Kas hafızası diye bir şey gerçekten var mı?

Sporcu ve müzisyenlerin en yüksek performanslarını sergilerken izlerseniz, bir noktadan sonra artık düşünmeden, refleks gibi hareket etmeye başladıklarına tanık olabilirsiniz. Örneğin bir piyanist aynı parçayı defalarca çaldığı için parmaklarını hangi tuşlar üzerinde gezdirmesi gerekiğini düşünmeden çalmaya devam edebilir. Benze bir duruma olimpiyatlarda da tanık olabiliriz. Atletler neredeyse her gün gerçekleştirdikleri antrenmanlarda artık vücutlarını nasıl hareket ettirecekleri, hangi kaslarını kullanacaklarını sorgulamaya ihtiyaç duymadan otomatikman aynı hareketleri tekrarlamaya başlar. 

Evet, kas hafızası diye bir şey var ve son derece gerçek. Hatta iki çeşit kas hafızası var. Bunların ilk, yöntemsel bellek denilen şey sayesinde ortaya çıkıyor. Beynimizin nöronların birbirleriyle kurduğu iletişim ağlarıyla çalıştığını biliyoruz. Yeni öğrendiğimiz her bilgi kırıntısı için yeni nöral bağlantılar kuruluyor. Öğrendiğimiz şey, önceden bildiğimiz bazı bilgilerle ilişkiliyse bu kez yeni veriyi önceki bağlantıları bütünleşecek şekilde bağlıyoruz. Zamanla bazı bağlantılar daha az, bazıları da daha sık kullanılır hale geliyor. Beyin, sık kullandığı bağlantıları güçlendirir ki o bilgiye ihtiyaç duyduğumuz anda hatırlayabilelim. Nadiren kullandıklarını da zayıflatır. Çok uzun bir zaman boyunca kullanılmayanlarıysa öyle zayıflatır ki hatırlayamayacak hale geliriz. Bu beynin işlevsel kalıp yüksen performansla çalışabilmesi için gelişmiş gayet pratik bir çözüm. 

yöntemsel bellek (kimi zaman işlemsel bellek diye de adlandırılabiliyor.) beyindeki nöral bağlantıların güçlendiği durumlarla ilişkili. Örneğin bisiklete binmeyi bir kere öğrenirseniz. Sonra bu yeni beceri defalarca tekrarlandığı için kaslar artık kendi başlarına, beyinden gelecek fazladan talimata ihtiyaç duymadan çalışmaya, aynı hareketleri otomatikman sergilemeye başlar. 

Ayrıca bir de beyinden bağımsız bir kas hafızası mevcut. Belirli kasları bir süre boyunca egzersiz yaparak çalıştırdığınızda, egzersize çok uzun bir süre ara verseniz bile gelecekte aynı hareketleri tekrarladığınız anda kaslar bunu hatırlar ve deyin yerindeyse "ne yapmaları gerektiğini" bilir. Bu, kas hücreleriyle ilgili bir durum. Çizgili kaslarda, yani istemli hareket ettirebildiğimiz iskelet kaslarımızda bir kas teli boyunca birden fazla çekirdek bulunur. 

Egzersiz, yeni çekirdek eklenmesini sağlar ve egzersizi bıraksak bile bunlar çok uzun bir süre boyunca kalır. Kaslarımız küçülüp güç kaybetse bile yıllarca orada duran bu çekirdekler sayesinde, egzersize tekrar başladığımız anda, o egzersizi hiç yapmamış birine oranla daha kısa sürede başarı kaydederiz. Çünkü kaslar geçmişte bu egzersiz esnasında ne kadar güçlendiklerini, tekrar aynı duruma gelmek için nasıl çalışmaları gerektiğini "hatırlar".