Hekimhan soğanı: Bitki literatürüne 44. tür

Ege Üniversitesi (EÜ) Botanik Bahçesi ve Herbaryum Uygulama ve Araştırma Merkezi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hasan Yıldırım, Malatya'nın Hekimhan ilçesinde bulduğu soğangillere ait endemik türle bitki literatürüne 44. yeni türünü kazandırdı.

1996 yılında öğrenci olarak girdiği EÜ'de doçentliğe kadar yükselen ve 2001 yılından itibaren sahada bitki keşfeden, sınıflandırılmasını yapan ve ismini veren bir taksonomist olarak çalışan Yıldırım, Türkiye'nin dört bir yanındaki yeni endemik türler üzerine yaptığı araştırmalarla bilim dünyasına 44 yeni tür kazandırdı.

Doç. Dr. Hasan Yıldırım, AA muhabirine yaptığı açıklamada, TÜBİTAK tarafından desteklenen bir proje kapsamında Malatya'nın Hekimhan ilçesinde bulunan volkanik kökenli Yama Dağı'nda çalışma yaptıklarını, 2 bin 570 metre rakımında Hekimhan Soğanı popülasyonuyla karşılaştıklarını anlattı.

Bu bitkiye ait ölçümler ve örnekler aldıklarını, konuyla ilgili Ankara Eczacılık Fakültesinde öğretim üyesi olan Gülnür Ekşi ile ortak bir çalışma yaptıklarını dile getiren Yıldırım, şöyle konuştu:

"Bitkinin daha önce yayınlanmamış bir tür olduğunu fark ettik. Makalesini hazırlayarak bizler için önemli bir dergi olan Yeni Zelanda'daki Phytotaxa'ya makalemizi gönderdik ve makalemiz kabul edildi. Bu bitkiyi bilim dünyasına bizler tanıttık. Bitki Hekimdağı ilçesindeki Yama Dağı zirvesinde çok küçük bir alanda yayılış göstermektedir. Yaklaşık 0,15 kilometrekarelik bir alanda ve hesapladığımız oradaki kök sayısı olarak da ancak 300 kadar rastlayabildik. Bitkiye keşfedildiği yer olan Hekimhan soğanı ismini verdik. Bilimsel adıyla Allium yamadagensis olmasını önerdik."

Hekimhan soğanının bulunduğu bölgede çok yüksek oranda keçi ve koyun otlatması yapıldığını bu nedenle bitkilerin üst kısmının olmadığını gördüklerini ifade eden Yıldırım, "Kayalık alanlarda, çok sarp alanlarda sadece kalanlar kalıyor. Açık alanda olanlar hayvanlar tarafından yenilmeye başlanmış bu ciddi bir tehdit. 300 kadar bireye sahip yeni türümüz henüz keşfedilmişken maalesef tükenmekle yüz yüze. Bu nedenle çok acilen bu bitkiyle ilgili çalışmalar yapmak lazım, Hekimhan halkının bu bitkiye sahip çıkması gerekmektedir.

Doç. Dr. Yıldırım, kendisinin de doğum yeri olan Malatya'da bulduğu 14'üncü türünü bilim dünyasına kazandırdığını ve bunun için çok mutlu olduğunu ifade ederek, şunları kaydetti:

"Dünyada yaklaşık olarak 900 kadar türe sahip olan Allium (Soğan) cinsine ait ülkemizde toplamda 195 kadar tür vardır, bu türümüzle birlikte 196 oldu. Daha önce 85 olan endemik sayısı bu türle 86'ya yükseldi. Alt türü ve varyeleri ile birlikte bu sayı 212 civarında. Ülkemizin her bölgesinde yayılışa sahip türleri mevcuttur." Yetkililerin de bu alanda bir koruma statüsü belirlemesi gerekmektedir." diye konuştu.