Tehlikeli hormon tedavisine seçenekler
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Temmuz 29, 2002 17:42
Menopoz döneminde eksilen hormonları tamamlamak amacıyla kullanılan östrojen ve progesteron hormonları karışımının yarardan çok zarar verdiği kesinleşince tedaviler birbir kesilmeye başlandı...
Amerikan Kadın Sağlığı İnisiyatifi’nin (WHI) uzun süre alınan hormon replasman ilaçlarının (HRT) insan sağlığına yarardan çok zarar verdiğini açıklaması, doktor dünyası ve hastalar arasında bomba etkisi yaptı.
Gerçi, son yapılan araştırma sonuçlarının açıklanmasından çok daha önce, hormon tedavisinin sakıncaları konusunda güçlü bulgular var ve derginiz BİLİM bu konudaki gelişmeleri sık sık okurlarına aktarmıştı.
Kadınlara onlarca yıldır, progesteron ile birlikte alınan östrojen hormonunun yalnızca ateş basması ve uykusuzluğu değil, kemik yoğunluğunu koruduğu, duygudurum bozukluklarını giderdiği ve en önemlisi kalp sağlığını koruduğu söyleniyordu.
Ancak 5 yıl boyunca 16.000 kadın üzerinde sürdürülen son çalışma, sonuçların ‘‘vahameti'' nedeniyle durduruldu ve deneklerden bu iki hormonu içeren ‘‘Prempro'' adlı ilacı kullanırken görülen sakıncaları göz önünde bulundurmaları istendi.
Bilim adamlarına göre Prempro'nun içerdiği bu iki hormon kalp krizi, kanda pıhtılaşma ve göğüs kanseri riskini artırıyordu. Harvard Tıp Fakültesi'nden kadın sağlığı uzmanı Dr.JoAnn Manson bu gelişmeyi ‘‘Klinik tıpta bugüne dek gördüğüm en dramatik değişiklik'' yorumluyor.
Şimdi ne olacak? Son bulgular Prempro'nun kısa süreli kullanımına izin veriyor. Ayrıca tek başına östrojen kullanan histeroktomi (uterusun ameliyatla çıkartılması) olan kadınlar bu son gelişmelerin dışında tutuluyor.
Ciddi rakamlar
Bu arada dikkatlerden kaçmaması gereken bir önemli konu da HRT'nin kadınlarda ciddi, ölümcül sonuçlara yol açmadığı. Hormon karışımı bir yıl içinde bir kadının kalp krizi geçirme riskini yüzde 0.3'ten 0.37'ye çıkartırken, her 10.000 kadında inme vakası sayısı 21'den 29'a, göğüs kanseri vakası ise 30'dan 38'e yükseliyor.
Ne var ki bu oranlar tek bir kişi söz konusu olduğunda ufak bir risk anlamına gelse de, geniş bir popülasyonda ciddi rakamlara ulaşabiliyor.
Çalışmaya göre uzun süre Prempro kullanan 10.000 kadın her yıl fazladan 31 adet sağlık sorunu (inme, kalp krizi, kanda pıhtılaşma, göğüs kanseri) yaşayacak. Ancak bu arada 11 kemik kırığı ve kolon kanseri vakası önlenmiş olacak. Bu da 20 net artış anlamına gelmektedir. Sonuçta uzun süre Prempro kullanan 1 milyon kadın, yılda 2.000 adet gereksiz sağlık sorunu ile karşılaşacak. Bu da kalça kırıklarının önleme konusunda ödenecek çok yüksek bir bedel.
Time dergisine göre, kısa süreli kullanım ortaya tümüyle farklı bir tablo çıkartıyor. Çalışma 5 yıldan daha kısa süreli ilaç kullananlarda kabul edilemeyen risklerin ortaya çıkmadığını gösteriyor. Ayrıca kadın sağlığı uzmanları ateş basması, duygudurum bozuklukları için daha etkili bir ilacın henüz söz konusu olmadığını kabul ediyorlar.
Hormon yerine ne yapmalı?
Hormon replasman tedavisi her derde deva bir çözüm olmadığı anlaşıldı. Menopoz sırasında ve sonrasında kadınlara kendilerini daha iyi hissettirecek ve kalp krizi, kemik erimesi gibi diğer olumsuzlukları giderecek başka yollar da var.
