NASA'nın Mars Kolonisi'ne Türk imzası

GEÇTİĞİMİZ hafta Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi’nin (NASA) Mars’ta sıvı halde su bulduğunu açıklamasının ardından bu gezegende yaşam umudu arttı. NASA, son dönemde yaptığı çalışmalarla Mars’ta yerleşik hayat için de çalışmalarını hızlandırmış durumda. ‘Mars Kolonisi Mimari Tasarım Yarışması’nı düzenleyen NASA, bu alanda önemli aşamalar kaydetmeye başladı. 168 uluslararası tasarımcının ve mimarın katıldığı yarışmada ilk dörde giren modeli ise ABD’de yaşayan bir Türk mimar Güvenç Özel gerçekleştirdi.

4 ASTRONOT YAŞAYACAK
NASA, ön elemeye tabi tuttuğu uzman araştırma ekiplerinden üç boyutlu baskı tekniğiyle 4 astronotun yaşamını sürdürebileceği 100 metrekarelik bir mekân tasarlanması ve üretilmesi konusunda fikir, görseller ve teknik raporlar üzerinden seçimini yaptı. Seçimde önemli kriterler, inşa edilebilirlik, kullanılması önerilen malzemelerin Mars’ta yaygın şekilde bulunması ve koloninin güvenliğini sağlayacak şekilde olması idi. Dünyaca ünlü birçok uluslararası ekibin katıldığı yarışma, Mars’ta kurulacak ilk insanlı koloninin mimari ve inşaat tekniklerinin geliştirilmesi için büyük önem taşıyor. Yarışmanın bu fazında Güvenç Özel gibi başarı sağlamış sadece sınırlı sayıda ekip, önerilen teknolojilerin geliştirilmesi için NASA’dan araştırma fonu alacak ve koloni inşa edilinceye kadar çalışmalarına devam edecek.

KABLO DÖŞENMİYOR
Özel ve ekibi, Mars’ta yaygın olarak bulunan bazalt kayalarının işlenmesi ve lif malzeme haline dönüştürülmesi önerisiyle daha önce hiç yapılmamış bir inşa teknolojisi ortaya koydu ve teknik açıdan jüriden tam puan aldı. Projede, fotosentezi taklit eden yapay bir sistemle Mars atmosferindeki karbondioksit, karbon ve oksijen atomlarına ayrıştırılıyor. Ayrışan karbon, karbonfiber olarak işleniyor, oksijen de depolanarak astronotların kullanımına sunuluyor veya atmosfere geri salınıyor. Bu yeni yapı tekniği ayrıca dünyada da uygulanabilirliğiyle mimari teknolojisinde çığır açabilecek bir potansiyel taşıyor. İşlenen bazalt ve karbon lifleri, robotlar aracılığıyla örülüyor ve Özel’in ekibindeki bilimadamlarının geliştirdiği bir kimyasal bileşim sayesinde sertleşiyor ve sağlamlaşıyor. Endüstriyel robotların programlanması ve otonom şeekilde hareket ederek tasarımı inşa etmesi prensibine göre tasarlanan koloni, aynı zamanda hammaddenin lifleri içine örülmüş fiber optik ve iletken kablolar aracılığıyla enerji ve veri akışını yapı içine entegre ederek de yepyeni bir yapı tekniğini hayata geçiriyor. Bu teknoloji sayesinde duvarların içine ayrıca kablo döşenmesine gerek kalmıyor.

