Metaverse’ü inşa ederken…

Araştırmaya katılan Z kuşağı gençlerin “yaklaşık %75'i bir video oyunu içinde dijital bir ürün satın aldığını belirtirken; %60'ı markaların ürünlerini metaverse platformlarda satması gerektiğini düşünüyor” (Metaverse Mindset Consumer Shoping Insights - Metaverse Zihniyeti Tüketici Alışveriş Öngörüleri Raporu). Gartner ise, metaverse özelindeki son araştırmasında, “2026 yılına kadar insanların %25'inin iş, alışveriş, eğitim, sosyal medya ve eğlence için metaverse'de günde en az bir saat geçirmesini beklediğini” açıkladı. 

Daha önce de sizlerle paylaştığım üzere büyük firmaların “metaverse”ü geliştirme, tanımlama ve sahiplenme yarışı 2022’nin de en büyük teknoloji gündemini oluşturacak. Bu yarışa geçtiğimiz hafta dahil olan devlerden biri de beklendiği üzere Apple oldu. Geçtiğimiz Cuma günü (27.01.2022), Apple CEO’su Tim Cook’un, “Apple'ın metaverse alanında çok fazla potansiyel gördüğünü ve bu alanda yatırımlar gerçekleştireceğini” paylaşması, Apple hisselerinde önemli ölçüde artışa da neden oldu. 

Ülke gündemimizde de son zamanlarda metaverse’e yönelik önemli gelişmeler yaşanıyor: “Metaverse odağında ulusal bir çalıştay” organize edileceği haberi ön sıralarda yerini aldı. Ayrıca, “metaverse” için önlemler alınması gerektiği de vurgulandı ve blokzinciri, NFT ve kripto varlıklar özelinde yeni regülasyonların gerekliliği de tartışıldı. Bu gelişmelerin hükümet nezdinde takip edilmesi ve ulusal metaverse stratejisinin şimdiden oluşturulmasına yönelik adımlar atılması oldukça önemli bir vizyon. Öte yandan, Türkiye İş Bankası, global çevrim içi oyun platformu ve oyun oluşturma sistemi Roblox’ta Türkiye’den reklam veren ilk banka oldu. Yapılan açıklamaya göre “oyuncular deneyimleri sırasında oyunun geçtiği metaverse’teki billboardlarda İş Bankası’nın Maximum Gaming Kartının reklamlarını görecekler”. Ayrıca, OVR isimli platformda yer alan ve OVRLand ismi verilen metaverse arsalarının  en çok satın alındığı ülkelerden birinin Türkiye olduğu ortaya çıktı. Türkiye’de şu ana kadar 20 binden fazla “metaverse arsası” satıldı. Metaverse özelinde ulusal bir çalıştayın gündeme gelmesinin bir nedenini de ülkemizde bulunan doğal ve tarihi stratejik lokasyonların metaverse platformlarından satışa çıkması ve bir kısmının şimdiden yabancılar tarafından satın alınması oluşturuyor. Her ne kadar, Türkiye’den bu platformlara oldukça fazla ilgi olsa da dijital arazi ya da sanal evler satın alma noktasında çok da aceleci olmamak gerekiyor. Metaverse konseptini ortaya atan ve sahiplenen Meta (eski adı ile Facebook), Microsoft, Google ya da Apple gibi teknoloji devleri henüz platformlarını bu doğrultuda genişletmemişken, birbirinden bağımsız ve hızla türeyen bu tarz satış platformları üzerinden yatırım yapma konusundan çok daha dikkatli olmak gerekiyor… 

Dünya gündeminde ise, Suudi Arabistan’ın kutsal mekanların sanal olarak ziyaret edilmesine olanak sağlayan metaverse projesi öne çıktı. Proje kapsamında, Müslümanlar’ın Kabe’yi sanal gerçeklik gözlükleri aracılığıyla ziyaret etmesi planlanıyor. Metaverse düğünlerine talep de artıyor. Hindistanlı bir çift, düğünlerini metaverse'te düzenleyeceklerini açıkladı. Paris Hilton ise, Dünya’nın dört bir yanından konuklarını ağırladığı ve 2021 yılı boyunca üzerinde çalıştığı sanal eğlence adası Paris World'de metaverse yılbaşı partisi düzenlemişti. Paris World'deki partiye, balayını geçirdiği Maldivler'den dijital versiyonuyla katılan Hilton’a göre “metaverse, parti yapmanın, insanlarla etkileşim kurmanın ve sosyal olmanın geleceğini” oluşturuyor. 

