Girdap neden hep saat yönünde döner?
Güncelleme Tarihi:
Girdaplar okyanuslardaki akıntılar nedeniyle oluşuyor. Yönleri ise daha belirsiz.
Girdaplar, genellikle, okyanuslardaki akıntılar nedeniyle oluşuyor. Aslında her zaman saat yönünde dönmezler; dönüş yönü, onu başlatan etkinin yönüyle, yani akıntı yüzünden oluştuysa bu akıntının yönüyle belirlenir. Lavaboda oluşan küçük girdapların yönü de lavabonun şekline göre değişebilir.
Suyun kuzey ve güney yarımkürelerde farklı yönlerde dönen girdaplar oluşturduğu iddiası bilimsellikten uzak bir mit. Girdabın yönü, ekvatorda mı yoksa kuzey ya da güneyde mi oluştuğuna aldırmaz.
Coriolis etkisi denilen durum sadece çok büyük çaplı girdaplarda ve atmosferik girdaplar söz konusu olduğunda devreye giriyor. Bu etki, dönen bir cismin üzerinde hareket ettiğimiz için yaşanıyor. Hava da sonuçta sürekli kendi çevresinde dönmekte olan Dünya’nın üzerinde hareket ettiği için; kuzey yarımkürede hareket yönünün sağına, güneyde ise soluna sapar. Sonuçta, kuzey yarımkürede oluşan hortum saat yönünün tersinde dönerken, güney yarımkürede saat yönünün tersine dönüyor. Ekvatorda bu kuvvet daha zayıf olduğu için devreye giremiyor. Bu nedenle, ekvatorda hortum da oluşmuyor. Nadiren hortum yaratacak bir kıpırtı başlayacak olsa, Coriolis etkisi bu hortumu ekvatordan uzaklaştırarak hareket ettirip besler.
Bu kuvvet denizler ve okyanusları da etkiler ama küçük ölçekli girdaplarda devreye giremez. Coriolis etkisi aslında çok zayıf bir kuvvet olduğu için sadece çok büyük ölçekli hareketlerde yön belirleyiciye dönüşebiliyor.