Türkiye'de 80 milyon teknik direktör var ama... Futbol maçlarına doğru gözle bakıyor muyuz? İşte bir futbol karşılaşmasını profesyonelce izlemenin 10 yolu...

Dünyanın en çok taraftarı olan ve ses getiren spor dallarının başında futbol geliyor. Milyonlarca izleyicisi ve yüz binlerce futbol kulübüyle küresel bir pazar halini alan bu spor dalını takip etmek ise hayatın vazgeçilmez bir parçası halini aldı.

Ama futbol maçını bir sempatizan olarak izlemekle, bir profesyonel gibi takip etmek farklı şeyler. Milyonlarca taraftarın aynı anda soluk aldığı, aynı anda heyecanlandığı karşılaşmaları nasıl izlemek gerekiyor?

İşte site 10 maddelik bir ipucu…

‘TOPUN NEREYE GİDECEĞİNE KARAR VEREN, TOPA SAHİP OLAN OYUNCU DEĞİLDİR’

Yeşil sahada top koşturan futbolcuların öncelikli hedefi doğru pozisyonlara girerek rakibi yenmek. Bunu başarmak için de sahada top koşturan 22 futbolcu, farklı oyun planını devreye sokuyor. Müsabaka esnasındaki en önemli şey ise rakip takımın stratejisini doğru şekilde analiz etmek. Futbolcular ve antrenörler yıllarca bu yeteneklerini geliştirebilmek için çeşitli yöntemler üzerinde çalışıyor.

Hollanda’nın 14 numaralı formasıyla özdeşleşen efsanesi Johan Cruyff, “Çoğu durumda topun nereye gideceğine karar veren, topa sahip olan oyuncu değildir. Topsuz oyunculardır. Bir sonraki pası onların koşu aksiyonları belirler” der.

Koşu aksiyonları ve oyunun topsuz kesiminde girilen pozisyonların sayısı sonsuzdur. Bu nedenle yüzeysel bir futbol seyircisinin bu oyunları ilk bakışta fark etmesi oldukça güç olabilir. Öncelikle yapılması gereken, toplu oyuncuya değil arkada devam etmekte olan oyuna odaklanmak gerekiyor.

1) TOPA BAKMAYIN!

Toplu oyuncuya odaklanmak demek, sahadaki insanların yüzde 90'ının ne yaptığının farkına varamamaya yol açar. Dizilişler, koşular, rotasyonlar pres çıkışları ve markajlar oyunu ve skoru şekillendirecek temel ipuçlarıdır. Futbol denince aklınızda bulunması gereken öncelik bu olmalıdır.

Bununla birlikte topla çok oynayan oyuncunun “özel bir yetenek” olduğu fikri kafamıza yer etmiştir. Şüphesiz bir sonraki adımı belirleyecek olan toplu oyuncudur fakat, neyin mümkün olacağına karar veren ve porsiyonun mimarları bütün olasılıkları hazırlayanlardır. Gözlerinizi toptan ayırabilirseniz, oyunu sadece sonuçlar açısından değil, olasılıklar açısından da görmeye başlarsınız.

2) TAKIMIN YERLEŞİM DİZİLİMİNE DİKKAT EDİN

Tamam; ilk olarak topu takip etmenin ötesine geçtiniz. Şimdi sırada takımların hücum ve savunmadaki yerleşim şekillerini incelemeye geldi.

İspanyanın en başarılı teknik adamlarının başında bulunan Pep Guardiola'nın hocası Juanma Lillo bir keresinde öğrencisine şu öğütte bulunmuş:

“Ne kadar plâna sağdık kalmalarını istesen de oyuncuları asla o pozisyonlarda göremezsin; bu sahaya ilk çıktıklarında bile böyledir.”

Bu nedenle çoğu takımın tek bir “oyun seti” bulunmuyor. Farklı durumlar için planlanmış çeşitli dizilişleri olan oyuncular, pres, savunma bloğu, biriktirme ve hücum setlerinden oluşan bir dizi oyun planını devreye sokar. Fakat futbol, yapısı itibariyle şemalara indirgenemeyecek ve sıkı kurallara bağlı bir spor olmadığı için takibi de bir hayli zordur.

Bir takımın belirli bir aşamasında nasıl kurulmak istediği anlaşılabilirse, oyuncuların nereye yöneleceğini anlamanız kolaylaştırır.

'GÖZLERİM HER ZAMAN BOŞLUK ALANLARI ARIYORDU'

3) OLUŞTURULAN BOŞLUKLARI FARK EDİN

Oyuncuların hareketlerini ve topa sahip olma yeteneklerini takip temek, işin kolay kısmı olarak görülebilir. Fakat karşılaşmayı izlerken, olası bir “kontratak” için oyuncuların bıraktığı boş alanları da fark etmek önemli. Oyunu bir profesyonel gibi görebilmek için futbolcuların nereye hareket edeceklerini bu sayede önceden göreceksiniz.

