Topların hikayesi

Yazar Josh Chetwynd, “Toplar sporun değeri anlaşılmamış, tanınmamış kahramanları. Atılır, tekmelenir, ezilir, yumruklanır, her türlü harekete maruz kalır ama nadiren manşetlere çıkar. Bu da ancak önemli bir şey yanlış gittiğinde olur. Halbuki neredeyse her önemli spor dalında seyirci topu takip eder ve nereye gideceğini merak eder” diyor.

FUTBOL TOPU
Ölçüsü 1872’de standartlaştı

Rekor hızı: 183.5 km/s - David Hirst (S. Wednesday) - 16 Eylül 1996
Britanya Adaları’nda büyük kitlelerin elle ve ayakla oynadığı, fazla şiddet içerdiği için sık sık yasaklanan futbol oyunun yuvarlak bir nesneyle oynandığı kesin. Ancak bu nesnenin ölçüleri son derece belirsizdi. Topun ölçülerine dair bir standart ilk kez 1872’de getirildi. Ancak, tek sorun ölçü değildi. Kauçuk devreye girene kadar futbol topları içine domuz bağırsağı doldurulmuş deriden yapılırdı. Yağmurlu havalarda bu topu su alır ve gülle gibi ağırlaşırdı.
İLGİNÇ: Futbol topunun ölçüleri bir yüzyıldır değişmedi. Çevresi 70 santim ve ağırlığı 465 gram.

TENİS TOPU
Saçınızla tenis oynayabilir miyim

Rekor hızı: 251 km/s - Ivo Karlovic -
5 Mart 2011
Tenis ve atası oyunlar 16. yüzyıla kadar daha çok kilise mensupları arasında yaygındı. Sonra hızla yaygınlaştı. Bu dönemde tenis topu üretmek için her türlü malzeme kullanıldı: Koyun derisi, köpek tüyü, talaş, yosun ve hatta insan saçı. Bu oyunu oynayanlar sık sık berbere uğrayıp kesilmiş saç talep ederdi.
İLGİNÇ: 14. yüzyılda Fransa’nın Nevers kentindeki rahip çömezleri tenis topu imal ederdi. Ne kadar büyük top yaparlarsa o kadar dindar olduklarına dair bir kanaatleri vardı.

BASKETBOL TOPU
13 kadim kuralın dokuzu

1891’de, ABD’de Massachussetts’in Springfield kasabasındaki YMCA Okulu’nda basketbolu bir gecede yaratan beden eğimi öğretmeni John Naismith bu yeni sporun ana hatlarını belirleyen 13 kural yazdığında tam dokuzunu topa ayırmıştı. Yıllar sonra Naismith, New York Times gazetesine verdiği bir mülakatta “Oyunu ilginç yapan asıl öğe top. Bu yüzden elde saklanmamalı ve tutulacak kadar büyük olmalı” demişti. Önce futbol topunu kullandılar. Buna karşılık okulda organize ettiği ilk basketbol maçının skoru sadece 1-0’dı. En büyük sorun maç sırasında topun yuvarlak şeklini koruyabilmekti. Bazı maçlarda topun etrafına lastik bir şerit çekilir, şeklinin bozulması böyle önlenirdi.
? İLGİNÇ: Basketbol topunun en önemli özelliği yerde zıplaması. 1.80 metre yükseklikten yere bırakılan bir topun 1.25-1.30 metre yüksekliğe zıplaması gerekiyor. 40 dakikalık bir basketbol maçında oyuncular topu sürerken bin 700 kez yere vuruyor.