Internetin bir sonraki aşaması…

Metaverse kavramını; internetin bir sonraki aşaması, yeni deneyimler için fırsatlar sunan sürükleyici bir sanal dünya ya da insanların çevrimiçi etkileşimde bulunmalarının yeni nesil yolu olarak tanımlamak mümkün… Metaverse’ün nereye evrileceğini düşünürken, Zuckerberg’in metaverse’ü tanımlarken kullandığı şu benzetmeyi tekrar hatırlamakta yarar var: “Metaverse somutlaştırılmış bir internet, yani bir ekrana bakmak yerine, bu deneyimlerin içinde olacaksınız. Bu, internette daha fazla zaman geçirmekle ilgili değil; zaten geçirdiğimiz zamanı daha iyi hale getirmekle ilgili”… 

Gerçek metaverse deneyimine hala zaman var

Global devlerin yatırımlarını ve şirket konumlandırmalarını metaverse’e kaydırmalarına ve ilgi çeken lansman ya da tanıtımlarla bu kavramı sahiplenme çabalarına rağmen; gerçekte metaverse'ün vadettiklerini gerçekleştirmesine “yıllar” var. Zuckerberg, Temmuz ayında “Facebook'un bir sosyal medya şirketinden bir metaverse şirketine geçişinin beş yıl sürebileceğini” söylemişti. Ayrıca, “metaverse’ü oluşturmak için endüstrinin yeni teknoloji standartları ve iletişim protokolleri geliştirmesi gerektiğini” de belirtti. Metaverse özelindeki haberleri okurken ya da gelişmeleri yorumlarken bunun bilincinde olmak gerekiyor. Bir yandan da bu yeni konsept hakkında konuşmaya başlayıp, üzerinde düşünüp, tartışarak, gerekli parçaları inşa etmeye başlamak gerekiyor… 

Gerçek bir metaverse dünyası için, geliştirilen tüm sanal dünyaların birbirine bağlanması ve birlikte çalışması gerekiyor. Bugün metaverse'ü lanse eden her şirket, ona güçlü olduğu yerden yaklaşıyor. Örneğin, Microsoft, “metaverse’ü bir iş ve işbirliği aracı” olarak konumlandırırken; Facebook ve Roblox çoğunlukla platformun “sosyal etkileşimler için uygun olduğunu” öne çıkarıyor. Nvidia ve Unity Software ise, “gelecekte metaverse yapı taşları olacak araçları satmakla” ilgileniyor. 

Wunderman Thompson tarafından yayınlanan ve 2022’de öne çıkacak değişiklikleri ve trendleri içeren Future 100 (Gelecek 100) raporuna da metaverse damgasını vurdu. Bu raporda yer verilen metaverse özelindeki gelişmelerin bir kısmını da paylaşmak isterim. 

Sanal ve gerçek dünyalar iç içe geçiyor

Sanal ve fiziksel mekanların iç içe geçmesi ile birlikte sınırsız etkileşimler ve deneyimler ortaya çıkıyor. Fakat, metaverse’e yönelik çözülmemiş bir konuyu, sanal dünyaların fiziksel dünyayla nasıl bağlantı kuracağı oluşturuyor. 2021’in Mart ayında hibrit etkinlikler düzenlemek için fiziksel alanlarda sanal deneyimleri destekleyen Surreal adlı bir platform piyasaya sürüldü. Platform, Epic Games'in Unreal Engine’i üzerine inşa edilmiş. Fiziksel ortama “dijital ikiz” gibi davranan Surreal, organizatörlerin ve izleyicilerin, hiper gerçekçi 3D avatarlar oluşturarak deneyimleri yeniden tasarlamalarına olanak tanıyor.

New York’ta The Shed isimli kurum, Temmuz ve Ağustos 2021'de High Line Park’ta sanal heykellere artırılmış gerçeklik ile erişim sağlayan “The Looking Glass” uygulamasını hayata geçirdi. Ziyaretçiler, parkta gizlenmiş halde yer alan interaktif sanat eserlerini görüntülemek için bir uygulamadan yararlanıyor. Benzer bir uygulamayı, Üükemizin metaverse alanında önde gelen start-up’larından Garage Atlas, Ekim ayında gerçekleşen Contemporary İstanbul etkinliğinde hayata geçirmiş ve uygulama büyük ilgi görmüştü.

Dijital platform Dezeen, Nisan 2021'de sanal bir sosyal kulüp açtı. Sanatçılar, metaverse ve tasarım temalı bir panel tartışması için sanal teras barında bir araya geldi.

Roblox ve Fortnite gibi platformlar tarafından sunulan sanal dünyalarda metaverse'e dair dokunuşlar sürekli artıyor. Fortnite, milyonlarca katılımcının yer aldığı Travis Scott ve Ariana Grande gibi isimlerin sanal konserlerine ev sahipliği yaparak öne çıkmıştı. Eylül ayında alternatif rock grubu Twenty-One Pilots, Roblox'ta sanal bir konser gerçekleştirdi ve bu konser deneyimi Roblox tarafından 2021'in en popüler etkinliklerinden biri olarak öne çıktı.

