Michelangelo’nun Davut heykeline kalite testi

Geçen yıl 500. Doğum gününü kutlayan mermer heykel, erkek güzelliğini ve kıvraklığını yansıtan bir eserdir. Michelangelo’nun 4,34m yüksekliğindeki David heykeli, antik dönemden sonra sergilenen ilk büyük çıplak heykeldi.

Hz.Davut’un Golyat’a saldırmaya karar verdiği anı simgeleyen heykel, ilk olarak 1504 yılında Signoria meydanında sergilenmeye başlandı.

1882 yılında Sanat Akademisinin bir salonuna taşındı. Burada sayısız ziyaretçilerin hala hayranlıkla izlediği bu dev heykelin bir kopyası 1910 yılında Piazza Signoria’ya yerleştirildi.

Fakat bu heykelin tek kopyası değil. Dünya çapındaki eserin Londra’da Victoria ve Albert Müzesi’ndeki alçı kopyasından, Avustralya’daki Surfers Paradise alışveriş merkezine kadar çok sayıda birebir boyutta kopyası var.

Kaliforniya’daki (Los Angeles) bir malikanenin çevresi ise heykelin küçültülmüş boyutta 23 kopyasıyla süslenmiştir. Ayrıca tüm dünyadan ünlü eserlerin kopyasının bulunduğu Las Vegas’ta da bir kopyası bulunmakta.

Vandalizm kurbanı

Bu kadar çok hayranı olan heykelin elbette ki düşmanı da olacaktı. Ve heykel 1991 yılında nihayet vandalizmden nasibini aldı. Heykele çekiçle saldıran bir kişi sol ayak parmaklarına zarar vermişti.

Roma’daki Struttuda Della Materia Enstitüsü’nde Donato Attanasio yönetiminde çalışan araştırmacılar şimdi heykelin sol ayağındaki ikinci parmağındaki üç küçük örneği incelediler.

Heykelin yontulmuş olduğu mermerin en önemli özelliği ince taneli ve gözenekli oluşu. Yani mermer orta kalitede.

Araştırmacılar bu örnekleri ince taneli mermerin elde edildiği bölgelerle ilgili veri bankasıyla karşılaştırdılar.

Bu karşılaştırmaya Türkiye’nin Afyon ve Altıntaş mermerleri, Yunanistan’ın Millitorr ve İtalya’nın Serravezza ve Carrara mermerleri de dahildi.

Adres değişiyor

Spektral, izotop ve petrografik analizlerle heykelin nereden alındığı da saptandı. Beş metreyi aşkın mermer blok, Carrara’nın kuzeydoğusundaki Maggiore’nin yamaçlarında bulunan Fantiscritti mermer ocağından 1464 yılında çıkarılmıştı. Böylece mermerin Seravezza’ya ait olduğu tahmini de geçerliliğini yitirmiş oldu.

O tarihte Michelangelo daha doğmamıştı bile. Mermer bloğunu çıkarttıran heykeltıraş Agostino di Duccio, Florensa katedrali için dev bir aziz heykeli yapmak istiyordu.

Ne var ki heykeltıraş iki yıl kadar uğraştıktan sonra mermeri bir kenara bıraktı. On yıl sonra aynı mermeri işlemeye çalışan Antonio Rossellini de birkaç aylık çabalamadan sonra başarısız oldu.

Bu tarihten sonra Floransa, huzursuz bir döneme girdi. Lorenzo di Medici’nin ölümünden sonra ardılı Piero, kentin üst tabakası ve Savonarola yandaşları arasında bir iktidar savaşı başladı.

Sonuçta egemenlik halkın oldu ve Floransa’da 4 Ağustos 1501’de cumhuriyet ilan edildi. Ve sadece 12 gün sonra 26 yaşındaki Michelangelo’ya bir heykel görevi verildi. Bu heykel, İncil’deki bir efsaneye göre dev Golyat’ı yenerek krallığa yükselen Davut olacaktı.

Neden seçti?

Michelangelo’nun neden daha önce işlenemeyen bir mermer bloğu seçtiği bilinmiyor. ‘Kim bilir belki de boşu boşuna orada durduğunu düşündü’ diye tahminde bulunuyor Attanasio, sanatçının malzeme seçimi hakkında.

Michelangelo dev mermerin üzerinde üç yıl boyu çalıştı. Ancak çalışmasını gizli sürdürdüğü için bugün bile hala kimse mermerin ne şekilde işlendiğini bilemiyor.

Örneğin teorik olarak kahramanın ince bacakları tonlarca ağırlıktaki gövdeyi taşıyamaz bile. Dört metreyi aşkın heykelin sağ ayağının arkasında sadece küçük bir destek var. Bu zayıf desteğin mermerin işlenişi sırasında nasıl sağlam kaldığı anlaşılır gibi değil.

Heyken 8 Eylül 1504’te nihayet tamamlandı ve kentin belediye binasının yanındaki Piazza della Signoria meydanına dikilmesine karar verildi. Bunun için bu alanda bulunan Donatello’nun Judith heykeli kaldırıldı.

Yılda 1,2 milyon kişi

Davut heykeli Burada 1873 yılına kadar açık havada kaldıktan sonra Sanat Akademisinin bir galerisine kaldırıldı. Görkemli heykeli günümüzde yılda 1,2 milyon kişi ziyaret ediyor.

Heykelin daha iyi korunabilmesi için sanat akademisi, heykeli inceleme görevini Attanasio’ya verdi. İncelemeler sonucunda mermerin kalitesini de öğrendik diyen araştırmacı, elde ettiğimiz sonuçlar sayesinde gelecekteki restorasyon çalışmaları uygun malzemelerle yapılabilecek diye konuştu.

Davut heykeli son olarak 2003 yılında ‘yıkanarak’ temizlenmişti. Temizleme ihtiyacına müzeye gelen ziyaretçilerin giysilerinden kir bulaşması nedeniyle gerek duyulmuştu. Restoratörler kiri sünger gibi emen ince ıslak kağıt parçalarını heykelin üzerine yapıştırdılar. Attanasio artık bu yöntemin pek kullanılmadığını söylüyor. Çünkü nem gözenekli mermere zarar verebiliyor.

Kim bilir Michelangelo’nun kalitesiz mermerle çalışarak kazandığı tecrübeler onun 1517-1519 yılları arasında Carrara mermer ocaklarını en sık ziyaret kişilerden biri haline getirmişti.

Bu titizlik daha sonra sanatçının neredeyse yaşamına mal olacaktı. Mermer ocağında dolaşırken, yerinden kopan tonlarca ağırlıktaki mermer bloklar yamaçtan aşağı yuvarlanarak Michelangelo’yı kıl payı sıyırıp geçmişti.