Nedir bu NFT ve son dönemlerde neden bu kadar popüler hale geldi?

NFT deyince ilk olarak dijital sanat eserleri akla geliyor, ancak NFT interaktif oyun öğelerini, koleksiyon ürünlerini, etkinlik biletlerini, alan adlarını, müziği, video klipleri, internet memelerini, hatta fiziksel ürün ve mülkleri de içeren oldukça geniş bir kavram… 

NFT, blok zincirinden türedi…

Blok zinciri teknolojisinin benzersiz, kopyalanamaz dijital dosyalar oluşturmak için kullanılabileceğinin fark edilmesi NFT’nin önünün açılmasına neden oldu. NFT; bilgilerin güvenli ve merkezi olmayan bir veri tabanında, ürünün kime ait olduğu ya da eserin üreticisinin kim olduğu gibi bilgileri de içerek şekilde saklanmasını sağlayarak; sanat eserlerinin ve belirttiğim tüm ürünlerin özgünlüğünü ifade ediyor. Yani NFT’li her varlık benzersiz bir hal alıyor; bu NFT’yi alan kişi açısından da dijital mülkiyeti ifade ediyor. 

NFT’lerin metaverse’ler arası geçişte de önemli bir yeri olacak…

NFT’leri ekonomik boyutunun yanında, metaverse’ler arası interoperability (birlikte çalışılabilirlik) sağlaması ve mülkiyet odağında da ele almak gerekiyor. NFT’ler teorik olarak bir sanal ortamdan diğerine taşınabilecek. Örneğin, bir video oyununda satın aldığınız bir NFT kalkanını, farklı bir oyunda da kullanabileceksiniz veya NFT olarak satın aldığınız bir çizgi film karakteri, bir metaverse platformunda avatarınız olabilecek. NFT satın aldığınız platform sizi kızdırdığı takdirde, oradan aldığınız tüm NFT’leri farklı bir platforma taşıyarak orada satabiliceksiniz. 

Peki NFT’nin değeri nereden geliyor?

NFT’lerin değeri, temelde kripto paralar kadar değişkenlik gösterebiliyor. Bu noktada NFT’nin ne anlama geldiğini analiz ederek başlamamızda yarar var. Ekonomide, “değişebilen (ya da takas edilebilen) varlıklar”, tamamen aynı türden başka şeylerle değiştirilebilen varlıklar için kullanılan bir terimdir. Türk lirası ya da Amerikan doları değiştirilebilir, çünkü siz bir arkadaşınız ile 10 TL lik banknotları takas edebilirsiniz (ya da 10TL yerine 2 adet 5 TL alabilirsiniz) ve her biriniz yine aynı harcama gücüne sahip olursunuz. Çoğu kripto para birimi de değiştirilebilir (bir Bitcoin bir Bitcoin'dir ve hangi Bitcoin'e sahip olduğunuz gerçekte önemli değildir). 

Bir şey değiştirilemez ise, benzersiz özelliklere sahip olduğu anlamına gelir, bu nedenle de başka bir şeyle değiştirmeye çok istekli olunmayabilir. Bunu en iyi ünlü sanat eserleri ile anlatabiliriz. Örneğin, sanat tarihinde çok önemli bir yeri olan Mona Lisa’yı örnek verelim. Louvre Müzesi’nde sergilenen Mona Lisa tektir. Tablonun fotoğrafını çekebilir veya bir baskısını satın alabilirsiniz, ancak orijinal yalnızca tek bir tablo var ve bu tablo paha biçilemez… Yani, aynı şeyden çok sayıda olabilmesine rağmen aralarından birinin orijinalliği ve sahipliğinin kesin olarak bilinebilmesi, bu nesnenin önemini ortaya koyuyor. NFTleri de eşsiz özellikleri doğrulamak ve potansiyel alıcıların mülkiyet hakkına izin vermek için bir blok zincirine kaydedilen dijital sertifikalar olarak düşünebiliriz. Bir başka deyişle, NFTleri değerli yapan, benzersiz bir varlığın gerçekliğini doğrulaması oluşturuyor.… NFT’lerin değerli olmasını sağlayan diğer faktörler ise: Fayda, mülkiyet geçmişi, temel değer, alıcı algısı, likidite primi ve gelecekteki değeri…

Nasıl NFT alabiliriz?

Günümüzde NFT’leri oluşturabileceğiniz, satın alabileceğiniz ve satabileceğiniz pek çok pazar yeri oluşmaya başladı (bunların arasında Open Sea en popülerlerinden biri haline geldi). NFT eserlere ulaşabileceğiniz, bu eserler için açık artırma ile teklif verebileceğiniz pazar yerleri olduğu gibi; son zamalarda NFT’lerinizi daha iyi fiyata satmanıza yardımcı olabilecek NFT danışmanlığı veren şirketler bile türemeye başladı. Kısa süre önce Samsung’un yeni televizyonlarında NFT ticaretini destekleyeceğini sizlerle paylaşmıştım. Yeni Samsung TV’ler NFT satın almak ve satmak için de kullanılabilecek.  

