Doğal afetlerde barınma alanları otomatik belirlenecek

Cumhuriyet Üniversitesi Harita Mühendisliği Bölümü Fotogrametri Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Tarık Türk, yüksek lisans öğrencisi ile Coğrafi Bilgi Sistemi'nden (CBS) faydalanarak doğal afet sonrası insanların barınma ihtiyacını karşılayacak en uygun alanların otomatik olarak belirlenmesini sağlayacak yazılım geliştirdi.

Harita yüksek mühendisi ve yüksek lisans tez öğrencisi İrfan Moğolkoç ile pilot bölge olarak belirledikleri Sivas'ta çalışmayı gerçekleştiren Türk, CBS'den faydalanarak doğal afet sonrası uygun barınma alanlarını belirledi. 

Türk, AA muhabirine yaptığı açıklamada, doğal afetlerin önemli olduğunu, Türkiye'nin deprem, su baskını ve heyelanlarla sürekli karşı karşıya kaldığını söyledi.

Doğal afet sürecinin en iyi şekilde yönetilmesinin önemli olduğunu düşünerek çalışmayı hayata geçirdiklerini anlatan Türk, "Yüksek lisans öğrencimle literatür araştırması gerçekleştirdik. Literatürde geçici barınma alanlarının belirlenmesine yönelik kısımda birtakım eksiklikler gördük ve bunun üzerine bu anlamda çalışmamızı yapmaya karar verdik. Doğal afet sonrasında özellikle geçici barınma alanlarının nasıl tespit edileceği ve hangi nesnel ölçütler dikkate alınarak sonuçlandırılacağı konusuna eğildik." diye konuştu.

Türk, çalışmada Sivas'ı pilot il olarak belirlediklerini dile getirerek, "Sivas'ta farklı alanlar belirledik. Bu çalışmamızı yaparken çeşitli coğrafi veriler kullandık. Doğal afet meydana geldikten sonra insanların barınma ihtiyacı ortaya çıkacaktır. Bu alanlarda belki günlerce belki de aylarca ikamet etmek söz konusu olabilecek. Dolayısıyla orada elektrik, su ve doğal gaz hatlarının olması ve jeolojik açıdan sağlam bir zemin üzerinde bulunması gerekiyor. Bu verilerin tümünü dikkate aldık." ifadelerini kullandı.

AFAD'ın Aralık 2015'te yayımladığı "Geçici Barınma Merkezlerinin Kurulması, Yönetilmesi ve İşletilmesi Hakkındaki Yönerge" ile sivil toplum örgütleri ile uluslararası Kızılay ve Kızılhaç hareketlerinin çalışmalarıyla ortaya çıkan ve dünya çapında çalışmaların yürütüldüğü "Afete Müdahalede Asgari Standartlar ve İnsani Yardım Sözleşmesi-Küre Projesi" esas alınarak gerekli veriler, ölçütler ve standartlar belirlendiğini aktaran Türk, bu yasal dayanaklardan yola çıkarak en uygun geçici barınma alanlarının otomatik olarak belirlenmesine yönelik çalışma yaptıklarını kaydetti.

Doç. Dr. Türk, çalışmada faydalandıkları CBS'den günlük hayatta herkesin bilerek ya da bilmeyerek yararlandığını belirtti.

Yaygın olarak kullanılan navigasyonların CBS tabanlı olduğuna değinen Türk, "Yeryüzüne ait verilerin yaklaşık yüzde 80'inin coğrafi veri olduğu düşünüldüğünde CBS'nin neden bu kadar önemli olduğu ortaya çıkmakta. CBS ortamında bir kullanıcı arayüz programı geliştirdik. Sistem, hangi çalışma alanı seçilirse seçilsin o bölgeye ait verilerin girilmesi durumunda otomatik olarak bu alanları belirleyebilecek yeteneğe sahip." değerlendirmesinde bulundu.

Türk, geliştirdikleri yazılımın dünyanın her tarafında uygulanabileceğini de vurguladı.

"Sığınmacılar için de uygulanabilir"

Doğal afet sonrası Sivas için belirledikleri barınma alanlarını www.geodatacollection.com internet adresinden kullanıcılara sunduklarını anlatan Türk, şöyle devam etti:

"Bu internet adresine girildiğinde Sivas için belirlediğimiz barınma alanlarının nerede olduğu görülmekte. Belirlediğimiz alanda konteyner ve barındırılacak insan kapasitesi görülmekte. Toplanma alanlarıyla barınma alanlarını karıştırmamak gerekir. AFAD, e-devlet üzerinden olası bir afet durumunda Türkiye'deki yerleşim alanlarında toplanma alanlarının nerelerde olduğunu harita üzerinde gösteren bir hizmet sunmaktadır. Toplanma alanları denince genellikle park, stadyum gibi yerler karşımıza çıkmakta. Ama barınma alanlarını teknik altyapılardan bağımsız olarak düşünemeyiz. Bu alanların teknik alt yapılara yakın, zemini sağlam ve bitki örtüsü uygun olan yerler olması gerekir. Mevcut verilerle böyle bir sonuç ortaya koyduk. Peki bu sonuçlar kimin işine yarayacak? AFAD, belediyeler ve ilgili kurumların çok işine yarayacağını düşünüyoruz. Talep gelmesi durumunda bu sistemi geliştirmek adına kendileriyle çalışmaya hazırız."

Türkiye'nin sığınmacı akınına uğrayan bir ülke olduğuna da dikkati çeken Türk, "Çalışma, sadece afet sürecinde barınma alanı problemini değil, aynı zamanda sığınmacılar için ihtiyaç duyulan en uygun barınma alanlarının belirlenmesine de katkı sağlayabilecek niteliktedir." dedi.

Doç. Dr. Türk, Sivas'ta İşhan Köyü, Mimarsinan, Esentepe ve Çayboyu mahallelerinde birer, Ahmet Turan Gazi Mahallesi'nde ise 2 olmak üzere, doğla afet sonrası 5 adet barınma alanı belirlediklerini sözlerine ekledi.