GOLF TOPU
Goodyear çalışanlarının eseri

Rekor hızı: 328.3 km/s - Jason Zuback - Sport Science Laboratuvarı, 2007)
Bugünkü şekline gelmesi çok uzun yıllar aldı. Örneğin İskoçlar şimşir kullanıyordu. Ancak bu toplar oyuncuların tüm çabasına karşın 100 metre uzaklığa bile gitmiyordu. Bazı zanaatkarlar, 15. yüzyılda ‘tüy gibi’ adı verilen bir top yarattı. Şapa buladıkları deri şeritleri dikip içine kaz tüyü doldurmaya başladı. Ancak, bu işi yapmak o kadar zahmetliydi ki, bir usta günde sadece 4-5 top üretebiliyordu. 1900 yılında ise Goodyear lastik fabrikası çalışanları makinede sıkıştırılmış kauçuk topu geliştirdiler. Bu, golf için tam bir devrimdi.
İLGİNÇ: 1680’lerde sonradan İngiltere kralı 2. James unvanını alacak York Dükü İskoçya’da bir golf turnuvasına davet edildi. Kendine eş olarak namını duyduğu bir ayakkabı tamircisini seçti. Turnuvayı kazandıklarında Dük para ödülünün yarısını tamirciye verdi. Bu para tamircinin kendisine yeni bir ev yapmasına bile yetti.

BEYZBOL TOPU
Nemlenince yavaşlıyor

Topun hızı: Atış: 169.1 km - Arolidis Chapman - 24 Eylül 2010
Vuruş: 205.7 km - Albert Pujols -
9 Temmuz 2007
Beyzbol 1850’ye kadar birbirinden çok farklı toplarla oynanıyordu. New York gibi büyük şehirlerde ayakkabı tamircileri eski ayakkabıların derisinden kestikleri parçalarla topun kalbini oluşturur sonra da bunun üzerini koyun derisiyle kaplardı. Daha kuzeyde topun kalbi için mersin balığının son derece elastik göz yuvarlağı kullanılırdı. Beyzbol topu bugünkü ölçülerine 1872’de kavuştu. Uzun yıllar topu kaplamak için kullanılan at derisi yerini 1970’lerde inek derisine bıraktı.
İLGİNÇ: Yüksek rakımlı ve havadaki nemin az olduğu stadyumlarda beyzbol topu daha hızlı gidiyor. Denver Rockies takımı 2002’de toplar için bir humidor oluşturdu. Maç öncesi burada nemlendirilen topların maçtaki hızı hatır sayılır ölçüde azaldı.

KRİKET TOPU
Tutuculuğun simgesi oldu

Rekor hızı: 161.3 km/s - Akhtar, Pakistan Milli Takımı - 22 Şubat 2003
İddiaya göre kriket topu 1775 yılına doğru bugünkü dikişli şekline kavuştu ve Britanya tutuculuğuna uygun şekilde 250 yıla yakın süredir de bunu koruyor. Keza topun vişne kırmızısı rengi de gece maçları başlayıp da beyaz ve pembe toplar kullanılmaya başlayıncaya kadar değişmedi. Ancak, bir kriket topunun maç sonuna dek şeklini koruduğunu söylemek mümkün değil. Bu nedenle maçın başlarında top tamamen yuvarlakken takımlar hızlı atıcılarını kullanıyor. Topun darbeler yüzünden ezilip büzüldüğü bölümde ise falsolu atıcılar devreye giriyor.
İLGİNÇ: Bir kriket milli maçında aynı top tam 480 atış boyunca kullanılır. Bu beyzbol maçındakinin iki katı kadar atış anlamına geliyor.

AMERİKAN FUTBOLU TOPU
Roosevelt devreye girdi

Rekor hızı: 104.6 km/s - Ryan Mallett - Sport Science Laboratuvarı
Bu sporun oynandığı Amerikan üniversiteleri önceleri Britanya futbol topunu kullanıyordu. 1876’da Princeton, Yale, Columbia gibi köklü üniversiteler ragbi topunu tercih etmeye başladı. Bu kavun şeklindeki topu elle atıp tutmak daha kolay değildi, ama yana doğru paslara daha müsaitti.
İLGİNÇ: 1905’te üniversite liglerinde 18 oyuncu sahadaki şiddetli darbeler yüzünden yaşamını yitirdi. Bunun üzerine ABD Başkanı Theodore Roosevelt de devreye girdi, Amerikan futbolu daha paslı bir spora dönüştü.