Normalleşme sürecinde kartlı harcamalar Avrupa’dan daha hızlı toparlandı

Visa ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Türkiye’de yapılan kartlı harcamalarda COVID-19 etkisini inceleyen bir araştırma gerçekleştirdi. Mart-Ağustos 2020 dönemine odaklanan araştırmada, kartlı harcamalarda farklı sektörler için COVID-19 sürecine bağlı olarak gerçekleşen değişimler, temassız işlemler ve e-ticaret işlemlerinin değişimi analiz edildi. Salgın nedeniyle Türkiye’de sokağa çıkma kısıtlamalarının uygulandığı 12 haftalık dönemde (Mart-Mayıs) toplam kartlı harcamalar geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre %10 daraldı. Haziran’da ise normalleşmenin başlamasıyla harcamalar hızlı bir toparlanma sürecine girdi ve Ağustos ayının son haftasında 2019 seviyesinin %18 üzerine çıktı.   

Pandemi kısıtlamalarında iki uç ülke İsveç ve İtalya’ya kıyasla Türkiye

Visa ve TOBB Harcamalar Araştırması, salgın döneminde farklı yaklaşım izleyen iki ülke; Avrupa’da sokağa çıkma kısıtlarını ilk hayata geçiren İtalya ve kısıtlama uygulamayan İsveç ile kıyaslamalar da içeriyor. Mart-Mayıs ayları arasında kartlı harcamalar bakımından İtalya en keskin düşüşleri yaşarken, Nisan ve Mayıs aylarında Türkiye ve İsveç birbirine paralel ve yakın dalgalanmalar yaşadı. 6 ana harcama sektörünün bir sene öncesiyle kıyaslandığı tablolar karşılaştırıldığında, İsveç ve İtalya’nın Haziran ayında %13 oranında küçülmeye devam ederken, Türkiye’nin aynı ayda normalleşmeyle birlikte %10 büyüyerek, hızlı biçimde toparlandığı görülüyor.   

Temassız işlem büyümesinde Türkiye Avrupa’da ilk sırada

Türkiye, pandemi sürecinde Avrupa’da temassız harcama limitini yükselten ilk ülke oldu. Tüketiciler de sağlık önceliği nedeniyle temassız ödemelere artan bir talep gösterdi. Bankalararası Kart Merkezi rakamlarına göre yalnızca Mart ayında 2,5 milyon kart ilk defa temassız ödeme yapmak için kullanıldı. Böylelikle Türkiye’de, 2020 yılının ilk 6 ayında gerçekleşen temassız işlem sayıları geçen yılın aynı dönemine kıyasla 3 kat arttı. Visa ve TOBB Harcamalar Araştırması da bu artışın rakamsal yansımalarını çok net olarak ortaya koyuyor. Temassız ödemelerdeki büyüme oranı ile Türkiye, Avrupa’da en yüksek artışı gösteren ülke olarak öne çıkıyor. Bununla birlikte, yüz yüze ödemelerin %75’inin temassız olarak gerçekleştiği Avrupa ortalamasına kıyasla ülkemizde temassız işlem oranı daha düşük. Temassız ödeme kabulünü daha da yaygınlaştırmak üzere, pandemi döneminde dahi çalışmalarını sürdüren Visa, perakende markalarıyla gerçekleştirdiği iş birliği ile 7000’e yakın temassız ödeme noktasını hayata geçirdi. 

E-ticaret rekor seviyelere ulaştı

Araştırmanın kapsadığı dönemde, tüketici alışkanlıklarının değişmesiyle ülkemizde e-ticaret işlem adetleri, sadece Nisan 2020’de %30 arttı. 14 Avrupa ülkesinde bu rakam yüzde 25’in üzerinde artış gösterdi.  Türkiye’de Mart-Mayıs arasında 7 milyon kart ilk defa e-ticaret alışverişi için kullanıldı. Bunun sonucunda, ülkemizde e-ticaret, Mayıs sonu itibarıyla kartlı harcamaların %33’üne ulaşarak rekor seviyelere yükseldi. 

Normalleşmeyle pek çok sektörde 2019’u geride bırakan harcama rakamları

Giyim, seyahat, elektrik-elektronik gibi ‘isteğe bağlı tüketim” harcamaları, pandemi öncesinde market ve gıda gibi ‘temel ihtiyaç’ harcamalarının üzerinde seyrederken, Türkiye’deki ilk COVID-19 vakasının görüldüğü Mart ayında bu sektörlerdeki harcamalar %58 civarında düşüş gösterdi. Ancak, normalleşme ile birlikte toparlanmaya başlayan ‘isteğe bağlı tüketim’ harcamaları, özellikle elektrik-elektronik ve yapı-dekorasyon harcamalarındaki artış ve diğer sektörlerde yaşanan iyileşme ile ‘temel ihtiyaç’ harcamaları seviyesine yeniden yaklaştı.   

