Rekabetçi sporlar çocukları ağır yaralıyor

Bugüne dek spora ne kadar erken yaşta başlanırsa, o kadar yararlı olacağı düşünülüyordu. Ancak çocukların futbol, jimnastik ve rekabete dayalı diğer sportif faaliyetlere daha fazla zaman ayırması, bir dizi olumsuzluğu da beraberinde getiriyor.

Çocuklardaki spora bağlı yaralanmalar, artık morarma, ezilme ve kemik kırılmaların ötesine geçiyor ve salgın bir hastalık gibi çocukları tehdit ediyor.

Bazı vakalarda bu yaralanmalar, sakatlığa kadar götüren artritlere veya ameliyat gerektiren ortopedik hastalıklara yol açabiliyor. Örneğin 10 yaşındaki bir beysbol oyuncusunun sakatlanan dirseği için tendon nakli yapılması artık sıradan olaylar arasına girdi.

Oysa bu tip ameliyatlar eskiden yalnızca profesyonel beysbol oyuncularına yapılıyordu. Kaldı ki ortopedi uzmanları genç sporcular üzerinde deneysel ameliyatlar yapmak zorunda kaldıklarını itiraf ediyorlar.

Kemiklerin büyüme şekli

Spor yaralanmaları her yaşta tehlike oluşturmakla birlikte, kemiklerin büyüme şekline bağlı olarak ergenlik yaşlarının başındaki gençler için daha büyük bir tehlike yaratıyor.

Genç kemiklerin boyuna uzadığı sanılır. Oysa gençlerde kemikler, kemiğin uçlarına yakın bir bölgede bulunan büyüme plakalarında yeni dokular üretirler.

"Büyüme plakası kapanmadan önce bir yıl içinde her türlü yaralanma riskine açıktır" diye konuşan Ohio’daki Cincinnati Çocuk Hastanesi Spor Sağlığı Biyodinamikleri Merkezi’nden Dr. Jon Divine, bunun nedenini şöyle açıklıyor:

"Büyüme plakasını destekleyen koruyucu doku bandı ergenlik çağında parçalanmaya başlar. Böylece kemik yetişkinliğe hazırlık olarak tümüyle sertleşme olanağına kavuşur. Koruyucu bandın bulunmadığı dönemlerde plaka özellikle sıkışma ve kırılmalara açıktır."

Ebeveynler aşırı kullanıma bağlı olarak ortaya çıkan hasarların iyileşmesi için en az 6 aya ihtiyaç duyulduğunu öğrenince şok yaşıyorlar.

Aynı spor tehlikeli

Tek bir spor dalı üzerinde yoğunlaşmak ve yıl boyunca hep aynı spor ile uğraşmak bu tehlikelere davetiye çıkartır.

Ancak genç sporcular, vücutlarının hep aynı kısımlarına stres bindiren farklı spor dallarıyla uğraşarak bu riski artırabiliyorlar. Örneğin yüzmek, su topu ve voleybol omuzlara çok büyük yük bindirir. Bu durumda sporcunun bir daldan diğerine geçmesi omuzlarda rahatlık sağlamaz.

Aynı nedenlerle bir softbol oyuncusunun, boş zamanlarında yüzmesine veya futbol oynamasına izin verilmez. Bu oyuncunun boş zamanlarında bisiklete binmek gibi farklı kasları çalıştıran sporlarla uğraşması gerekir.

Her spor dalının kendine özel tehlikeleri var.Voleybolcu ve yüzücüler omuz hasarlarına maruz kalırken, basketbol ve Amerikan futbolu oyuncularının dizleri her türlü sakatlığa açıktır.

Dalıcılar, jimnastikçiler ve futbolcuların karşılaştığı risk, alt sırt bölgesi kırıklarıdır. Alt sırt bölgesi ağrıları ergenlerde çok nadir görülür. Eğer çocuğun böyle bir şikayeti varsa ebeveynler mutlaka bir doktora danışmalıdır.

Cinsiyete bağlı hasarlar

Bazı spor sakatlanmaları çocuğun cinsiyetine bağlı olarak ortaya çıkar. Erkek çocuklarda beyin sarsıntısı daha sık görülür. Bunun nedeni erkek çocukların yakın temas oyunlarını daha fazla oynamalarıdır.

Fakat bilim adamları, anterior cruciate ligament (ACL) denilen dizi bir arada tutmaya yarayan bağ dokusunun, kızlarda niçin erkeklerden daha sık yırtıldığını yeni yeni anlamaya başladı.