Barcelona kulübünün eski yıldız futbolcularından Xavi, "Benim yaptığım da buydu, boşlukları aramak… Bütün maç boyunca olası boşlukları keşfetmeye uğraşıyordum. Gözlerim her zaman boş alanları arıyordu” demiş ve o dönem antrenörü Guardiola ile yaşadıklarını şu sözlerle aktarmıştı:

“Her maçta istisnasız şu diyalog yaşanıyordu; ‘Burası boş, şurası boş…’ Oyunun içinde olmayan insanlar bunun ne kadar zor bir şey olduğunu anlamayabilir.”

Bir futbolcunun boşlukları aramasındaki en önemli neden, yaratacağı fırsatlardır. Bir sonraki adımda ne yapılacağını düşünmeleri için zaman kazandıran boş alanlar, iyi bir takımın oyun anlayışının aynasıdır.

Oyuncular rakip takımın yarı sahasında boşluklar yaratır ve bunlardan yararlanmak için fırsatlar aramaya çalışır. Bu yıl Inter’in forvet çifti Edin Dzeko ve Romelu Lukaku’nun birbirlerine alan açmak için oynadıkları futbol bunun en güzel örneğidir.

4) PAS OYUNLARININ ARDINA BAKIN

Geriye paslar oyun zevkini etkiliyor gibi görünse de oyuncuların temel amacı boş bir oyuncuyu bulmaktır. 

Bu nedenle yapılan pasların ötesinde dikkatinizi rakip yarı sahasındaki rotasyonlara verin.

5) DEFANSI ZOR DURUMDA BIRAKAN ROTASYONLARI FARK EDİN

Artık sadece toplu oyuncuya değil, oyunda yaratılan boşluklara ve bunu yaratacak manevralara kilitlenmiş durumdasınız. Şimdi sırada topa sahip olan takımda iki şeye dikkat etmeniz gerekecek: Koşular ve rotasyonlar.

Pek çok koşunun amacı pas seçeneği yaratacak boşluğu yaratmaktır. Manchester City’nin Norveçli forveti Erling Haaland'ın son zamanlarda sıkça orta sahaya doğru koşuların yanı sıra genellikle takip ettiği stoperlerin arkasına doğru klasik hücum koşuları da yapıyor.

Geçtiğimiz haftalarda oynanan Şampiyonlar Ligi final karşılaşmasında karşı karşıya gelen Manchester City ve Inter müsabaka boyunca, Kevin De Bruyne (City) ve Nicolo Barella (Inter) kanatlardan yaptıkları rotasyonlarla gol şansı yakalamaya uğraştı.

Burada dikkat edilmesi gereken, savunma oyuncusunun kanatlardan yapılan koşularda hücum oyuncusunun peşinden sürüklenmesidir. Savunma oyuncusunun koşu yapan oyuncuyu kovalaması ise yeni de alan açılmasına olanak tanır.

Bir hücum oyuncusunun koşmaya başladığını gördüğünüzde, sadece nereye gittiğine bakmayın, savunmayı hazırlıksız yakalamak için rotasyonlar yapan ve boşluk yaratan takım arkadaşını izleyin.

Rotasyonlar aslında sadece koşu kombinasyonlarıdır, ancak hızdan ziyade koordineli zamanlamayla yapılabilir.

'BİR KOŞUYU DEFANS İÇİN DİĞER KOŞUYU DA KENDİNİZ İÇİN...'

6) SAVUNMA OYUNCULARI RAKİP TAKIMI NASIL MARKAJA ALIYOR?

Elbette hücum oyuncuları rotasyon yaparken savunma oyuncularının “eli armut toplamıyor.” Savunma düzeninde açıklar vermek için savunma oyuncularının da planları bulunuyor.

Hücum eden takımda ilk yapmamız gereken takımın dizilişiydi. Şimdi savunma takımının dizilişine odaklanalım. Dikkat edilmesi gereken ilk şey savunma oyuncusunun rakip takım oyuncusunu nasıl markaja aldığı.

Bir diğer bakılması gereken ise savunmanın “adam adama” mı yoksa “alan savunması” mı olduğu. Savunma oyuncuları pres yapmak için öne çıktıklarında, rakip oyuncu karşısında aldığı pozisyonun açısına bakmayı ihmâl etmeyin.

Örneğin, City'nin kanat oyuncuları pres koşularını genellikle rakibin kanat beklerinin açısını kesmek için kavislendirir. Adam adama markajda orta sahaya riskli bir pas atmaya zorlamak için oyunu içe doğru yönlendirmeye çalışan savunma oyuncuları, topu kaptıktan sonra karşı atağa çıkması için gereken uzun paslara başvurur.

