Mars’ta buzulların nasıl oluştuğu anlaşıldı!
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Şubat 18, 2006 23:41
Yetmişli yıllarda gerçekleştirilen Viking misyonlarından bu yana gezegen araştırmacıları şu sorunun yanıtını arıyorlardı: Mars’ta düşük enlemlerde birkaç milyon yıl önce neden buzullar oluşmuştu? Şimdi bilim adamları bu soruya yanıt veriyor. Buzullar gezegenin eski eğimli döneminde oluştu.
Paris Üniversitesi’nden Francois Forget ve ekibi, şimdi bu bilmeceyi çözdüğüne inanıyor. Araştırmacılara göre Mars’taki buzullar, gezegenin uzayda daha az eğimli bir konumda olduğu dönemlerde oluşmuştu. Günümüzde Mars’ın dönüş ekseni, dünyamız gibi aşağı yukarı 23 derecedir. Dünyamızın ekseni Ay’ın etkisi sayesinde sabit kalırken, Mars’ın ekseni milyonlarca yıl içinde sıfır (bu durumda Mars dikey durur ve mevsimler yaşanmaz) ve 60 derece arasında değişir.
Forget ve çalışma arkadaşları, günümüz Mars ikliminin hesaplanmasında da kullanılan modelle eğimli Mars iklimini tasarladılar. Kızıl Gezegenin ekseni yörünge düzleminden 45 derece eğimli olduğu dönemlerde, kutuplara günümüzdekinden daha fazla güneş ışığı yansıyordu.
Gölgede kaldı
Bu şekilde bu bölgelerde biriken su buzunun bir kısmı buharlaşmıştı. Günümüz iklim koşullarında ekvatordaki buzullar sağlam olmazdı, fakat eğimli Mars’ın atmosferi daha fazla su buharı içeriyordu.
Bilgisayar modeline göre buhar, Olympus Mons, Arsia Mons, Pavonis Mons ve Ascraeus Mons gibi büyük yanardağların batı yamaçlarından kar olarak düşüyordu. Bunun nedeni, birikmiş nemin yamaçlara kadar yağış olarak düşmesiydi ve yıllık ortalama yağış miktarı 30-70mm arasındaydı.
Forget, bin yıllar sonra karın, yüzlerce metre kalınlığında buzullara dönüştüğünü söylüyor. Mars Express, Mars Global Surveyor ve Mars Odyssey fotoğraflarında da gerçekten dört yanardağın batı yamaçlarında görülen bölgelerin, jeologlar buzullara ait olduğunu düşünüyor.
İyi haber
Jeologlar orta enlemlerde, buzulların bulunduğunu tahmin ettikleri iki bölgede de modele göre kar yağmıştı. Mesela, güney yarımküredeki Hellas çukurluğu, Mars’ın güney kutbunda daha fazla su buzunun bulunduğu dönemlerde buzullarla kaplıydı, diyor araştırmacılar.
Modelde de tam olarak bu çukurluğun üzerinde güney kutbundan gelen sıcak ve nemli hava, kuzeyde gelen daha soğuk havayla birleşiyor ve bu durum da birbirini takip eden yağışlara işaret etmekte. Bazı kraterlerin kenarındaki akıntı izleri de bu yağışlarla açıklanabilir. Tüm bu veriler gelecekteki Mars yolculukları için iyi haber. Çünkü iklim modeli Mars’ın her yerinde hala su buzu taşıyan ceplerin bulunduğunu gösteriyor, diyor bilim adamları.
Forget ve çalışma arkadaşları, günümüz Mars ikliminin hesaplanmasında da kullanılan modelle eğimli Mars iklimini tasarladılar. Kızıl Gezegenin ekseni yörünge düzleminden 45 derece eğimli olduğu dönemlerde, kutuplara günümüzdekinden daha fazla güneş ışığı yansıyordu.
Gölgede kaldı
Bu şekilde bu bölgelerde biriken su buzunun bir kısmı buharlaşmıştı. Günümüz iklim koşullarında ekvatordaki buzullar sağlam olmazdı, fakat eğimli Mars’ın atmosferi daha fazla su buharı içeriyordu.
Bilgisayar modeline göre buhar, Olympus Mons, Arsia Mons, Pavonis Mons ve Ascraeus Mons gibi büyük yanardağların batı yamaçlarından kar olarak düşüyordu. Bunun nedeni, birikmiş nemin yamaçlara kadar yağış olarak düşmesiydi ve yıllık ortalama yağış miktarı 30-70mm arasındaydı.
Forget, bin yıllar sonra karın, yüzlerce metre kalınlığında buzullara dönüştüğünü söylüyor. Mars Express, Mars Global Surveyor ve Mars Odyssey fotoğraflarında da gerçekten dört yanardağın batı yamaçlarında görülen bölgelerin, jeologlar buzullara ait olduğunu düşünüyor.
İyi haber
Jeologlar orta enlemlerde, buzulların bulunduğunu tahmin ettikleri iki bölgede de modele göre kar yağmıştı. Mesela, güney yarımküredeki Hellas çukurluğu, Mars’ın güney kutbunda daha fazla su buzunun bulunduğu dönemlerde buzullarla kaplıydı, diyor araştırmacılar.
Modelde de tam olarak bu çukurluğun üzerinde güney kutbundan gelen sıcak ve nemli hava, kuzeyde gelen daha soğuk havayla birleşiyor ve bu durum da birbirini takip eden yağışlara işaret etmekte. Bazı kraterlerin kenarındaki akıntı izleri de bu yağışlarla açıklanabilir. Tüm bu veriler gelecekteki Mars yolculukları için iyi haber. Çünkü iklim modeli Mars’ın her yerinde hala su buzu taşıyan ceplerin bulunduğunu gösteriyor, diyor bilim adamları.