Şarkı söyleyen kumulların gizi aydınlandı
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Ocak 30, 2005 00:54
Kumullar bir hoparlörün diyaframına benziyor! Çölün sessizliği zaman zaman kulakları sağır eden gürültüyle bozulur: Bağıran, şarkı söyleyen ya da gürleyen kumullar gezginleri ürkütür. Fransız bilim adamları şimdi şarkı söyleyen kumulların gizini çözdü.
Bazı kumullar üzerinden kayıldığında ses çıkarırken diğerleri kendiliğinden jet sesine benzer korkunç gürültüler oluşturur. Marco Polo bile gezi notlarında şarkı söyleyen kumullardan söz eder, ama bu sesleri duyan sadece o değildi. Çöl gezginleri yüzyıllardan bu yana kumun üzerinden kilometrelerce uzağa yansıyan garip sesleri duyarlar.
Bu seslerin tam olarak ne şekilde meydana geldiklerini bilinmiyorduysa da tepelerde biriken kumun akması sırasında oluştukları tahmin ediliyordu.
Université Paris 7 araştırmacıları, şimdi bu gizi çözdüler. Araştırmayı yöneten bilim adamı Bruno Andreotti’nin açıklaması şöyle:
Esrarengiz akustik sinyaller, kum taneciklerini üst üste düşüren ve kumulların üzerinde hareketli dalgalar oluşturan kum akıntılarıyla meydana gelmekte.
Birbiriyle çarpışıyor
Araştırmacılar kumun içindeki titreşimleri, kumulların üzerindeki ses dalgalarıyla karşılaştırıp, frekansı ve amplitüdü ölçmüşler. Şaşırtıcı sonuç şu: Kumullar bir hoparlörün diyaframına benziyor.
Kum akıntıları içindeki kum tanecikleri birbirleriyle çarpışarak, kumulların üzerindeki gevşek yüzey tabakalarında titreşimler oluşturuyorlar.
Bunlar tıpkı bir hoparlör diyaframı gibi titreşerek, amplitüdleri tam olarak bir kum tanesinin çapının dörtte birine eşit ses dalgaları yansıtıyorlar havaya. Bu sesler ise çıkış noktasında 105 desibele kadar ulaşabiliyorlar- yani acı hissetme sınırının hemen altına kadar.
Ayrıca kumul sesleri on kilometre ileriden duyulabiliyor. Seslerin frekansları kumulun ve kum akıntısının geride bıraktığı mesafeden bağımsızdır, daha çok kum tanelerindeki çarpışmaların sıklığıyla ilgilidir.
Süreç iki yanlı
Gerçi tüm kumullar ses çıkarmıyor, ama şarkı söyleyenler genelde eşit boyda ve kuru kum tanecikleri, diyor araştırmacılar Physical Review Letters dergisinde.
Rüzgar, kumulun yamacını eriterek üzerinde bir kum çıkıntısı oluşturmakta. Bu da herhangi bir zaman sonra kırılarak kumulun üzerinden akıyor ve şarkı söyletiyor.
Bilim adamlarının keşfettikleri diğer önemli bir fenomen de şu: Süreç her iki yönde de işliyor. Kum yatağının titreşimi, taneciklerin çarpışmasını etkilemekte ve kısmen bir senkronizasyon meydana gelmekte. Ancak bu yöndeki etki daha zayıf.
Andreotti şimdi kum tanecikleri ve ses dalgaları arasındaki ilişkiyi bilgisayar simülasyonlarıyla inceleyecek.
Bu seslerin tam olarak ne şekilde meydana geldiklerini bilinmiyorduysa da tepelerde biriken kumun akması sırasında oluştukları tahmin ediliyordu.
Université Paris 7 araştırmacıları, şimdi bu gizi çözdüler. Araştırmayı yöneten bilim adamı Bruno Andreotti’nin açıklaması şöyle:
Esrarengiz akustik sinyaller, kum taneciklerini üst üste düşüren ve kumulların üzerinde hareketli dalgalar oluşturan kum akıntılarıyla meydana gelmekte.
Birbiriyle çarpışıyor
Araştırmacılar kumun içindeki titreşimleri, kumulların üzerindeki ses dalgalarıyla karşılaştırıp, frekansı ve amplitüdü ölçmüşler. Şaşırtıcı sonuç şu: Kumullar bir hoparlörün diyaframına benziyor.
Kum akıntıları içindeki kum tanecikleri birbirleriyle çarpışarak, kumulların üzerindeki gevşek yüzey tabakalarında titreşimler oluşturuyorlar.
Bunlar tıpkı bir hoparlör diyaframı gibi titreşerek, amplitüdleri tam olarak bir kum tanesinin çapının dörtte birine eşit ses dalgaları yansıtıyorlar havaya. Bu sesler ise çıkış noktasında 105 desibele kadar ulaşabiliyorlar- yani acı hissetme sınırının hemen altına kadar.
Ayrıca kumul sesleri on kilometre ileriden duyulabiliyor. Seslerin frekansları kumulun ve kum akıntısının geride bıraktığı mesafeden bağımsızdır, daha çok kum tanelerindeki çarpışmaların sıklığıyla ilgilidir.
Süreç iki yanlı
Gerçi tüm kumullar ses çıkarmıyor, ama şarkı söyleyenler genelde eşit boyda ve kuru kum tanecikleri, diyor araştırmacılar Physical Review Letters dergisinde.
Rüzgar, kumulun yamacını eriterek üzerinde bir kum çıkıntısı oluşturmakta. Bu da herhangi bir zaman sonra kırılarak kumulun üzerinden akıyor ve şarkı söyletiyor.
Bilim adamlarının keşfettikleri diğer önemli bir fenomen de şu: Süreç her iki yönde de işliyor. Kum yatağının titreşimi, taneciklerin çarpışmasını etkilemekte ve kısmen bir senkronizasyon meydana gelmekte. Ancak bu yöndeki etki daha zayıf.
Andreotti şimdi kum tanecikleri ve ses dalgaları arasındaki ilişkiyi bilgisayar simülasyonlarıyla inceleyecek.