7) GOL YOLLARINI TESPİT EDİN

Futbolun düşük skorlu olmasının nedeni topu ağlara göndermenin zor olması değil, kaleye yaklaştıkça alanın giderek daralmasıdır. Hücum oyuncularının ceza sahasında şut için oluşturdukları gol yollarına çok dikkat edin.

Forvetler sıklıkla kendilerine en doğru pozisyonu yaratabiliyorlar. Örneğin, City’nin efsanesi Haaland, defans oyuncusunu bir yöne çekip hızlı driplingleriyle gol pozisyonları yaratmada oldukça başarılı bir isim. Newcastle United’ın eski yıldızı Alan Shearer’ın da dediği gibi, “Bir koşuyu defans oyuncusu için yaparsınız, diğer koşuyu ise kendinize pozisyon yaratmak için…”

Ancak gol atmak bir takım oyunun sonucunda başarılabilir. Hücum futbolunda koşularıyla defansı oyalayan kanat oyuncularının rotasyonları savunmanın çökmesi, forvetlerin gol bulmasının önünü açacaktır.

8) FAVORİ FUTBOLCUNUZ TOPSUZ ALANDA NELER YAPIYOR?

Saha içindeki taktikler ve dizilişler oyunun gelişimini kestirmek için önemli veriler sunabilir ancak bireyleri gözden kaçırmamanız gerekiyor. Fark ettiğiniz gibi futbolcular bir tahta üzerinde yapılan taktiklerle sınırlandırılabilecek karakterler değildir. Oyuncuların kişiliği, yeteneği ve eğilimleri oyunun kaderini belirlemede oldukça kritiktir.

Yetenekleri ve karakteriyle sizi büyüleyen bir oyuncu belirleyin; topsuz alanda oyuna yaptığı katkıları takip edin. Göz hapsine aldığınız futbolcunun defans hattından orta sahaya doğru yaptığı koşulardan, oyunu yönlendirip yönlendirmediğine bakın.

Oyunun kaderini değiştirecek olan bir futbolcunun oyun zekâsı, rotasyon becerisi ve hücum-savunma hattına yaptığı katkılar da mutlaka göz önünde bulundurulmalı.

GUARDİOLA'DAN ALTI SANİYE KURALI

9) TOPU KAYBETTİĞİNİZ ANA GERİ DÖNÜN

Müsabaka esnasında yaşanan top kayıplarını iyi takip edin. Bu aynı zamanda takımınızın ne tür riskler aldığını, oyunu nasıl yanlış yönlendirdiğinin göstergesi olabilir. Bu sayede, yaşanan aksaklığın farkına varır ve antrenörün nasıl bir değişiklik yapması gerektiğini tahmin edebilirsiniz.

Guardiola, Barcelona’nın başında olduğu dönemde meşhur altı saniye kuralını uyguladı. Takımından topu kaybettikten sonra beş saniye içinde presle geri kazanmasını isteyen Guardiola, City’de de aynı sistemi uyguladı. Şampiyonlar Ligi finalinde topu ayağından kaptıran City, karşı atağı önlemek için yolları kapatma konusunda inanılmaz derecede iyiydi.

Takımınız tekrar topu kazandığında da önemli ipuçlarını göz ardı etmemeniz gerekir. Takımınız topu kaptıktan sonra hızlı hücuma mı kalkıyor, yoksa oyunu açık bir kanada mı kaydırıyor veya oyunu yeniden oluşturmak için geriye pas mı yapıyor? Oyunun temposunu birkaç saniyelik top kaybı üzerinden anlamanız mümkün olabilir.  

Oyunun içinde yaşanan top kayıplarını hafızanıza kaydedip “kayıtları geriye sararsanız” hataların nerelerde başladığını anlayacak, neden-sonuç ilişkisini daha rahat kuracaksınız.

10) TAHMİNLERDE BULUNUN

Futbol aynı zamanda istatistiklere dayalı bir oyun. Bir müsabakayı ne kadar iyi takip ederseniz maç sonucunun ne olacağını da aşağı yukarı tahmin etmiş oluyorsunuz. Peki ama bunu daha farkında bir futbol sever olmak için kullanabilirsiniz desem?..

Karşılaşma ile yapacağınız tahminler, devre arası oyuncu değişiklikleri ve taktiksel anlamda yapılan büyük şeyleri içerebilir. Zevkli olan bu sporu biraz daha ilginç hale getirmenize yol açacak bu yöntemle, bir futbol fanı olmanız mümkün…

The Athletic'de yayımlanan "How to watch football" başlıklı yazıdan derlenmiştir.