Kalp krizi
HRT konusunda yapılan önceki çalışmalardan farklı olarak Amerikan Kadın Sağlığı İnisiyatifi'nin (WHI) yürüttüğü çalışma hormon replasmanının kadınları kalp krizine karşı korumadığı gibi riski artırdığını gösteriyor. Yağ oranı düşük diyetler ve haftada birkaç kez düzenli egzersiz HRT'den daha yararlı. Kolesterol düzeyini düşürmek de önemli. Diyet yeterli değilse, statin gibi ilaçlarla kolesterol düşürülebilir.
Özet: Jimnastik salonuna üye olun ve yediklerinize dikkat edin.
Kemik erimesi
HRT kemiklerdeki yoğunluk kaybına engel olurken, kemiklerdeki kırılma riskini azaltır. Ancak kemikleri güçlendirici başka yollar da vardır. Bunların başında kalsiyum takviyesi, bifosfonat gibi ilaçlar ve ağırlık kaldırma egzersizleri gelir. SERM (örnek Raloxifene) adı verilen östrojen benzeri ilaçlar kırılma riskini azaltırken, göğüs kanseri gibi risklere yol açmıyor.
Özet: Ağırlık kaldırın. Süt için. Diğer tıbbi çözümleri araştırın.
Kolon kanseri
WHI araştırması, HRT kullanan kadınlarda kolon kanseri riskinin kullanmayanlara oranla daha düşük olduğunu gösterdi. Ancak doktorlara göre göğüs kanserine yakalanma riski, kolon kanserine karşı korunma avantajı ile karşılaştırılmayacak kadar ciddi bir tehlike. Bu arada kolon kanserinde erken teşhisin ne kadar önemli olduğu unutulmamalı. Bu nedenle düzenli kontrolları ihmal etmemek gerekiyor. Meyve ve sebze tüketimine ağırlık vermek, egzersiz yapmak yararlı.
Özet: Daha fazla sebze yiyin ve kolonoskopiden kaçmayın.
Cilt
Menopozdan sonra östrojen düzeyi inişe geçince deri hücreleri esnekliğini ve genç görünme özelliğini yitirir. Saç kurur ve giderek incelir. Bu tür yaşlanma belirtilerini HRT ile durdurmak veya yavaşlatmak mümkün, ancak ödenen bedelin ağırlığı bu yolu tıkıyor. Kremler ve nemlendiriciler hormonlar kadar etkili olmasa da yan etkilerinin olmaması avantaj sağlıyor. Kozmetik sanayi de geniş bir ürün yelpazesi sunuyor.
Özet: Yaşlanmak cesaret ister.
Göğüs kanseri
WHI çalışması HRT'nin göğüs kanseri riskini artırdığını kesin olarak gösteriyor. Ancak doktorlar başka hormon karışımlarının kullanıldığı ileri araştırmaların yapılması konusunda ısrarlılar. Farklı dozlar, farklı uygulamalar göğüs kanseri riskini azaltabilir.
Özet: Göğüs kanseri riskinin yüksek olduğu durumlarda HRT'yi unutun. Bu arada düzenli mamografi kontrollerini ihmal etmeyin.
İnme
Kan damarları yaşla birlikte esnekliğini yitirir. Bu da tansiyonun yükselmesine ve dolayısıyla felçlere neden olabilir. Bu, östrojenin toplardamarda pıhtı oluşturma olasılığını artırması ile birlikte ciddi bir risk yaratır. İlaç yardımı ile yüksek tansiyonu düşürmek ve kontrol altında tutmak, meditasyon ve yoga gibi yöntemlerle stres düzeyini düşürmek bu bağlamda yararlıdır.
Özet: Tansiyonunuzu kontrol altında tutun, derin bir soluk alın ve hormonlara hayır deyin.
Alzheimer hastalığı
WHI'den önceki çalışmalar yaşlı kadınlarda östrojenin Alzheimer riskini düşürdüğünü gösteriyor. Bazı araştırmalara göre HRT yalnızca hastalığın ortaya çıkmasını önlemekle kalmıyor, Alzheimer hastalarında kısa süreli belleği güçlendiriyor. WHI kapsamında hala sürmekte olan bir başka çalışma östrojenin Alzheimer'ı nasıl etkilediğini araştırıyor. Çalışma 2005 yılında sonuçlanacak.
