Bir Cumhuriyet derbisi

ÜÇ Büyüklerin rekabeti söz konusu olduğunda ezberden kurulan bir cümle vardır: “Yüz yıllık rekabet”... Oysa ki eğer Beşiktaş-Galatasaray veya bugün olduğu gibi Beşiktaş-Fenerbahçe rekabetinden konuşuyorsak o zaman henüz ‘yüz yıl’lık bir süreden bahsedemeyiz.
Bugün itibarıyla Beşiktaş’ın diğer iki ezeli rakibiyle mücadelesi 90 yaşındadır. Haliyle bugünkü derbi de esasen bir ‘Cumhuriyet Derbisi’dir. Beşiktaş’ın iki rakibiyle de ilk maçı 1924 yılındadır. Bu yazıdaki fotoğraf ve maç kadrosunu da aldığım araştırmacı yazar Mehmet Yüce, ilk Beşiktaş-Galatasaray karşılaşmasının 1924’ün ağustos veya eylülünde, ilk Beşiktaş-F.Bahçe maçının ise 28 Kasım 1924’te oynandığını hatırlatıyor.

30 VE 40’LARA KARTAL-KANARYA DAMGASI

Beşiktaş, ezeli rekabete dahil olduktan sonra futbol dünyasında nadir görülen ve bize has bir ‘üçlü derbi’ çekişmesi oluştu. Özellikle 30 ve 40’lar Beşiktaş-Fenerbahçe kapışmasıdır.
60’lar üçlü bir dengeye sahipken, 80’lerin başına kadar Kartal rekabetin merkezinden uzaklaşır. 80’lerle birlikte Beşiktaş önce Fenerbahçe sonra da Galatasaray ile şampiyonluk yarışlarına girişir. Kartal, 100. yılı olan 2003’e kadar ağırlıkla Galatasaray ile yarışır. Beşiktaş ile Fenerbahçe ise birlikte en son 2003-04 sezonunda kafaya oynadılar. 2009 yılında Beşiktaş, son kez şampiyon olduğunda yanında ve yöresinde ne Galatasaray ne de Fenerbahçe vardı. Kartallar, mutlu
son için son düzlükte Sivasspor ile yarışmıştı.

1-TARİHTEKİ İLK DERBİ İPTAL EDİLDİ
- İlk Beşiktaş-F.Bahçe derbisi 21 Nisan 1921’deki G.Saray Turnuvası’nda oynanacaktı. Ancak kupanın organizatörü olan G.Saray, kadrolarda başka takımlardan alınan oyunculara yer verilmesini reddeder. Bunun üzerine Bekir ve Refik Bey’leri oynatamayan Beşiktaş, turnuvadan çekilir. Böylece ezeli rekabetin başlama tarihi 3 yıl ötelenmiş olur.

2-FENERBAHÇE ZAFERİYLE BAŞLADI
- 28 Kasım 1924’teki ilk Beşiktaş-Fenerbahçe derbisi bir cuma öğleden sonra soğuk bir havada cereyan eder. Taksim Topçu Kışlası’ndaki, -bugünkü Gezi Parkı- bu ilk ‘çarpışma’da sarı lacivertliler, İstanbul şampiyonu unvanı taşıyan Beşiktaş’ı 4-0 mağlup eder. E-biletsiz oynanan bu ilk derbi dolu tribünler önünde oynanır (!).

3-FENER LİSANSSIZ FUTBOLCU OYNATTI
- 8 Nisan 1951’de Beşiktaş-F.Bahçe derbisi şampiyonun Beşiktaş mı G.Saray mı olacağını belirleyecektir. Maçı Kartallar 3-1 kazanır ama skor 3-0 hükmen tescillenir. Çünkü F.Bahçe’nin Vefa’ya transfer olan Nusret ile lisanssız olduğu iddia edilen İlhan’ı oynattığı kaydedilir. Bazı gazeteler Fenerbahçe’nin bu hatayı kasıtlı yaptığını savunur.

4-’EKŞİ’YEN BİR KUPA DERBİSİ
- 1983’te Türkiye Kupası çeyrek finalinin ilk ayağında F.Bahçe ile Beşiktaş 1-1 berabere kalır ama Kanarya 3-0 hükmen galip ilan edilir. Çünkü Kartal’ın kart cezalısı Mehmet Ekşi’yi oynattığı belirtilir. Ekşi, önceki maçta kart gördüğünü anlamadığını söylerken, Beşiktaş, F.Bahçe’yi TFF’ye baskı yapmakla suçlar.

5-GOL ÇİZGİSİ OLMAYINCA!
- 16 Kasım 1991’de Kadıköy’deki derbide F.Bahçe 2-1 öndedir, Şifo Mehmet’in kaleci Engin’i geçen vuruşunu Semih çıkarır; ancak çizgi üstünden mi yoksa kale içinden mi? Hakem Ahmet Çakar, “Gol” der. Derbi 2-2 biter. Beşiktaş o sezon şampiyon olurken, Şifo’nun golünün tartışması bugün de sürer.