NFT’lerin metaverse ekonomisindeki yeri ve uygulama alanları

Metaverse çağına girerken, avatar ekonomisinin de farkında olmak gerekiyor. Günlük etkileşimlerimizin ve deneyimlerimizin çoğunun çevrimdışı fiziksel alanlardan ziyade sürükleyici dijital dünyalarda gerçekleşeceği metaverse’lerde, farkımızı göstereceğimiz unsurlar NFT’lerimiz olacak. Bugün birçok çocuğun oyun platformlarındaki aksesuarlara ya da nesnelere ciddi para harcaması gibi, günlerinin çoğunu sanal alanlarda etkileşim kurarak geçiren yetişkinler de pek yakında her türlü dijital nesneyi satın alacak ve bu nesnelerin çoğu NFT’ler olacak. NFT'ler ayrıca belirli etkinliklere girişte, örneğin popüler müzik festivalleri ya da konserlerde, e-bilet işlevi de görebilir ve daha sonra bir hatıra nesnesine dönüşebilir. 

Bunların yanında, NFT’ler metaverse’de sınıf göstergesi olarak ya da sadakat uygulamaları açısından da öne çıkacak… NFT’lerin müşterilerin, özel uygulamalara erişimini sağlayarak markalar ve müşteriler arasındaki ilişkiyi dönüştürme potansiyeli de bulunuyor (özellikle topluluk yönetiminde, bağlılığı ve aidiyeti artırmak için oldukça önemli bir araç olacak).  Ayrıca, ürünlerin orijinalliğini garanti eden güvenli dijital sertifikalar olarak da kullanılabilir ki, bu özelliği NFT’yi lüks perakendeciler için faydalı kılacak. Örneğin, dünyanın en eski saat üreticilerinden olan İsviçreli Vacheron Constantin, saatlerinin orijinalliği kanıtlamak için NFT’den yararlanmaya başladı ve yeni koleksiyonundaki saatleri dijital orijinallik sertifikası olarak nitelendirdiği NFT’ler ile birlikte sunuyor. 

NFT alanındaki uygulamalar ve NFT’nin potansiyeli hayal gücüyle sınırlı ve bu kavramı bu kadar çekici yapan da bu. Ancak, şu anda NFT uygulamalarının çoğu birbirinin kopyası şeklinde türüyor, bu da özgünlüğün sorgulanmasına ve NFT’lerin yanlış yorumlanmasına neden oluyor. Bu üzerinde durulması gereken bir durum… 

Peki dünya genelinde, farklı sektörlerde hizmet veren firmalar NFT’leri nasıl kullanıyor?

Lüks moda markası Louis Vuitton, kurucusunun 200. doğum gününü kutlamak için, bir video oyununa bağlı NFT koleksiyonunun piyasaya sürüldüğünü duyurmuştu. Oyuncular, görevleri tamamlayarak 30 farklı NFT kazanma şansına sahip oluyorlar. Bu NFT’lerin bir kısmı, şu ana kadar NFT satışından en fazla para kazanan sanatçılardan olan Beeple tarafından tasarlanmış.

Lamborghini, ürün yelpazesini elektrikli araçlarla çeşitlendirmeye hazırlanırken, bir yandan da ikonik modellerinden Aventador’a veda etmek için son Aventador LP 780-4 Ultimae Coupe’yi bir NFT ile birlikte açık artırmaya çıkaracağını açıkladı. Bu NFT Mars temalı olacak ve sanatçı Krista Kim tarafından tasarlanacak, DJ Steve Aoki ise varlığın bir parçası olarak öne çıkacak özel bir parça besteleyecek. NFT'nin alıcısı, yakında çıkacak sınırlı sayıda modellerin sanal ön izlemeleri, markanın İtalya'daki müzesinde özel bir tur ve Aoki ve Kim ile sanal buluşmalar gibi özel avantajlar elde edecek.

Starbucks, NFT sadakat programı ile "küresel bir dijital topluluk" oluşturmayı planlıyor. Şirket tarafından yapılan resmi açıklama ile bu vizyon dile getirildi: “Sahipliği topluluk üyeliğini başlatan ve özel deneyimlere ve avantajlara erişme imkanı veren bir dizi markalı NFT koleksiyonu oluşturmayı planlıyoruz” …

Coca-Cola, Uluslararası Dostluk Gününde 4 parçalık NFT koleksiyonunu satışa çıkardığını duyurdu. Tasarlanan 4 NFT arasında, dijital olarak giyilebilen Coca-Cola amblemli bir mont, “arkadaşlık kartı”, Coca-Cola mini buzdolabı ve kutu cola açılış sesini içeren parçalar bulunuyor. Şirket, açık artırmaya çıkardığı NFT'lerden elde edilen gelirle Özel Olimpiyatlar'a katkı sağlayacağını da açıkladı.

