Kuşların göç alışkanlıkları genetik
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Haziran 17, 2002 17:51
Yeni bir araştırmaya göre, çevre koşulları bu alışkanlığı etkiliyor. Örneğin iklimin sıcaklaştığı bölgelerde bazı kuşlar göçmekten vazgeçiyor ve yaşadığı bölgede daha rahat koşullarda kalmayı tercih ediyor.
Göçmenlik kuşların genetik yapılarında programlanmış olmasına rağmen, bazı göçmen kuşların, iklim değişimine kolayca uyum sağlayarak örneğin göç etmekten vazgeçtiği ve yerleşik hayatı tercih ettiği görüldü.
Mesela bundan 200 yıl önce göçmen kuşlara dahil olan karatavuklar, iklimin ısınmasından sonra bu alışkanlıklarını terk etmişler. Ilıman iklim, göç etme nedenlerini ortadan kaldırınca, kuşların da genlerinde kayıtlı göç etme yönlendirmelerine yanıt vermediği ve rahatına baktığı görüldü.
Gerçi bu davranış biçimi çok akılcı, ama kuşların birdenbire değişen hava koşullarına uyum sağlamaları bilim adamlarını şaşırtıyordu.
Kırk yıldan bu yana göçmen kuşların davranışlarını inceleyen Max-Planck Ornitoloji Araştırmaları Bölümü’nden Peter Bertholdt, kuşların değişen iklim koşullarına uyum sağlamalarının ve göçten vazgeçmelerinin ancak binlerce yıl sürebileceğini biliyordu.
Oysa şimdi karatavukların birkaç yıl içinde göç alışkanlıklarından sıyrılarak aynı bölgede yaşadıklarını izledi. Ünlü kuş bilimci, yaptığı son araştırmalarda, bu yeni alışkanlıkta da genlerin önemli bir rol oynadığını da ispatlayarak Philip-Morris araştırma ödülünü de aldı. Buna göre, göçmenlik kuşların genlerinde kayıtlı olmasına rağmen, olumlu ve değişen hava koşullarına bağlı olarak, kuşlar kendileri için en yararlı kararı verebiliyor ve örneğin göç etmekten vazgeçiyor
Göçmenlik genlerde
Berthold’a göre bir kuşun göçmen olup olmayacağı kalıtımla belirlenmekte. Buna göre hangi etkenin üstün geleceği, yani kuşun göç mü edeceği veya yaşadığı bölgede mi kalacağı çevre koşullarına bağlı.
Çevre faktörü ise sadece kuşun göçmenliğine karar veren genleri etkilemekte ve yönlendirmekte. Göçü tetikleyen genlerin yerleri ise Bertholds’un Konstanz Üniversitesi’ndeki ekibi tarafından saptanmış. Bertholds kır kırlangıcı gibi klasik göçmen kuşların da aralarında bulunduğu birçok kuş türünün göç alışkanlıklarını terk ettiklerine dikkat çekiyor.
Yer kapma
Almanya’da kalan kuşlar, havaların ılıman geçmesi halinde kışı atlatabiliyor ve hemcinsleri güneyden dönmeden önce en iyi kuluçka yerlerini kapıyorlar.
Bu davranış biçimi de göçmeyen kuşların daha fazla yumurtlamasını dolayısıyla da soylarının birkaç kuşak içinde çoğalmalarını sağlayabilecek.
Berthold’un araştırma konusu karabaşlı ötleğenler. Bilim adamı bu kuş türünden tam 1000 tane yetiştirmiş. Ötleğenler sonbahar gecelerinde göçmeye başlıyorlar. Her yeni kuşun göçmesiyle birlikte göç telaşı başlıyor; bu davranış biçimi de genetik programlamaya dayanıyor.
Göçün başlaması ve göç süresiye ortaya çıkan telaş, kafeslerde yetişen ötleğenlerde de görülüyor.
Berthold daha önceki araştırmasında göç yönünün de genetik programlamaya bağlı olduğunu kanıtlamıştı. Güneybatı ve güneydoğuya göçenlerle karşılaşan yavru kuşlar doğrudan doğruya güneye yöneliyorlar.
