Ukrayna Dışişleri Bakanı Kuleba, Antalya Zirvesi’ni dünyaya mesaj vermek için önemli bir zemin olarak kullandı.

8. Çavuşoğlu, sürdürülebilir ateşkese ihtiyacımız olduğunun altını çizdi. Kalıcı ateşkese kadar insani koridorun açılmasına ihtiyaç olduğunu vurguladı. Böylece Türkiye’nin kısa ve uzun vadede yapılacaklarla ilgili bir takvim üzerinde çalıştığı ortaya çıktı.

TEŞEKKÜRLER TÜRKİYE’YE

9. Antalya Zirvesi’nin toplandığı saatlerde Akdeniz’in diğer ucunda Dubai’de Akdeniz Parlamenterler Asamblesi toplantısı vardı. Toplantıda söz alan diğer ülke temsilcilerinin Türkiye’nin girişimlerinden dolayı teşekkür etmesi, Türkiye’yi temsilen katılan AK Parti Balıkesir Milletvekili Mustafa Canbey’in Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın girişimlerini anlattığı konuşmasının en çok alkışlanan konuşma olması, dünyanın Türkiye’yi nasıl dikkatle takip ettiğinin bir göstergesi.

ERDOĞAN-PUTİN-ZELENSKİ ZİRVESİ

10. Antalya Zirvesi’ne ilişkin görüşmemizde Çavuşoğlu, hedefin liderler zirvesi olduğunu söylemişti. Ben de “Erdoğan, Putin, Zelenski zirvesi olur mu?” başlığını atmıştım. Çavuşoğlu toplantıdan sonra yaptığı açıklamada liderler zirvesi önerisini ilettiklerini teyit etti. Zelenski’nin hazır olduğunu, Putin’in prensip olarak karşı olmadığını söyledi. Erdoğan’ın Putin’le telefon görüşmesinde bunu ifade ettiğini söyledi. Üç liderin zirvesi, giderek ete kemiğe bürünüyor.