Özet: Östrojenin bu konuda yararlı olup olmadığını söyelemek için çok erken.
Gerçi, son yapılan araştırma sonuçlarının açıklanmasından çok daha önce, hormon tedavisinin sakıncaları konusunda güçlü bulgular var ve derginiz BİLİM bu konudaki gelişmeleri sık sık okurlarına aktarmıştı.
Kadınlara onlarca yıldır, progesteron ile birlikte alınan östrojen hormonunun yalnızca ateş basması ve uykusuzluğu değil, kemik yoğunluğunu koruduğu, duygudurum bozukluklarını giderdiği ve en önemlisi kalp sağlığını koruduğu söyleniyordu.
Ancak 5 yıl boyunca 16.000 kadın üzerinde sürdürülen son çalışma, sonuçların ‘‘vahameti'' nedeniyle durduruldu ve deneklerden bu iki hormonu içeren ‘‘Prempro'' adlı ilacı kullanırken görülen sakıncaları göz önünde bulundurmaları istendi.
Bilim adamlarına göre Prempro'nun içerdiği bu iki hormon kalp krizi, kanda pıhtılaşma ve göğüs kanseri riskini artırıyordu. Harvard Tıp Fakültesi'nden kadın sağlığı uzmanı Dr.JoAnn Manson bu gelişmeyi ‘‘Klinik tıpta bugüne dek gördüğüm en dramatik değişiklik'' yorumluyor.
Şimdi ne olacak? Son bulgular Prempro'nun kısa süreli kullanımına izin veriyor. Ayrıca tek başına östrojen kullanan histeroktomi (uterusun ameliyatla çıkartılması) olan kadınlar bu son gelişmelerin dışında tutuluyor.
Ciddi rakamlar
Bu arada dikkatlerden kaçmaması gereken bir önemli konu da HRT'nin kadınlarda ciddi, ölümcül sonuçlara yol açmadığı. Hormon karışımı bir yıl içinde bir kadının kalp krizi geçirme riskini yüzde 0.3'ten 0.37'ye çıkartırken, her 10.000 kadında inme vakası sayısı 21'den 29'a, göğüs kanseri vakası ise 30'dan 38'e yükseliyor.
Ne var ki bu oranlar tek bir kişi söz konusu olduğunda ufak bir risk anlamına gelse de, geniş bir popülasyonda ciddi rakamlara ulaşabiliyor.
Çalışmaya göre uzun süre Prempro kullanan 10.000 kadın her yıl fazladan 31 adet sağlık sorunu (inme, kalp krizi, kanda pıhtılaşma, göğüs kanseri) yaşayacak. Ancak bu arada 11 kemik kırığı ve kolon kanseri vakası önlenmiş olacak. Bu da 20 net artış anlamına gelmektedir. Sonuçta uzun süre Prempro kullanan 1 milyon kadın, yılda 2.000 adet gereksiz sağlık sorunu ile karşılaşacak. Bu da kalça kırıklarının önleme konusunda ödenecek çok yüksek bir bedel.
Time dergisine göre, kısa süreli kullanım ortaya tümüyle farklı bir tablo çıkartıyor. Çalışma 5 yıldan daha kısa süreli ilaç kullananlarda kabul edilemeyen risklerin ortaya çıkmadığını gösteriyor. Ayrıca kadın sağlığı uzmanları ateş basması, duygudurum bozuklukları için daha etkili bir ilacın henüz söz konusu olmadığını kabul ediyorlar.
Hormon yerine ne yapmalı?
Hormon replasman tedavisi her derde deva bir çözüm olmadığı anlaşıldı. Menopoz sırasında ve sonrasında kadınlara kendilerini daha iyi hissettirecek ve kalp krizi, kemik erimesi gibi diğer olumsuzlukları giderecek başka yollar da var.
