Brüksel’de sıcak saatler
Güncelleme Tarihi:
Darbe girişimi ve sonrasındaki gelişmeler Türkiye’nin aday ülkesi konumunda olduğu Avrupa Birliği ve üyesi olduğu NATO tarafından çok yakından ve neredeyse dakikası dakikasına izlendi.
15 Temmuz gecesi darbe girişimi olduğuna yönelik haberlerin gelmeye başlamasının ardından devreye giren ilk isim AB Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini oldu.ASEM (Avrupa-Asya Buluşması) toplantısı için Moğolistan’ın başkenti Ulanbatur’da bulunan Mogherini, Türkiye’de saatler gece yarısını gösterdiği sıralarda hem Brüksel hem Ankara’daki AB Delegasyonu ile temasa geçti. Bunun öncesinde Ankara ve Brüksel arasında da temas kuruldu. Mogherini’nin 00.40’ta verdiği ilk mesajdaysa itidal ve demokratik kurumlara saygı vurgusu öne çıkıyordu.Hem askeri hem sivil kanadıyla Türkiye’deki gelişmeleri yakından izleyen NATO da 16 Temmuz’un ilk saatlerinden itibaren devredeydi. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, TSİ 02.30 sularında Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’yla görüştü. Görüşme sonrası açıklama yapan Stoltenberg, sükûnet, itidal ve Türkiye’nin demokratik kurumlarına ve anayasaya saygı çağrısında bulundu.
Ankara’dan gelen bilgiler doğrultusunda AB’nin ilk resmi mesajı 04.25 civarında ortak bir açıklamayla geldi. Moğolistan’dan yapılan ortak açıklamada, AB Konseyi Başkanı Donald Tusk, AB Komisyonu Başkanı Jean Claude Juncker ve Mogherini’nin imzası yer alıyordu. Gelişmelere verilen önemi de yansıtan ortak açıklamada, “AB, ülkenin demokratik yollarla seçilmiş hükümetini, kurumlarını ve hukukun üstünlüğünü desteklemektedir. Türkiye’nin anayasal düzenine bir an önce dönülmesi çağrısı yapıyoruz. Gelişmeleri yakından takip etmeye ve 28 üye ülke ile eşgüdüm içinde olmaya devam ediyoruz” ifadelerine yer verildi. Açıklamanın Türkçe olarak da yapılması sembolik açıdan önemliydi.
AB’nin kırmızı çizgileri var
Bu açıklamanın hemen ardından 04.40’ta Mogherini, AB dışişleri bakanlarını ve temsilcilerini acil toplantıya çağırdı ve üye ülkelerle durum değerlendirmesi yapıldı. Aynı saatlerde Mogherini’nin telefon trafiği Çavuşoğlu ve Stoltenberg ile yaptığı görüşmelerle sürdü.Ortak açıklama yapılmasına rağmen Tusk, ASEM’in sonunda düzenlenen basın toplantısında Türkiye konusuna özellikle değindi ve krizden nasıl çıkılacağının Türkiye, geniş bölge ve AB-Türkiye işbirliği açısından çok önemli olduğunu vurguladı. Bu açıklamadan sonra AB’nin açıklamalarının tonu ve önceliği değişmeye başladı. AB’nin hukukun üstünlüğü vurgusunu öne çıkarmaya başladığı ilk açıklama 07.30’da Mogherini ve AB Komisyonu’nun Genişleme Müzakerelerinden Sorumlu Üyesi Johannes Hahn’ın ortak mesajıyla geldi.
Darbe girişimi sonrasında idam cezası ve hukuk devleti AB’nin kırmızı çizgilerini oluşturmayı sürdürüyor. Temel hak ve özgürlüklere bağlı kalınmasının kritik olduğunu düşünen AB, Türkiye’yle işbirliğinin devamına da önem veriyor. Denge arayışının ve bekle-gör yaklaşımının zemin kazandığı AB’nin bundan sonraki tavrınıysa büyük ölçüde Türkiye’deki gelişmeler şekillendirecek.