Mavi Yolculuk onunla başladı

MAVİ YOLCULUKTürkiye'de bir çok kişinin tatil kavramıyla özdeşleştirdiği bir tatlı serüven.Onu yaratan Azra Erhat aramızdan ayrılalı 20 yıl olmuş.Mavi Yolculuk, bizim doğal ve kültürel güzelliklerimizi bir arada yaşatan, gezi kültürünü öğreten bir tatil okulu.Azra Erhat, bir Mavi Yolculuk'tan döndüğünde, denizden apartman katına girdiğinde neler yazmış:‘‘Daha yirmi dört saat olmadı mavi yolculuktan döneli. Bakır tepsinin üstünde serili duruyor getirdiklerim. Odada bir deniz, bir yosun kokusu. Gökova'nın yellerine karışınca açıklık, sağlık soluyan bu koku apartman odasının dört duvarı arasında can çekişiyor, ağlardan güverteye sıçrayan balıklar gibi keskin fırlayışlarla çevresini arıyor sanki.’’Azra Erhat'ın Mavi Yolculuk'u, denizin üstünde, Macera teknesinde, dalgaların, rüzgárların ilk çağdan bugüne ulaşan seslerine kulak vererek, bir yeri tarihiyle, güzelliğiyle yaşamayı öğretti bize.Azra Erhat'tan Bodrum'u okuyup, Halikarnas Balıkçısı'nın buraya bir ömür adayışını hatırladıkça, o beldeyi seviyorum.Oraya gidenler eğer Halikarnas Balıkçısı'nı, Azra Erhat'ı okusalardı, buranın sadece bir eğlence histerisine tutulmuşların yeri olmadığını öğrenirlerdi. Nerde?Mavi Yolculuk'u bugün de okunur kılan, oradaki insan tipleridir. Sevecen, herkesle dost ve Türk konukseverliği kavramının simgeleri.Mavi Yolculuk'un hem öyküsü yazılmıştır hem de tarihi. Mavi Yolculuğun Bir Günü'nde yola çıkış, yolculuk planı en hoş bölümlerden biridir. İş bölümü, hele hele erkeklerin ve kadınların aynasız günlere yelken açışı.Öyle bir yolculuk rehberidir ki Mavi Yolculuk kitapları, onları okumadan ne denizin rengini farkedersiniz ne de temizlenmeden ateşte pişirilen orfozun lezzetini.Kimler bu kıyılarda yaşamış, hangi uygarlıklar gelip geçmiş?Mavi Anadolu, kültürün, turizmin, tarihin bir arada karılmış bir kitabıdır.Anadolu'yu severek, bilerek anlatmanın okuyana nasıl da haz verdiğini ispatlamak için yazılmış.Bugün gezerken, efsanelerle birlikte bir yeri, bir kıyıyı düşünmek, insana ayrı bir lezzet verir.Mavi Yolculuk da, Mavi Anadolu da, sadece buraları gezenlerin okuması gereken kitaplar değildir.Türkiye'yi, yaşadığımız toprağı tanımak isteyen -tersi düşünülebilir mi - herkesin okuması gereken başucu eserleri.ANILAR BİR YAŞAMIN ÖZETİ DEĞİLDİR Azra Erhat'ın Gülleylá'ya Mektuplar adını taşıyan anıları, onun yaşamından ilgi çekici kesitlerle dolu. Günü gününe tutulmuş notlardan çok, bütün bir yaşama bakıştan görüntüler.Anılar; Azra Erhat gibi birinin yetişmesinin zorluğunu, kendini bilime adamış insanların bu ülkenin kültüründeki yerlerinin önemini az anladığımızı gösteriyor.Onun ve kuşakdaşlarının biyografilerinde bizi utandıran bölümü, bundan sonraki yöneticilere ders olacağını düşünerek yazıma aldım:‘‘Azra Erhat, (4 Haziran 1915 - 6 Eylül 1982) ilk ve orta öğrenimini Brüksel'de tamamladı. 1939'da Ankara Dil Tarih-Coğrafya Fakültesi'ni bitirerek aynı fakültenin Klasik Filoloji Bölümü'ne asistan olarak girdi. 1946'da doçent oldu. İki yıl sonra sol eğilimli oldukları gerekçesiyle bir grup arkadaşıyla birlikte görevinden alındı.’’Atatürk kuşağı kızlarından Azra Erhat'a duyduğumuz sevgi ve saygı(!) bu kadarla kalmaz.12 Mart döneminde, Sıkıyönetim Komutanlığı 3 No'lu askeri mahkemesinin tutuklama kararı ile tutuklanır.Onunla birlikte tutuklananlar arasında Sabahattin Eyuboğlu, Vedat Günyol, Magdi Rufer ve Yaşar Kemal'in eşi Tilda da vardır.İlk celsede aklanırlar. O davanın ayrıntısını, burada değil, mizah kitaplarında okumanız gerekir.Viyana'da, Brüksel'de kaldığı yıllardaki anılarının temeli, arkadaşlık, dostluk, okuma ve öğrenme üzerinedir. Sanki bir tema çevresinde yazılmıştır.Anıların ilgi çekici bölümlerinden biri de, yurt dışında okuyanların Türkiye'deki durumlarıdır. Sanırım o günden bugüne durumda bir değişiklik olmamıştır.Gülleylá'ya Anılar'ın içindeki buruk bir cümle kaldı belleğimde: ‘‘Ama ben bu kitabı senin bugünün için değil, yarının için yazıyorum. Ben bugün tutukluyum, çok haksız yere tutuklu.’’Azra Erhat'ın anısına saygıyla bitirmeli bu yazıyı.(Gülleylá'ya Anılar - En Hakiki Mürşit -, Azra Erhat, Can Yayınları.)DOĞAN HIZLAN'IN SEÇTİKLERİAmerika'da Susan Sontag EverestKonstantinopolis Thorvald Steen CanGalata ve Pera Nur Akın LiteratürBir Denizin Eteklerinde Selim İleri DoğanSeni Seviyorum Süreyya Berfe Adam