Kalp krizi
HRT konusunda yapılan önceki çalışmalardan farklı olarak Amerikan Kadın Sağlığı İnisiyatifi'nin (WHI) yürüttüğü çalışma hormon replasmanının kadınları kalp krizine karşı korumadığı gibi riski artırdığını gösteriyor. Yağ oranı düşük diyetler ve haftada birkaç kez düzenli egzersiz HRT'den daha yararlı. Kolesterol düzeyini düşürmek de önemli. Diyet yeterli değilse, statin gibi ilaçlarla kolesterol düşürülebilir.
Özet: Jimnastik salonuna üye olun ve yediklerinize dikkat edin.
Kemik erimesi
HRT kemiklerdeki yoğunluk kaybına engel olurken, kemiklerdeki kırılma riskini azaltır. Ancak kemikleri güçlendirici başka yollar da vardır. Bunların başında kalsiyum takviyesi, bifosfonat gibi ilaçlar ve ağırlık kaldırma egzersizleri gelir. SERM (örnek Raloxifene) adı verilen östrojen benzeri ilaçlar kırılma riskini azaltırken, göğüs kanseri gibi risklere yol açmıyor.
Özet: Ağırlık kaldırın. Süt için. Diğer tıbbi çözümleri araştırın.
Kolon kanseri
WHI araştırması, HRT kullanan kadınlarda kolon kanseri riskinin kullanmayanlara oranla daha düşük olduğunu gösterdi. Ancak doktorlara göre göğüs kanserine yakalanma riski, kolon kanserine karşı korunma avantajı ile karşılaştırılmayacak kadar ciddi bir tehlike. Bu arada kolon kanserinde erken teşhisin ne kadar önemli olduğu unutulmamalı. Bu nedenle düzenli kontrolları ihmal etmemek gerekiyor. Meyve ve sebze tüketimine ağırlık vermek, egzersiz yapmak yararlı.
Özet: Daha fazla sebze yiyin ve kolonoskopiden kaçmayın.
Cilt
Menopozdan sonra östrojen düzeyi inişe geçince deri hücreleri esnekliğini ve genç görünme özelliğini yitirir. Saç kurur ve giderek incelir. Bu tür yaşlanma belirtilerini HRT ile durdurmak veya yavaşlatmak mümkün, ancak ödenen bedelin ağırlığı bu yolu tıkıyor. Kremler ve nemlendiriciler hormonlar kadar etkili olmasa da yan etkilerinin olmaması avantaj sağlıyor. Kozmetik sanayi de geniş bir ürün yelpazesi sunuyor.
Özet: Yaşlanmak cesaret ister.
Göğüs kanseri
WHI çalışması HRT'nin göğüs kanseri riskini artırdığını kesin olarak gösteriyor. Ancak doktorlar başka hormon karışımlarının kullanıldığı ileri araştırmaların yapılması konusunda ısrarlılar. Farklı dozlar, farklı uygulamalar göğüs kanseri riskini azaltabilir.
Özet: Göğüs kanseri riskinin yüksek olduğu durumlarda HRT'yi unutun. Bu arada düzenli mamografi kontrollerini ihmal etmeyin.
İnme
Kan damarları yaşla birlikte esnekliğini yitirir. Bu da tansiyonun yükselmesine ve dolayısıyla felçlere neden olabilir. Bu, östrojenin toplardamarda pıhtı oluşturma olasılığını artırması ile birlikte ciddi bir risk yaratır. İlaç yardımı ile yüksek tansiyonu düşürmek ve kontrol altında tutmak, meditasyon ve yoga gibi yöntemlerle stres düzeyini düşürmek bu bağlamda yararlıdır.
Özet: Tansiyonunuzu kontrol altında tutun, derin bir soluk alın ve hormonlara hayır deyin.
Alzheimer hastalığı
WHI'den önceki çalışmalar yaşlı kadınlarda östrojenin Alzheimer riskini düşürdüğünü gösteriyor. Bazı araştırmalara göre HRT yalnızca hastalığın ortaya çıkmasını önlemekle kalmıyor, Alzheimer hastalarında kısa süreli belleği güçlendiriyor. WHI kapsamında hala sürmekte olan bir başka çalışma östrojenin Alzheimer'ı nasıl etkilediğini araştırıyor. Çalışma 2005 yılında sonuçlanacak.
Özet: Östrojenin bu konuda yararlı olup olmadığını söyelemek için çok erken.