Big data'ya genel bakış

Aklımıza bu büyük verinin kaynağı nedir, nasıl oluşuyor gibi sorular var. Bunlar elbette sayamayacağımız kadar çok. Sosyal medya Twitter, Facebook, Instagram, Linkedin, Foursquare gibi sosyal paylaşım sitelerinde yapılan her işlemin toplanıp belirli segmentasyonlardan (verinin işlenip mantıklı bölümlere ayrılmış durumu) geçirildikten sonra anlamlı bir hale gelmesi ile meydana geliyor.

Tüm dünyada kullanıcılarının üretmiş olduğu bilgiler ile big data'nın (büyük veri) hatırı sayılır bir kısmını oluşturuyor. internet ortamında ziyaret ettiğimiz siteler (hatta site içindeki ziyaret ettiğimiz alanlar) online alış-veriş siteleri kullanıcı hareketlerini  takip ederek big data'nın bir kısmını, şirketler müşterilerine ve tedarikçilerine ait bilgileri kendi veritabanlarıda tutarak büyük verinin bir kısmını oluşturuyor.

Etrafımıza baktığımızda akıllı telefon, tablet ve bilgisayar  kullanımının hayli yoğun olduğunu, bu elektronik cihazlar ile yapılan her işlemin data ürettiğini görebiliyoruz. Bu buyük datayı farkında olmadan aslında bizler oluşturuyoruz. Zaman zaman bu dataları analiz ederek bir kazanım elde edebilirmiyiz soruları sorulsa da hep bilgi çöplüğü olarak düşünülüyordu, çünkü bu veriler geleneksel veritabanları ile saklanılamayacak kadar büyük ve yaygın olarak kullanılan raporlama yöntemleri ile anlamlandırılamayacak kadar devasal veriler.

Amaç bugüne kadar yapılamayan bu  işlemleri başarıp çöp bilginin içinden hazine çıkartmak. Bu veriler içindeki hazineye ulaşmak için öncelikle 5V standardından geçmesi gerekiyor. 

Variety: Çeşitlilik (Bir çok data tipini tek bir standarda indirme) 
Velocity: Hız (Veri üretimi çok hızlı ve giderek artan bir durumda) 
Volume: Büyüklük (Çığ gibi giderek büyüyen data ve bunun yönetimi, saklama ve hızlı erişim) 
Verification: Doğrulama ( Verilerin doğu katmandan gelmesi ve sadece doğru kişiler tarafından görüntülenip gizli kalınması) 
Value: Değer (Elde edilen verinin artı bir değer sağlaması karar verme sırasında etkin yol gösterici olması) 

Dev veri, metodlu bir şekilde yorumlandığında  firmaların kritik kararları alırken yol gösterici kazanım ve kayıplar hakkında sağlam danışmanlık ve yönlendirme  olanağı sağlıyor. Dev veri iş yapış şeklimizi de değiştirmeye başladı. İş hayatında rekabet ortamında avantajlı duruma geçmek için mutlaka kullanıması gereken bir teknolojiye dönüştü. Dev veri bir hava yolu şirketi için benim yolcum kim sorusunu sorarken bir medya şirketi benim okuyucum kim veya bir banka için ise benim müşterim kim sorusuna yanıt bulmaya çalışır.

Şirketler hitap ettiği kitleye daha iyi hizmet verebilmek için onları tanıması gerekir ve rakiplerinden önde olmak için big data teknolojisi olmazsa olmaz durumuna gelmiştir. Linkedin verilerine göre ünvanında Analytic veya Data Scientist yazan kişilerin son 10 yılda 10 kat arttığını ve Google Trends'te de son 7 yıllık dilimde bu konuda yapılan aramalarda 20 kat bir artış olduğu görülüyor.

Peki dev veriyi doğru bir şekilde yorumladıktan sonra bu değerler şirket menfaatine nasıl çevriliyor?

Dünyada cep telefonu kullanımı 87% (2013 yılı verilerine göre dünya nufusu 7.012.000.000 iken cep telefonu sayısı 6.800.000.000). Telefon GPS özelliği veya operatör sayesinde kişinin hangi koordinatlarda olduğu rahatlıkla biliniyor. Cep telefonu kullanıcısını günlük yer değiştirme oranları çıkartılıp ne kadar yer değiştirdiği hesaplanabilir ve bu hesap sonucunda en fazla yer değiştiren kişilere belli kampanyalar düzenlenebilir.

Örneğin günde 10.000 adım atan bir kişi için yürüyüş ayakkabısı alma ihtimalinin yüksek olduğu kanaatine varılarak kişi için satış paketi (kampanyası) oluşturulabilir. Bu kişi alışveriş merkezine yaklaştığında ayakkabı mağazası yürüyüş ayakkabısı için kişiye reklam SMS veya bildirim gönderimi yapabilir. Big data sayesinde doğru kişiye doğru reklam yapılmış olur.

Kullanımı hayli yoğun olan Foursquare sayesinde mekanlarda check-in yapılıyor. Yer değiştirdiğinizde örneğin yurt dışına gittiğinizde size daha önce gittiğiniz, beğendiğiniz veya takip ettiğiniz mekanlara önerilerde bulunabilir ya da sosyal ağınızda bulunan kişilerin tavsiyeleri sonucuna da yeni tavsiyeler vererek bize rehberlik edebilir.

Teknolojiye adapte olmak eskiye nazaran hızlı olduğu bir dönemdeyiz. Örneğin elektrik enerjisinin ciddi anlamda fark eşiği 1500'lü yıllarda olmasına rağmen insan hayatına 1800'lü yılların sonunda girmeye başlamıştır.

Baktığımızda uyum süreci ortalama 250-300 yıl tabii ki çok uzun bir süre ve teknolojinin ilerlemesi ve bilgiye kolay ulaşmanın getirisi sayesinde adaptasyon süreleri günümüzda daha kısalmış durumdadır. Dünyada ve ülkemizde bir çok firma dev veri konusunda ciddi yatırımlar yapmaktadır ve artık hepimiz kabul etmeliyiz ki bilgi 21. yüzyılın petrolü olacak.