Teknoloji suça “Dur” diyebilir mi?

Dijital sosyal ağlar da suçla mücadelede önemli rol oynuyor. Geçtiğimiz günlerde Kanada polisi, 3 kişinin öldürülmesinden sorumlu olduğu düşünülen iki genci ararken, zanlıların fotoğraflarını ifşa ederek hem halkı uyardı hem de ihbar bekledi. İhbarlar arasında ellerine ulaşan bir fotoğraf ise enteresan bir gündem yarattı. Sosyal medyadan alınan fotoğraftaki kişi, elinde zanlılardan birinin olduğu gazeteyi tutuyordu ve ona inanılmaz derecede benziyordu. Bunun üzerine açıklama yapan polis yetkilisi, fotoğrafı paylaşan kişinin zanlı olmadığı, bu konuda özel eğitimli bir uzmanın yüz hatlarındaki farklılığı kolayca ayırt edebileceğini ancak halkın bunu ayırt edemeyeceğini belirterek bölgede yaşayanları sağ duyulu olmaları konusunda uyardı.

Ayrıca, sosyal medyanın kullanımının bu tip konularda emniyet güçlerine çoğu zaman fayda sağlamakla birlikte kimi zaman da soruşturmaya zarar verdiğini belirten yetkili, bazen gerçek olmayan bu tip bilgilerin, polis tarafından doğrulanmadan viral olarak yayılmasının soruşturmayı geciktirdiği ve toplumda endişe yarattığına da dikkat çekti. Kendilerine ulaşan ihbarların, özel yüz tanıma yazılımları ve uzmanları tarafından kontrol edildiğini belirten Kanada polisi, her ihbarı değerlendirdiklerinden bazen soruşturmaların gecikebildiği ya da farklı yönlere kayabildiğini dile getirdi. 

Yakın tarihli bir başka olay ise ülkemizde yaşandı. Zanlının yaptığı sosyal medya paylaşımında arkasında bulunan fon perdeden yola çıkan polis, zanlıyı yakaladı. Perdenin kumaşının nereden temin edildiğinin bulunmasıyla ilerleyen takip, polisi sonunda doğruca zanlıya götürdü. 

Dünyada, emniyet teşkilatlarında hangi teknolojiler kullanılıyor?

AI ile suç haritalama

Emniyet teşkilatları uzun süredir AI tabanlı suç haritalama sistemlerinden faydalanıyor. Bazı bölgeler ve coğrafi özellikler suç oranında belirleyici olabiliyor. ABD’de yapılan bazı araştırmalar ise devriye memurlarının, mobil suç haritalama yazılımlarınca sunulan bilgiye fazla değer vermediklerini gösteriyor. Memurlar, bunun sebebini, yazılımın zaten bildikleri bir bilgiyi vermesi olarak açıklıyor. Yine de sistemlerin her geçen gün geliştiğini unutmamak gerekiyor. Polis bu sistem ile bir sonraki suç olası suç mahallini tahmin etmeye çalışıyor.

Ses ile suç mahalli belirleme

Bu yazılım, silah sesini çevre seslerden ayırt ederek olayın olduğu yerin kısa sürede belirlenmesini sağlıyor.  

AI destekli kameralar ile yüz tanıma

Suçu dinlemek yerine, görerek takip etmeyi sağlayan akıllı kamera sistemi de yaygın yöntemlerden bir tanesi. Bu kameralar, sadece otomobillerin plakalarını değil kayıp kişileri, potansiyel suçluları, arananları tanımaya da yardımcı oluyor. Ayrıca yaşanan olaylara müdahaleyi de hızlandırıyor.

Parmak izi takibi

Bireylerden alınmış olan parmak izleri büyük bir veri tabanı oluşturuyor. Bu sistem şu an için daha ziyade zanlıyı belirlemede ön plana çıkıyor. 

Risk belirleme

Tutuksuz yargılanma ya da şartlı salıverilmelerde zanlının tekrar suç işleme, kaçma ya da benzeri risklerini yorumlayan bir sistem. Ancak, benzeri bir sistem daha önce ABD’de siyahi bireyleri daha riskli bularak ırkçı yaklaşımla suçlandı ve kullanımdan kaldırıldı. Belki de henüz buna hazır değiliz. 

AR gözlüklü polisler

Çin’de Ar gözlüğü takan bir polis yüz tanıma sistemi ile zanlıyı tanıyarak, tespit edebiliyor. 

Tüm bu gelişmelerin ardından akla, “Suç olmadan önlemek için ne yapılabilir?” sorusu geliyor. Tıpkı “Azınlık Raporu” filminde olduğu gibi birinin, önceden suç işleyeceğini tahmin ederek önlemek mümkün olabilecek mi? 

Teknoloji, özellikle makine öğrenimi (öğrenmesi de deniliyor) çok hızlı yol kat ederken belki de suçu önceden önlemek mümkün olabilir.  Yine de böyle bir sistemi devreye sokmak için önümüzde çok fazla engel var. Bunların başında etik ve insan hakları geliyor. Azınlık Raporu, şimdilik fütüristtik bir film gibi görünse de benzeri uygulamaları devreye sokan Çin’den böyle bir atılım gelirse sanırım pek şaşırmayız.


Serap TORUN
twitter.com/seraptorun73