Avustralya Açık, kendi NFT'lerini ve Metaverse'de bir dizi etkinliği başlatan ilk Tenis Grand Slam Turnuvası oldu. Yapılan resmi açıklamayla 6776 parçalık bir NFT koleksiyonu çıkarılacağı da belirtildi. Oyunlaştırılmış kurgu ise şu şekilde: NFT’ler, turnuvanın gerçekleştiği sahalardaki bazı noktalara denk gelecek şekilde ayarlandı. Turnuvadaki 600 maçta kazanılan puan vuruşunda topun düştüğü yer, eğer NFT olarak belirlenen noktalara gelirse, NFT sahipleri sanal kıyafetler ile Avustralya Açık ürünlerini kazanma şansını yakaladılar. Bununla birlikte, fiziksel toplardan birini de özel bir kutuda hatıra olarak aldılar.

Büyük film yıldızı ve dövüş sanatçısı Bruce Lee’nin aile şirketi tarafından da Lee’nin NFT koleksiyonu piyasaya sürüldü. Bu koleksiyon, dövüş sanatlarının öncüsü, filozofu ve küresel aksiyon film yıldızı Bruce Lee’nin yaşamını ve mirasını anmayı amaçlıyor. Bu NFT koleksiyonunun Bruce Lee’nin felsefesinden ve öğretilerinden ilham alınarak hazırlandığı belirtildi. Vefat eden bir ünlünün ya da sanatçının NFT'ler şeklinde anılması son dönemlerde öne çıkmaya başladı. Daha önce de Nirvana'nın solisti Kurt Cobain'in son fotoğraf çekimi NFT'lere dönüştürülmüş; Muhammed Ali ve Joe Frazer arasında gerçekleşen ve “yüzyılın dövüşü” olarak nitelendirilen müsabakanın 50. yılına özel olarak da NFT’leri hazırlanmıştı.

ABD’nin eski first lady’si Melania Trump da NFT dünyasına adım attı. Kendi NFT platformunu kurarak “melaniatrump.com” internet sitesi üzerinden ilk NFT’sini satışa çıkaran Trump’ın açık artırmaya çıkardığı ilk eser “Melania’s Vision” (Melania’nin Vizyonu) oldu. Eski First Lady’nin gözlerinin suluboya tasviri olan eser, Fransız sanatçı Marc-Antoine Coulon imzası taşıyor.

Önde gelen sosyal medya platformlarından Instagram da bir NFT platformu olma yolunda ilerliyor. Zuckerberg, platformda kullanıcıların NFTlerini sergileyebilmeleri nin yanı sıra, uyumlu NFT’ler ile etkileşime girilebileceğini de açıkladı. Artırılmış gerçeklik (AR) NFT’lerinin Instagram için geliştirilme sürecinin devam ettiğini ve bu tür NFT’lerin ilerleyen dönemde Instagram Hikayeler’e (Instagram Stories) eklenebileceğini de paylaştı. Instagram'da herhangi bir NFT alım satımı sırasında da ücret alınmayacağı ve NFT’lerin hem post olarak hem de story’lerde paylaşılabileceği de belirtildi. 

Budweiser alkolsüz yeni birasını tanıtmak için NBA eski oyuncularından Dwyane Wade ile ortaklaşa bir NFT koleksiyonu yayınladı. NFT'lerin alıcıları, Wade tarafından tasarlanan ve yine kendisi tarafından imzalanan sınırlı sayıda Budweiser kutusu alabiliyor ve gerçek hayatta Wade'le birlikte bir deneyim de yaşayabiliyor. 

Balon mu gelecek mi?

Tabii ki, NFT'lerin gelecekte çok daha fazla önem kazanacağını söyleyenler olduğu kadar, bunun çabucak unutulacak, gelip geçici bir heves olduğunu söyleyen başka bir grup da bulunuyor. Ancak, şu bir gerçek ki metaverse’de NFT’lerin olmazsa olmaz ve oldukça önemli bir konumu olacak ve bu doğrultuda, öncelikle NFT’nin faydalarını, eşsiz yapısını, NFT özelinde neler yapılacağını anlayıp, bu doğrultuda farklı ve özgün uygulamalar geliştirmeye odaklanmakta yarar var. Son dönemlerde karşılaştığım NFT odaklı eserler tasarlayan ve bu alanda çalışmalar gerçekleştiren genç arkadaşlar, ülkemizin de gelişen bu alanda öncü bir yer tutacağının göstergesi…