Rize yaylalarında kardan 'mikroplastik' çıktı

Rize Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Fen Lisesi 11’nci sınıf öğrencileri Alperen Açıkmeşe ve Eyüphan Albayrak, ‘Ulusal Kutup Bilim Seferi’ne katılan RTEÜ’deki bilim insanlarına esinlenerek mikroplastikler kirliliğini araştırmaya başladı. Öğrenciler, kentte deniz seviyesinden 1500 ile 2 bin 500 metre yükseklikteki Handüzü, Elevit, Tulumpınar, Ovit ve Çağrankaya yaylalarından geçen yıl aralıkta yeni yağan kardan numune aldı. Öğrenciler, ayak basılmamış temiz kar örneklerini RTEÜ Su Ürünleri Fakültesi’ndeki laboratuvarda mercek altına alıp, inceledi. İncelemelerde yağan karda 5 milimetreden küçük mikroplastik parçası tespit edildi.

TÜRKİYE 3'ÜNCÜSÜ OLDULAR

Gençler çalışmalarını projelendirerek TÜBİTAK’ın lise öğrencileri arasında düzenlediği ‘Kutup projeleri’ yarışmasına katıldı. Milyonlarca parçaya ayrılıp yok olmadan doğada kalan ‘mikroplastik’lerin, atmosferde dolaşıp, kar yoluyla içme suyu kaynağı olan derelere ve denize karışma riskini gözler önüne seren öğrenciler, projeleriyle Türkiye 3’üncüsü oldu.

‘SENTETİK TEKSTİLDEN KORUNMANIN YOLUNU ACİLEN BULMALIYIZ'

Öğrencilere çalışmalarında destek veren RTEÜ Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ülgen Aytan, “Türkiye’de ilk kez yeni yağan karda mikroplastik tespit edildi. Yeni yağan karda mikroplastik varlığı aslında bu kirleticinin ne kadar sınır tanımaz olduğunu, kaynağından nasıl çok uzağa taşınabildiğini ortaya kondu. İnsan kanına kadar mikroplastiklere rastlanıyor. Bu çalışma bizi tekrar düşünmeye sevk ediyor. Sentetik tekstilden ne şekilde korumalıyız, bunun yollarını acilen bulmalıyız” diye konuştu.

‘ŞEHİR MERKEZİNDEKİ TEHLİKE BÜYÜK’

Öğrencilerin proje danışmanı Kimya Öğretmeni Kadriye Dinç, “Belirlediğimiz lokasyonlar gerçekten insan elinin değmediği bölgelerdi. Örnekleri büyük hassasiyetle almamıza rağmen karşılaştığımız bu sonuç, şehir merkezindeki tehlikenin çok daha büyük olduğunu gözler önüne seriyor. Eğer bunlara tedbir alınmazsa ileride bizi tehdit edeceğini, nesillerden nesillere aktaracağımız gen mutasyonlarına sebep olabileceğini düşünüyorum” dedi.

'OLUMSUZ SONUCU VARSA ONLARI DA GÖRECEĞİZ'

Proje ekibinde yer alan Alperen Açıkmeşe, ‘Ulusal Kutup Bilim Seferi’ne giden Türk bilim insanlarının çalışmalarının projelerine esin kaynağı olduğunu söyledi. Açıkmeşe, “Antarktika'dan alınan numunelerde Türk bilim insanları tarafından ‘mikroplastik’ tespit edilmişti. Bu bizi de Antarktika gibi uzak bir yerde mikroplastiklere rastlanıldıysa ‘acaba bizim yaylalarımızda da mikroplastik var mıdır’ diye düşündürdü. Bu düşüncemizi Ülgen Aytan Hocamıza anlattık. Hocamız bize numuneleri nasıl alıp nasıl analiz edeceğimizi öğretti. Eğitimden sonra aldığımız numuneleri laboratuvarda inceledik; analizlerin sonucunda mikroplastiklere rastladık. Biz bu araştırma ile mikroplastiklerin ne kadar sınır tanımaz bir kirletici olduklarını bir kez daha gözler önüne seriyoruz. Bunun sonucunda mikroplastiklerin ne kadar olumsuz sonucu varsa onları da göreceğiz” dedi.

‘KAR BİLE MASUM DEĞİL’

Mikroplastik kirliliğinin gelecekte büyük tehlike olacağını söyleyen Rize TOBB Fen Lisesi öğrencisi Eyüphan Albayrak da, “5 farklı lokasyonda numuneleri aldık ve laboratuvar ortamında inceledik. Elde ettiğimiz sonuçlarla Türkiye’de ilk defa mikroplastiklerin kar ile yeryüzüne taşındığını kanıtlamış olduk. Bulduğumuz mikroplastiklerin tümü fiber tipliydi. Bunlar çoğunlukla kullandığımız sentetik tekstillerden atmosfere karışıp insan etkisinden çok uzak yerlere taşındığını gösteriyor. Eğer plastik malzemeleri bu şekilde kullanmaya devam edersek, daha uzak alanları tehdit ederek oradaki canlıları kötü etkileyeceğiz. Uzun bir süreçten geçtik ve sonucunda Türkiye 3’üncüsü olduk; gururluyuz. Projeden önce ‘kar bembeyaz, temiz’ diye düşünürdük. Hatta kar yediğimiz bile olmuştur. Artık karın bile masum olmadığını biliyoruz. Bulduğumuz sonuçlar, mikroplastiklerin ileride ne kadar büyük tehlike olduğunu gösteriyor ve gelecekte dünyayı büyük oranda tehdit edeceğini gözler önüne seriyor. Bunlar da bizi korkutuyor” ifadelerinde bulundu.