‘Türk kasıyla’ dünyayı yenmişti

O aslında gayrı resmi de olsa bir dünya şampiyonuydu. 1911’de 32 gecede 43 müsabakaya çıkarak rekor kırmıştı ve ‘Cihan Şampiyonu’ ilan edilmişti. Türklerin geleneksel sporu güreşin tarihinde en önemli isimlerden biri olan Kurtdereli Mehmet, 1.95 metre boyunda 148 kiloluk bir devdi. Eskiden pehlivanların vücut yapıları günümüzdeki gibi ‘kaslı ve üçgen vücut’ şeklinde değildi. Pehlivanlar göbekli bile sayılırdı. Bu yüzden de dönemin ünlü Türk pehlivanları Avrupa ve ABD’ye gittiklerinde göbekli yapıları ile önce pek ciddiye alınmazdı. Ancak bu halleriyle önlerine geleni devirince de büyük şaşkınlığa yol açarlardı. Halen de biraz alaycı şekilde söylenegelen ‘Türk Kası’ deyimi işte buradan gelir. Kurtdereli de 148 kiloluk biraz göbekli vücutla daha 21 yaşında dünyaca tanınır bir pehlivandı.

AVRUPA’YA GİTTİ, YENDİ, GELDİ
Bu büyük pehlivan, dünyaya nam salmak için 1899’da Avrupa’ya (Paris’e) gitti. Dönemin en ünlü güreşçileri Callmett, Pitejenski ve Dumas gibi isimleri yendi. Sadece Petrow’a yenildi. Ayrıca Hintli Gulan, Macar Caya, Rus Baradonow ve Alman Müller’i de yendi. Kariyerindeki bu büyük başarının altında ise kendisini usta bir güreşçi olarak yetiştiren Adapazarlı Cinci Hoca vardır. Devrin meşhur pehlivanları Koca Yusuf, Adalı Halil, Ahmet Kara, Katrancı Mehmet Pehlivan, Karagöz Ali, Memiş, Filiz Nurullah ve Hergeleci İbrahim ile güreşerek yeteneklerini geliştirdi. Kırkpınar başpehlivanlığı da aldı. 1869 doğumlu Kurtdereli’nin Paris macerası bir başka kaynakta kısmen de (Le Figaro’da) şöyle anlatılır: “Paris Şehiri Ödülü karşılaşmasına Türkiyeden gelen iki güreşçi (Kurtdereli Mehmet ve Katrancı Halil); başlarında geniş sarıkları, bol Arnavut elbiseleri içinde ikisi de insana kuvvet ve kudret hissi veriyor. Etkilerinde kalmamak mümkün değil. Bu adamları yenmeye imkan yok gibi. Kurtdereli ve Katrancı Halil, görüntüleriyle çevreyi o kadar etkilemişlerde ki iki Fransız güreşçi sahneye çıkıp perişan olmaktansa maç yapmayarak yenilgiyi kabul ettiler. Bunun üzerine seyircilerin merakını tatmin için turnuva dışı serbest güreş yapılmasına karar verildi.”

ATATÜRK 1.000 LİRA ÖDÜL VERDİ
Kurtdereli’nin nasıl bir yürek taşıdığını iyi bilen Atatürk de kendisine 1.000 lira ödül vermişti. Çünkü Atatürk bu cihan şampiyonunun, “Güreşirken bütün Türk milletini arkamda hisseder ve onun şerefini korumak için herşeyi yapardım” sözüyle çok duygulanmıştı. Peki, bu büyük pehlivanın Balıkesir ile ne ilgisi var? Kurtdereli aslında pehlivanların diyarı Deliorman’da (Razgrad) doğdu ama 1938’de Balıkesir’de vefat etti. O nedenle de Balıkesirlilerin hemşerisi sayılıyor.

KOCA YUSUF İLE MÜSABAKASI
Yarı efsane yarı gerçek Kurtedereli’nin, kendinden önce dünyaya nam salmış pehlivanımız Koca Yusuf ile karşılaşması şöyle anlatılır: “Koca Yusuf Anadolu’da bir yolculuğa çıkar. Yolda bir öküz kağnısının çamura saplandığını görür 4 kişi uğraşır kağnıyı çıkaramaz. Yusuf, kağnının okunu tutar ve tek başına çamurdan çıkar. Köylüler onun pehlivan olduğunu anlarlar ve kendisini misafir ederler. Köyün yeni yetme pehlivanı olan Kurtdereli ile güreş tutmasını isterler. Tabii ki Koca Yusuf yaşça büyük ve olgunluk çağında bir pehlivan, Kurtdereli ise çok genç. Güreşte Koca Yusuf Kurtdereli Mehmet’i paça kasnaktan yakalar. Kurtdereli ise öyle direnir ki yerinden oynamaz. Kurtdereli’nin kispetinin paçası kopar ve Koca Yusuf’un elinde kalır. Kispetin insan gücüyle kopması çok zordur. Yeni bir kispet getirirler, güreş yeniden başlar. Koca Yusuf, yine elini paçadan sokar yine sertçe paçadan atmak ister ama Kurtdereli’nin ayak gücü öyle fazladır ki bu defa da paça urganı kopar, kisbet boydan boya yırtılır. Köylüler “bir kispet daha getirelim” derler ama Kurtdereli “demirden getirseniz, bu adam yine yırtar” der. Koca Yusuf da “bu Mehmet ileride büyük pehlivan olur, şimdiden sakatlık çıkarmayalım” deyip köyden ayrılır. Koca Yusuf bu davranışıyla ‘parsa’yı Mehmet’e bırakmış ve büyüklük göstermiştir.

Başkanlarn kırmızı
dipli mum dağıttı

BALIKESİR Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Edip Uğur ve Karesi Belediye Başkanı Yücel Yılmaz, vatandaşları 34. Geleneksel Kurtdereli Güreşleri’ne davet etti. Çarşı bölgesinde bulunan esnafı ziyaret eden iki başkan, davet için gelenek olan kırmızı dipli mum verdi. Başkanlar, ilk olarak Karesi Belediyesi tarafından düzenlenen ve cihan pehlivanı Kurtdereli Mehmet’in hayatından kesitlerle Kurtdereli Güreşleri’ne ait karelerin yer aldığı yaklaşık 100 fotoğraftan oluşan sergiyi gezdi. Daha sonra birlikte çarşı esnafını tek tek dolaşarak, kırmızı dipli mumla güreşlere davet etti.