3D BASKI ÜZERİNE ÇALIŞIYOR
ABD’de de yaşayan Güvenç Özel, mimarlık ofisi ‘Özel Office’ ile sensörler ve 3D baskı üzerine yoğunlaşmış çalışmalar gerçekleştiriyor. İzmir doğumlu sanatçı, mimar ve akademisyen Güvenç Özel, aynı zamanda UCLA Mimarlık Fakültesi IDEAS Master programının da teknoloji direktörü olarak görev yapıyor. Robert Kolej’de lise eğitimini tamamladıktan sonra Amerika’ya yerleşen Özel, mimari, sanat ve felsefe eğitimini Bennington College’da, mimarlık master’ını da Yale Üniversitesi’nde ödüllü olarak tamamladı. Kendi ofisini kurmadan önce ünlü tasarım ofislerinde çalışmalar yapan Özel, Yale Üniversitesi, Woodbury Üniversitesi ve Viyana Uygulamalı Sanatlar Üniversitesi’nde Greg Lynn’le birlikte stüdyo, mimari teknolojileri ve teori dersleri verdi. 2013 İstanbul Tasarım Bienali’nde gerçekleştirdiği ‘Cerebral Hut’ isimli, ziyaretçilerin beyin dalgalarını harekete dönüştüren bir sistemle dinamik hale gelen mekan projesi ile ses getirdi.

İLK 3’E GİREN PROJELER

1-BUZDAN EV

168 tasarım arasından birinci seçilen proje ‘SEARCH/Clouds Architecture’ şirketinin tasarladığı ‘Buz Evi’ oldu. 25 bin dolar ödül kazanan tasarım sıkışık buz kütleleri arasında eksi 63 derecelik Mars atmosferinde korunmayı amaçlıyor. Bu 3D model, su kullanan özel bir kartuşa sahip. Baskı yapmadan önce suyu belirli ölçüde ısıtan 3D yazıcı evi inşa etmeye başlıyor. Daha sonra ise Mars’taki havanın soğukluğu ile inşa edilen alanlar anında donuyor. Böylelikle Mars’ın hava koşullarına uygun bir ev inşa ediliyor.

2-MAĞARA KAZAN ROBOTLAR

Yarışmanın ikincisi ‘Foster + Partners’ mimarlık şirketleri oldu. 15 bin dolar kazanan takım, Mars’ta yeryüzü yerine yeraltına bir yaşam alanı kuruyor. Bunun için 3 farklı robot tasarımı yapıldı. Söz konusu robotlardan en büyüğü Mars yüzeyinde kazı yaparak ilerliyor. Daha sonra en küçük robot modeli olan taşıyıcılar devreye giriyor. Bu taşıyıcılar, yaşam alanının inşa edecek olan robotlara çıkan toprağı getiriyor. Eritici adındaki robotlar da mikrodalga ışınları kullanılarak çıkan toprağı 3D yazıcı ile işleyerek özel bir yüzey inşa edilmesini sağlıyor. Böylelikle Mars hava koşullarına en uygun yaşam alanı üretiliyor.

3-KOLAYLIKLA MONTE EDİLİYOR

10 bin dolarlık üçüncülük ödülünü de ‘Lavahive’ takımının birçok kubbe ve sökülebilir kısımlardan oluşan modüler projesi aldı. Bu projenin en önemli özelliği modüler, yani kolaylıkla sökülüp takılabilen olması. 3D yazıcılarla Mars’ta inşa edilen bu projede her oda birbirleriyle uyumlu olarak bağlanabiliyor. Bu yüzden de her türlü hava koşuluna kolaylıkla uyum sağlayabilen model, özelikle astronotların işini kolaylaştırabiliyor. Projede tüm araçlar yaşam alanlarına tam uyum sağlıyor. Araçlarla dışarı çıkan astronotlar, uzay giysisi bile giymeden dış görevleri tamamlayabiliyor.

MARS DÜNYA GÜNDEMİNDE

NASA’nın ev yarışması düzenlemesi ve aynı tarihlerde bu gezegende su bulunmasıyla beraber sinema salonlarında da ‘Marslı’ filmi vizyona girdi. Açılış haftasında 18 milyon dolarlık hasılat yapan filmdeki konusu ise Mars’ta yaşam. Başrolünü Matt Damon’ın ‘Mark Watney’ karakterini canladırdığı filmde, bir astronot Mars’ta yaklaşık 2 yıl boyunca hayatta kalma mücadelesi veriyor. Tarım yaparak, Mars’ta yiyecek yetiştirmeyi başaran Mark Watney, dünya ile iletişim kurmayı da başarıyor.