IOTA nedir?

Bitcoin fiyatında yaşanan dalgalanmalar ve arka arkaya gelen rekorlar yatırımcıların tüm dikkatinin buraya yönelmesine neden oluyor. Bitcoin fiyatı 12000 dolar sınırına çıkarken, piyasa değeri de 200 milyar dolara dayandı.

Nesnelerin interneti (Internet of Things, kısaca IoT), fiziksel nesnelerin birbirleriyle veya daha büyük sistemlerle bağlantılı olduğu iletişim ağıdır. Nesnelerin tekil anahtar (unique identifier) ile işaretlenerek İnternet altyapısı üzerinden birlikte çalışabilmesi ve bu sayede küçük parçaların toplamından daha büyük değerler oluşturulması öngörülmüştür.

Amerikan Federal Ticaret Komisyonu nesnelerin internetini "günlük kullanımımızda olan nesnelerin internete bağlanıp veri gönderip alması kabiliyeti" olarak tanımlamıştır.

Nesnelerin interneti açısından, nesne kavramı oldukça geniş bir anlama sahiptir. Her türlü izleme cihazları, sensörler, biochipler veya erişim düzenekleri nesne olarak nitelendirilmektedir. Bir cihazın "akıllı" sayılabilmesi ve nesne olarak nitelendirilebilmesi için gerekli şartlar: Tekil bir isme sahip olması (unique id), bağlanılabilir olması ve bir sensörü olmasıdır. Bu sayede, akıllı nesne dünyanın herhangi bir yerinden erişilebilir ve kontrol edilebilir hale gelmektedir. Nesnelerin tekil bir isme sahip olması günümüzde yaygın olarak kullanılan IP adreslerinin sınırlı olması sebebi ile pek mümkün değildir, bu durumu aşmak için tasarlanmış olan IPv6nın kullanımı ile birlikte nesneler gerçek manada benzersiz hale gelebilecektir.

Nesnelerin interneti uygulamaları, sensörlerin tek tek erişilebilir olmasından başka, pek çok sensörün verisinin birleştirilerek değer üretilmesi amacıyla da kullanılmaktadır. Fiziksel ortamlardan akarak gelen yüksek miktardaki sensör verilerinin (data), yapılan değerlendirmelerin ardından bilgi (information) olarak operatörlere veya ilgili kişilere iletilmesi ya da verinin sistemler yardımıyla işlenerek bir faaliyet icra edilmesi sağlanmaktadır. Bu açıdan bakıldığında Nesnelerin internetinin Büyük Veri kavramları ve uygulamaları ile iç içe olduğu görülmektedir.

Örneğin akıllı trafik sistemlerinde, trafikteki kişilerin konumlarını sürekli olarak merkezi bir sisteme iletmeleri sayesinde, sistem, kişilerin hareket bilgilerini analiz ederek, bölgedeki trafik yoğunluğunu, trafiğin akış hızını, belirli bir rota üzerinde tahmini varış süresini tespit edebilir. Bu sayede trafiğe yeni çıkacak kişiler trafik yoğunluğuna göre alternatif rotaları tercih edebilirler.

Bir başka örnek olarak, bir oteldeki her bir odadaki karbonmonoksit oranı sensörler yardımıyla ölçülüp, yönetici sisteme iletilir. Yönetici sistem, kritik eşik aşılınca elektrik/gaz vanalarının kapatılması ve gerekli odalardaki yangın musluklarının açılmasını denetleyebilir. Bunun yanı sıra yönetici sistem, kritik eşik aşılmasa bile zaman içerisinde gelen verileri inceleyerek odalardaki karbonmonoksit oranının günün hangi saatlerinde daha yüksek olduğunu analiz ederek, o saatlerde pencerelerin kapalı kalmasını önerebilir.

Kavramın Türkçe karşılığı olarak "Nesnelerin interneti" olarak geçmesi, TBD 32. Ulusal Bilişim Kurultayı esnasında Prof. Dr. Aydın Köksal tarafından oldukça olumlu bulunmakla beraber, "Nesneler interneti" karşılığı da önerilmiştir.

Pazar günü 1.45 dolar seviyelerinden işlem gören IOTA adındaki kripto para birimi, soluksuz bir şekilde yükselişe geçerek iki günde 3.21 dolara kadar tırmandı. IOTA'daki yükseliş yüzde 120 olarak kaydedilirken, piyasa değeri 8 milyar doları aştı. IOTA'da yaşanan yükselişle birlikte işlem hacmi de patladı ve son 24 saatte 1.13 milyar dolarlık işlem gerçekleşti.

Blok zincir ağına dayanmayan IOTA, Tangle adını taşıyan alternatif bir dağıtımcı hesap sistemine dayanıyor. Microsoft, Fujitsu ve diğer başka şirketlerle işbirliği yapan bu yeni dijital para birimi, 'nesnelerin interneti' alanında kendini ilk piyasa alanı olarak tanımlıyor. 6,75 milyar dolar piyasa değeri olan IOTA, 2,43 dolardan işlem görüyor. Dash bu isme kavuşmadan önce Ocak 2014'te XCoin (XCO), ardından Darkcoin, en son olarak da 'dijital para'dan (digital coin) esinlenerek Dash ismiyle piyasaya çıktı. Dash, rakiplerinden gizliliğe önem vermesi ve para transferlerini anonimleştirmesiyle ayrılıyor. 6 milyar dolar piyasa değeri olan Dash, 777 dolardan işlem görüyor. Bir Google çalışanının eseri olan Litecoin, bitcoinin altın rengine nazaran gümüş olarak betimleniyor. Bunun sebebi daha daha ucuz ve daha erişilebilir bir seçenek olması.

IOTA sistemi, IO.TA Foundation kurumu tarafından izlenir. Bu kurum kar amacı gütmez ve iş birliği yapmak isteyen tüm geliştiricilere ücretsiz lisans sağlar. IO.TA Foundation kurumu, Volkswagen ve Innogy gibi firmalarla otomobiller için şarj ağı, dijital kimlik ve denetim izi imkanı veren CarPass adı verilen IOTA tabanlı bir teknoloji için iş birliği yapmaktadır. Deutsche Telekom, Microsoft, Fujitsu ve Samsung gibi teknoloji devleri ile IOTA teknolojisini kullanan bir veri pazarı açmıştır. IOTA Foundation ayrıca Bosch, Consensys, USbank ve Cisco gibi firmaları da içeren Trusted IOT Alliance'ın kurucu üyesidir.