Yeni nesil gelişmiş avatarlar yakında…

Zuckerberg “metaverse’de avatarlar ve dijital nesneler, kendimizi ifade etme şeklimizin merkezinde olacak ve bu tamamen yeni deneyimlere ve ekonomik fırsatlara yol açacak” demişti. 2022’de yeni avatarlar sadece hiper gerçekçi görünmekle kalmayacak, aynı zamanda insanların çeşitliliğini de yansıtacak. Nvidia, diyalog odaklı yapay zekaya sahip 3D avatarların hem sanal hem de fiziksel dünyada kullanılabileceği bir geleceğe hazırlanıyor.

Epic Games'in Unreal Engine'i Nisan 2021'de dakikalar içinde oldukça gerçekçi avatarların gerçek zamanlı olarak oluşturulmasını sağlayan MetaHuman Creator'a erişim sunmaya başladı. Bulut tabanlı uygulama, cilt ve kırışıklıklardan kılcal damarlara ve yara izlerine kadar bir kişinin vücut özelliklerinin karmaşık ayrıntılarını içerebiliyor.

Travelportation- Dijital dünya, ev rahatlığında sürükleyici seyahat deneyimleri sunuyor

Gerçek ışınlanma (şimdilik) bir bilim-kurgu olabilir, ancak “travelportation” konsepti seyahat severlerin fiziksel bir varış noktasına gerçekten gitmeden kendilerini orada hissetmelerini mümkün kılıyor.

Japon havayolu grubu ANA Holdings ve JP Games, Sky Whale ismini verdikleri dijital platformunu Mayıs 2021'de piyasaya sürdü. Platform, etkileşimli, kültürel bir seyahat deneyimini destekleyen, tüketicilerin farklı yerlere seyahat edebileceği ve arkadaşları ve aileleriyle alışveriş yapabileceği birden fazla dijital dünyaya ev sahipliği yapıyor. Platformda bir Sky Park, Sky Village (köy) ve Sky Mall (alışveriş merkezi) bulunuyor ve dünyanın dört bir yanından kullanıcıları bağlamak için Avustralya, Avusturya, Kanada, Hawaii, Filipinler ve Singapur gibi ülkelerdeki şirketlerle ortaklık gerçekleştiriyor.

Markalı Sanal Dünyalar- Reklam ve pazarlamanın geleceği oyun platformlarında mı yatıyor?

Pazar araştırma şirketi Technavio'nun 2021 raporuna göre, oyun içi reklam pazarı 2021 ile 2025 arasında 3,54 milyar dolar büyüyecek. Özellikle genç nesiller için oyun, yazılı basın ve televizyon gibi geleneksel reklam kanallarının yerini alıyor. The Guardian'ın oyun editörü Keith Stuart’a göre; “gençlere yönelik geleneksel pazarlama yöntemlerinin çoğu sonsuza kadar yok oldu, oyun onların olduğu yer, şirketler ve pazarlamacılar bu büyüyen alana metaverse ile girmeye başlıyorlar” …

Ralph Lauren, Aralık 2021'de Roblox'ta tatil temalı bir sanal platform lansmanı gerçekleştirdi. Katılımcılar, bu platformdan buz pateni yapmak, bazı oyunlara erişmek ve yalnızca Roblox'ta yer alan Ralph Lauren Dijital Koleksiyonundan alışveriş yapmak gibi aktivitelere erişim sağlayabiliyorlar. Nike ise, Kasım 2021'de Roblox'ta Nikeland'i tanıttı. Nikeland, kullanıcıların avatarlarını sanal Nike teçhizatıyla giydirmelerine ve Nikeland'in çeşitli mini oyunlara ev sahipliği yapan arenalarını, sahalarını ve binalarını keşfetmelerine olanak tanıyor.

Eylül 2021'de yine Roblox'ta başlatılan Vans World, oyuncuların kaykay hareketleri yapabilecekleri, kendi Vans ayakkabılarını ve kaykaylarını tasarlayabilecekleri ve sanal teçhizatı deneyebilecekleri sanal bir kaykay parkı. Vans ile aynı zamanlarda Hyundai, Roblox'ta Hyundai Mobility Adventure'ı başlattı. Bu alanda, kullanıcılar yarışabiliyor, oyun oynayabiliyor, Hyundai teknolojileri hakkında bilgi alıp, festivallere katılabiliyorlar.