Evden çalışma ve uzaktan eğitim döneminde elektrik-elektronik sektörüne talep arttı

Sokağa çıkma kısıtlamaların olduğu dönemde (Mart-Mayıs), geçen seneye kıyasla talep artışı yaşayan sektörler elektrik-elektronik eşya-bilgisayar, market ve gıda oldu. Bu dönemde seyahat, yemek, giyim ve akaryakıt kategorilerinde ise düşüşler yaşandı. Mart ayında evden çalışma ve uzaktan eğitimin başlamasıyla birlikte elektrik-elektronik ve yapı-dekorasyon harcamalarındaki kayda değer artış dikkat çekti. Özellikle elektrik-elektronik harcamalarının Haziran-Ağustos aylarında da artmaya devam ederek, 2019’un %95 üzerinde gerçekleşmesi bu talebin kalıcılığına işaret ediyor. 

“Türkiye adına olumlu bir tablo”

Araştırmadan çıkan sonuçları değerlendiren Visa Türkiye Genel Müdürü Merve Tezel, “Visa ve TOBB’un Harcamalar Araştırması, Türkiye adına olumlu bir tablo ortaya koyuyor. Ülkemizde normalleşme sürecinin başlamasıyla birlikte bütün sektörlerde Avrupa’ya kıyasla daha hızlı bir toparlanma olduğunu görüyoruz. Türkiye’de ödeme sistemlerinin yaygınlığı, tüketicilerin kart kullanım alışkanlıkları ve e-ticaret altyapılarının güçlü olması yaşanan iyileşmede önemli rol oynadı” dedi. 

Tezel sözlerine şöyle devam etti: “Pandemi süreci hem tüketici davranışlarında, hem işletmelerin yapılanmasında önemli değişikliklere yol açtı. Tüketiciler bu dönemde sanal ortamlarda online ödemelere, fiziksel dünyada ise temassız ödemelere yöneldi. Ülkemizde temassız kart kullanımı normalde her yıl ortalama 2 kat büyürken, bu senenin sadece ilk 6 ayında 3 kat büyüdü. Temassız ödeme kabulünün bazı işyerlerinde ciro artışları ile sonuçlanabildiğini de gözlemledik. Türkiye’de temassız kart kullanım oranlarının Avrupa düzeyine ulaşmasını bekliyoruz”. 

Nakitten kartlı ödemeye gerçekleşen dönüşümün kayıtlı ekonomiye de katkıda bulunduğunu söyleyen Tezel, “İşletmeler tarafında ise, pandemi döneminde elektronik ödeme yöntemlerini kabul eden, işini dijital ortama taşımış küçük ve orta ölçekli şirketler için bu sürecin daha kolay geçtiğini gördük. Bu dönemde Visa olarak, ekonominin belkemiğini oluşturan KOBİ’lere desteğimizi İşimi Yönetebiliyorum projemiz kapsamında; gerek sunduğumuz sanal eğitimler, gerekse verdiğimiz dijitalleşme ve dijital pazarlama desteğiyle sürdürüyoruz” dedi.   

“Türkiye’nin proaktif yaklaşımı pandemi sürecinin etkilerini sınırlandırdı”

TOBB Başkanı M. Rıfat Hisarcıklıoğlu, “İçinden geçtiğimiz pandemi sürecinde tüm dünya hiç alışık olmadığı bir ortamla karşı karşıya kaldı. Bu yeni ortama uyum sağlamak üzere hazırlıklı olan ve proaktif davranan ülkeler, diğer ülkelerden pozitif olarak ayrıştı. Türkiye, pandemi sürecinde hızlı kararlar alarak ve özellikle sağlık alanında gerçekleştirmiş olduğu atılımlarla bu yeni ortama  uyum sağlama konusunda dünyada öne çıkan ülkelerden biri oldu.  Bunun yansımasını da hem e-ticaretin bu süreçte öne çıkmasıyla hem de temassız ödemelerdeki artışla somut olarak görmüş olduk” dedi. 

Pandemi sürecinde Odalar-Borsalar, Sektör Meclisleri, Kadın ve Genç Girişimler ile OSB’lerle sürekli iletişim halinde olduklarını belirten Hisarcıklıoğlu, “Pandemi sürecinde kurduğumuz istişare mekanizmalarıyla sahadan anlık bilgileri aldık ve üyelerimizin sorunlarını yakından takip ettik. Bu sorunlara çözüm önerileri geliştirip, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına ileterek bu sorunlarının çözümünün takipçisi olduk. Bu dönemde bu yöntemle üyelerimizden gelen pek çok sıkıntının çözüldüğünü söyleyebilirim. Yine bu dönemde atılan proaktif adımların normalleşme sürecini hızlandırdığına şahit olduk“ dedi. 

Hisarcıklıoğlu, sözlerini şöyle tamamladı: “Pandemi süreci bize e-ticaretin önemini ve geleceğini bir kez daha gösterdi. Bu dönemde kredi kartı harcamalarının 3’te 1’inin e-ticaret üzerinden yapıldığını gördük. Biz de üyelerimizi e-ticarete hazırlamak için birçok online bilgilendirme toplantısı düzenledik. Bunun yanında sertifikalı e-ticaret ve e-ihracat eğitim programları yaptık. Üyelerimizin e-ticarette yer alması için birçok şirketle e-ticarete özel kampanyalar hazırlayarak, üyelerimizin kullanımına sunduk”.