6-SAHADA FAZLA YABANCI VAR!
- 16 Eylül 2000’de İnönü’deki derbiyi bu kez Beşiktaş, 3-0 hükmen kazanır. 2009’da Beşiktaş’ı da şampiyon yapacak olan Mustafa Denizli, sezon sonu şampiyon yapacağı F.Bahçe’nin hocasıdır. 64’te Denizli, Baliç’in yerine Rapaiç’i alıp 6. yabancıyı sahaya sürer ve kural ihlali yapar. Zaten Beşiktaş’ın 3-0 önde olduğu maç ‘hükmen 3-0’ olarak tescillenir.

7-PANKARTA KARŞI TRUVA EYLEMİ
- 2002-03’te Kadıköy’de Beşiktaşlılar Fenerbahçeli Ortega’ya atfen ‘Cesur Yürek’ yazdığını söyledikleri bir pankartı F.Bahçelilere verip tribünde açtırır. Oysa pankarttaki İspanyolca çeviride ‘Korkak Tavuk Ortega’ yazar! 18 Eylül 2005’te ise Kanaryalar Beşiktaş forması giyerek deplasman yasağını deler.

8-KALECİSİZ 4-3’LÜK KADIKÖY ZAFERİ
- 17 Nisan 2005’te Kadıköy’de gelmiş geçmiş en unutulmaz derbi oynanır. Kaleci Cordoba atılınca, 3 değişikliği de yaptığı için Beşiktaş, kaleye forveti Pancu’yu geçirir. Pancu, Alex’in penaltısını çıkaramasa da uzatmalar dahil yaklaşık 10 dakika sarı lacivertlilere başka fırsat vermez. Kara Kartallar, 10 kişiyle 4-3’lük muazzam bir zafere imza atarlar...

9-BILICA SAHADA MADEN ARADI!
- 2009-10’da Kadıköy’deki derbide Beşiktaş, 64’te penaltı kazanır. Bobo’dan önce penaltı mıntıkasına giden F.Bahçeli Bilica, beyaz noktayı kazar! Daha sonra Bobo vuruşu yapar ancak kaleci Volkan’ı geçemez ve maçı F.Bahçe 1-0 kazanır. Ve bu derbi de Bilica’nın kazdığı çukurla hafızalara kazınır.

10-SADECE KADINLAR VE ÇOCUKLAR
- TFF’nin cezalı maçlarda uyguladığı sistem derbide bir ilki yaşatır. 3 Mayıs 2012’de İnönü’deki maçı 12 yaş üstü erkekler cezalı olduğu için, sadece kadınlar ve çocuklar izler ve Beşiktaş 1-0 alır. 7 Ekim 2012’de Kadıköy’deki kadın ve çocuklar derbisiniyse Kanarya 3-0 kazanır.

İşte o ilk maçın basındaki kritiği

- ‘OSMANLI Melekleri’ kitabıyla futbol tarihimize yep yeni kapılar açan Mehmet Yüce’nin ‘Spor Âlemi’ gazetesinden derlediği bir bölümle, öncelikle ilk Beşiktaş-Fenerbahçe derbisinin birinci devre kritiğine bir göz atalım:
“...Bir çok kaçan golleri müteakip kale önünde vuku bulan bir faul, Cafer Bey’in sert bir burun şutu ile Fenerbahçe lehine neticelendi. Beşinci dakikada olan bu golü takiben; Zeki Bey ikinci, Alaaddin Bey de üçüncü golü kayda muvaffak oldular. Ve birinci devre de bu suretle hitama erdi...”
Ve ikinci devre: “...Bu devrenin sonlarına doğru Alaaddin Bey’in sağdan verdiği şık bir pası hüsn-ü istimal eden (iyi kullanan) Zeki Bey’in golü cidden güzeldi. İkinci haftaymda (half time) üç kişi ile oyuna devama mecbur olan Fener muhacim hattı oyuncuları talimsizlikten daha doğrusu sahanın müsadesizliğine naşi (dolayı) bir çok golleri kaçırdılar...”

İlk derbi 28 Kasım 1924 0-4

BEŞİKTAŞ
- Sadri Usuoğlu
- Refik Osman Top
- Balıkçı Tevfik
- Cavit Altındal
- Baha Bey
- Şahap Bey
- Edip Bey
- Fercani Bey
- Nafi Bey
- Saadet Bey
- Hüsnü Bey

FENERBAHÇE
- Şekip Kulaksızoğlu
- İsmet Uluğ
- Cafer Çağatay
- Ragıp Mağden
- Kadri Göktulga
- Fahir Yeniçay
- Sabih Arca
- Ömer Tanyeri
- Zeki Rıza Sporel
- Bedri Gürsoy
- Alâaddin Baydar

- Stat: Taksim Stadyumu
- Hakem: İngiliz Bay Edward Allen
- Saat: Cuma öğleden sonra
- Kırmızı Kartlar: Şahap Bey (DK. 46 BJK), Ömer Tanyeri (DK. 46 FB)
- GOLLER: DK. 5 Cafer Çağatay, DK. 20 Zeki Rıza Sporel, DK. 32 Alâaddin Baydar, DK. 80 Zeki Rıza Sporel