Bu konuda kız ve erkek arasındaki fark çok belirgin. Manhattan’daki Morgan Stanley Çocuk Hastanesi’nden bilim adamlarının son günlerde yürüttüğü bir çalışma, ergenlik çağındaki kız atletlerin ACL bağlarını yırtma riskinin, aynı yaştaki erkeklere oranla 8 misli olduğunu ortaya koydu.

Uzmanlara göre sorunun bir kısmı kız çocukların erkeklerden daha hızlı gelişmesine bağlı olabilir. Dolayısıyla kızların dizleri erkeklerden daha gevşek ve daha dengesizdir.

Pek çok futbol antrenörü bu sorunun farkında olduğu için kız çocuklarının önce diz bağlarının güçlendirilmesine daha fazla zaman ayırır.

Kültürde denge yitik

Pek çok açıdan bu sakatlıkların altında anatomiden başka psikolojik etmenler de yatıyor. Yaşamda giderek daha erken bir yaşta yarışa girme baskısı her yıl biraz daha artıyor.

Bu baskıyı kimin daha fazla yaptığı -çocuğun kendisi mi, ebeveynler mi yoksa antrenör mü?- bilinmiyor. Time, 18 Eylül 2006 tarihli sayısında yayımlanan yazıda görüşlerine başvurulan Amerikalı squash oyuncusu Brooke de Lench "Dengesini yitirmiş bir kültürün içinde yaşıyoruz. Bu kültürde her şey rekabete dayanıyor. Çocuklar eğlenmek ve neşelenmek için spor yapmalı. Gerilmek ve kasılmak için değil" diyor.

Ancak de bu öneriyi yaşama geçirmek göründüğü kadar kolay değil. Pek çok çocuk takımında kuralların sertleştiği, rekabet koşullarının daha acımasız bir hale getirildiği görülüyor.

Bu durumda çocukların profesyonel oyunculardan bir farkı kalmıyor ve henüz gelişmemiş çatılarına kaldıramayacakları kadar yük bindiriliyor.

Ancak ebeveynlerin ve antrenörlerin şu soruyu kendilerine yöneltmelerinde fayda var: Kazanılan bir kupanın sevinci mi yoksa bu kupayı kazanmak için yırtılan diz bağlarının acısı mı daha uzun sürer?

DİRSEK: Beysbol ve tenis gibi atma ve vurma hareketinin sıklıkla yapıldığı sporlarda dirsek sakatlanma riski taşır. Kemiğin ucundaki büyüme plakası özellikle bu tür hasarlara açıktır. Kırılma ve yırtılma plakada deformasyon yaratabilir.

BELKEMİĞİ

Jimnastik yapmak veya futbol oynamak gibi faaliyetler belkemiğinde Ğtipik olarak 4. veya 5. lumbar omurunda- kırıklara (spondilolisiz) veya omur kaymalarına (spondilolistesiz) yol açabilir. Bunların ikisi de kronik alt sırt ağrılarına neden olur.

DİZ Genellikle erkek çocuklarda görülen Osgood Schlatter hastalığı, dizin tam altındaki büyüme plakasının hassasiyet kazanmasından kaynaklanır.

SAKATLIKLARI ÖNLEMENİN YOLLARI:

1) FARKLI SPOR DALLARI İLE UĞRAŞMAK:

Çocuklarınızın bir yıl içinde farklı spor dalları ile uğraşmasını sağlayın. Ancak bu sporların farklı kas gruplarını çalıştırdığından emin olun.

2) ARA VERİN:

Tek bir spor dalına odaklanmış olan çocuk, yaralanmamış olsa bile, üç ay spora ara vermeli. Güneşli bölgelerde çocukların bir yıl boyunca hiç ara vermeden dışarıda spor yapması zararlı olabilir.

3) ANTRENÖRÜ İZLEYİN

Çocukları çalıştıran antrenörün çocuk anatomisi konusunda bilgili olmasına; ebeveynler ile iyi ilişkiler içinde olmasına dikkat edin.

4) İŞİN ÖZÜNÜ GÖZDEN KAÇIRMAYIN:

Kasları güçlendirmenin en önemli yolu dengeyi korumak ve sağlamlaştırmaktır. Bu tür bir çalışma sakatlıklara yol açan koşulları ortadan kaldırır.

5) DOKTORA BAŞVURUN:

Eklem üzerinde ağrı ve hassasiyet, aşırı kullanıma bağlı hasardan kaynaklanır. Geçmeyen veya hareketleri engelleyen bir ağrı söz konusuysa bir doktora başvurmakta fayda vardır.