‘Göç davranışı çok karmaşık ve çok sayıda genle belirlenmekte’ diyor Berthold. Araştırmacı, son çalışmasında, ötleğenler arasında daha az göç telaşı yaratan göçmen kuşlar yetiştiriyor. Bilim adamı bu araştırmasıyla göç alışkanlıklarını terk eden kuşların çoğaldıklarını göstermeye çalışacak.
Mesela bundan 200 yıl önce göçmen kuşlara dahil olan karatavuklar, iklimin ısınmasından sonra bu alışkanlıklarını terk etmişler. Ilıman iklim, göç etme nedenlerini ortadan kaldırınca, kuşların da genlerinde kayıtlı göç etme yönlendirmelerine yanıt vermediği ve rahatına baktığı görüldü.
Gerçi bu davranış biçimi çok akılcı, ama kuşların birdenbire değişen hava koşullarına uyum sağlamaları bilim adamlarını şaşırtıyordu.
Kırk yıldan bu yana göçmen kuşların davranışlarını inceleyen Max-Planck Ornitoloji Araştırmaları Bölümü’nden Peter Bertholdt, kuşların değişen iklim koşullarına uyum sağlamalarının ve göçten vazgeçmelerinin ancak binlerce yıl sürebileceğini biliyordu.
Oysa şimdi karatavukların birkaç yıl içinde göç alışkanlıklarından sıyrılarak aynı bölgede yaşadıklarını izledi. Ünlü kuş bilimci, yaptığı son araştırmalarda, bu yeni alışkanlıkta da genlerin önemli bir rol oynadığını da ispatlayarak Philip-Morris araştırma ödülünü de aldı. Buna göre, göçmenlik kuşların genlerinde kayıtlı olmasına rağmen, olumlu ve değişen hava koşullarına bağlı olarak, kuşlar kendileri için en yararlı kararı verebiliyor ve örneğin göç etmekten vazgeçiyor
Göçmenlik genlerde
Berthold’a göre bir kuşun göçmen olup olmayacağı kalıtımla belirlenmekte. Buna göre hangi etkenin üstün geleceği, yani kuşun göç mü edeceği veya yaşadığı bölgede mi kalacağı çevre koşullarına bağlı.
Çevre faktörü ise sadece kuşun göçmenliğine karar veren genleri etkilemekte ve yönlendirmekte. Göçü tetikleyen genlerin yerleri ise Bertholds’un Konstanz Üniversitesi’ndeki ekibi tarafından saptanmış. Bertholds kır kırlangıcı gibi klasik göçmen kuşların da aralarında bulunduğu birçok kuş türünün göç alışkanlıklarını terk ettiklerine dikkat çekiyor.
Yer kapma
Almanya’da kalan kuşlar, havaların ılıman geçmesi halinde kışı atlatabiliyor ve hemcinsleri güneyden dönmeden önce en iyi kuluçka yerlerini kapıyorlar.
Bu davranış biçimi de göçmeyen kuşların daha fazla yumurtlamasını dolayısıyla da soylarının birkaç kuşak içinde çoğalmalarını sağlayabilecek.
Berthold’un araştırma konusu karabaşlı ötleğenler. Bilim adamı bu kuş türünden tam 1000 tane yetiştirmiş. Ötleğenler sonbahar gecelerinde göçmeye başlıyorlar. Her yeni kuşun göçmesiyle birlikte göç telaşı başlıyor; bu davranış biçimi de genetik programlamaya dayanıyor.
Göçün başlaması ve göç süresiye ortaya çıkan telaş, kafeslerde yetişen ötleğenlerde de görülüyor.
Berthold daha önceki araştırmasında göç yönünün de genetik programlamaya bağlı olduğunu kanıtlamıştı. Güneybatı ve güneydoğuya göçenlerle karşılaşan yavru kuşlar doğrudan doğruya güneye yöneliyorlar.
‘Göç davranışı çok karmaşık ve çok sayıda genle belirlenmekte’ diyor Berthold. Araştırmacı, son çalışmasında, ötleğenler arasında daha az göç telaşı yaratan göçmen kuşlar yetiştiriyor. Bilim adamı bu araştırmasıyla göç alışkanlıklarını terk eden kuşların çoğaldıklarını göstermeye çalışacak.