Diğer markalar da kendi platformlarında markalı sanal dünyalar yaratıyor. Procter & Gamble, CES 2022’de ziyaretçileri şirketin ürün portföyü ve sürdürülebilirlik girişimleri hakkında bilgi edinebilecekleri ve oyun oynayabilecekleri sanal bir dünyaya davet etti. BMW, sanal dünyası Joytopia'yı BMW'nin uluslararası otomobil fuarı IAA Mobility 2021’e katılımının bir parçası olarak Eylül 2021'de piyasaya sürdü. Joytopia, BMW'nin otomotivin geleceğine ilişkin vizyonunu sunmasında zemin oluşturmasının yanı sıra, özel bir Coldplay konseri de dahil olmak üzere festivalvari öğeler sundu.

Japon güzellik markası SK-II, Mayıs 2021'de sanal bir şehir lanse etti. Ziyaretçiler, alışveriş yapmak, ürünler hakkında bilgi edinmek ve hatta SK-II sinemasında bir film izlemek için SK-II City'de gezinebiliyor.

Metaverse dijital para birimleri ve NFT'ler tarafından etkinleştirilen bağımsız bir sanal ekonomi…

2018 yılında Vietnam'da başlatılan blokzinciri tabanlı metaverse oyunu Axie Infinity, metaverse evreninde öne çıkan ilk kripto para birimlerinden olan AXS’yi kullanıyor. Başka bir oyun şirketi Pixowl tarafından geliştirilen Ethereum tabanlı bir oyun platformu olan Sandbox, platformunda SAND tokenları kullanılıyor. Sandbox, içinde; oyunlar tasarlayabiliyor, NFT sergilerine katılabiliyor, diğer insanlarla etkileşim kurabiliyorsunuz. Sandbox geçtiğimiz günlerde Snoop Dogg ile ortaklık yaptığını açıkladı. NFT'lere verdiği destekle tanınan Amerikalı rapçi Snoop Dogg, 2022'de Sandbox metaverse evreninde “sanal bir malikane” inşa edecek ve 10.000 adetten oluşan bir NFT koleksiyon da çıkaracak. 

Güzellik endüstrisi de metaverse’e giriyor

Alanında en çok takip edilen kozmetik dergisi Cosmetics Business, 2022 yılında sektöre yön verecek güzellik trendlerini geçtiğimiz günlerde yayınladı. L'Oreal, Estee Lauder, Louis Vuitton, NARS Cosmetics, Jo Malone, Shiseido ve Dior Beuty gibi önde gelen birçok kozmetik markası, 2022'de 3D avatarlar için makyaj malzemeleri satacak ve çevrimiçi platformlarda ve oyunlarda NFT'ler geliştirecek. Nars Cosmetics, Ekim 2021'de Drest uygulamasına (dünyanın ilk interaktif lüks moda stil oyunu) sanal model avatarları kullanılarak görüntülenen 30 sanal ürün ekledi. Yine Ekim ayında Gucci Beauty, kullanıcıların uygulamadaki fiziksel ürünleri satın almaları için 40'tan fazla potansiyel kombinasyon ve bağlantı ile Drest'in Güzellik Modu özelliğine 29 sanal makyaj ürünü ekledi. Oyuncular, sanal kozmetikler kullanarak avatarlarını kişiselleştirerek oyunlara yeni yaratıcılık özellikleri ve kişilik biçimleri kazandırabiliyorlar. 

Disney metaverse’e taşınıyor…

Birçok başarılı animasyon filminin ve Mickey Mouse gibi ünlü çizgi filmlerin yaratıcısı Disney, metaverse evrenine taşınmaya hazırlanıyor. Disney CEO’su Bob Chapek geçtiğimiz günlerde “Disney Metaverse’ünü başlatmak için çalıştıklarını” ima etti. Chapek, hem fiziksel hem de dijital dünyalar için eğlence deneyimini geliştirmek için metaverse’ün “sınırsız potansiyeli” ortaya çıkaracağını söyledi. Projenin detayları henüz açıklanmasa da Disney'in kendi metaverse'ünü kuracağı ve insanların bu evrende ikonik animasyonlara interaktif olarak katılabilecekleri fikri üzerine çalışmalar sürüyor. 

Etkileşim, çalışma, eğlenme, seyahat, oyun ve öğrenme süreçlerimiz metaverse ile uçtan uca dönüşüyor. Metaverse’ün getireceği yeniliklere adaptasyon ve bu yeniliklerin geniş kitleler tarafından benimsenmesi bir süreç alacak. Ancak, sıfırdan inşa edilen bu gelişmiş ve yeni dünyada doğru konumlanmak, yer edinmek ve bu dünyaya hazır olmak adına, şimdiden çalışmalara başlamalı ve süreçleri doğru analiz etmeliyiz…