Oluşturulma Tarihi: Şubat 11, 2006 00:00
Türkiye’den alınan örnekleri Londra Laboratuvarı’nda inceleyen bilim adamları üç farklı mutasyon saptadılar. Bunlardan ikisi, virüsü insan organizmasına uyumlu hale getiriyor. Bilim adamları Tamiflu ilacının etkisiz hale gelebileceğinden endişeli.
Türkiye’de kısa bir süre içinde virüsün onlarca insana bulaşması ve peş peşe dört çocuğun ölmesi üzerine bilim adamları virüsün mutasyon geçirmiş olabileceğinden korkuyorlardı. Bu kuşkudan sonra yapılan ilk testlerde, gerçekten de iki örnekte ciddiyeti henüz tam kesinleşmeyen iki mutasyon tespit edilmişti.
Son olarak yapılan incelemelerde şimdi üç mutasyon saptandı. Bunlardan ikisi, H5N1 virüsünün insan bedenine girmesini kolaylaştırmakta.
İngiltere’deki Ulusal Tıp Araştırmaları Enstitüsü’ne bağlı laboratuarda kuş gribi nedeniyle hayatını yitiren iki çocuktan alınan örnekleri inceledi. Bundan önceki hafta saptanan ilk mutasyon, virüsün organizma hücrelerine daha iyi yapışmasına izin veren bir proteinle ilgiliydi.
Tehlike ışığı
Aynı mutasyon daha önceleri iki kez Hong Kong’da bir kez de Vietnam’daki ölümcül bir vakada görülmüştü. Söz konusu değişim,virüsün insandaki reseptörlere yerleşmesini kolaylaştırırken, kanatlı hayvanların hücrelerindeki reseptörlere girişini zayıflatmakta.
Dünya Sağlık Organizasyonu (WHO) geçen hafta Türkiye’de hastalanan iki çocuktan alınan iki örnekte genetik değişimlerin tespit edildiğini açıklamıştı.
Bunun ne kadar önemli bir değişim olduğu kesinleşmemişti, fakat mutasyon, virüsün kuş hücresinden çok insan hücresiyle daha kolay birleşmesine izin veriyor ki bu da insandan insana bulaşan virüsün doğmasına neden olabilir, diyordu WHO’nun viroloji uzmanı Mike Perdue.
Bu kuşkulu yaklaşımlar bu hafta örneklerin İngiltere’deki Ulusal Tıp Araştırmaları Enstitüsü’ne bağlı laboratuvarda daha yakından incelenmesi sonucunda artık kuşku olmaktan çıktı.
Londra’daki laboratuar, örneklerde üç mutasyon saptadı ve bunlardan ikisi, H5N1 virüsünün insan bedenine girmesini kolaylaştırmakta. Geçen hafta saptanan mutasyon, virüsün organizmadaki hücrelere daha kolay yerleşmesine izin veren bir proteine dayanıyordu. Bu mutasyon daha önceleri iki kez Hong Kong’da bir kez de Vietnam’da ortaya çıkmıştı.
50 milyon insan
Mutasyon kuş gribi virüsünün insandaki reseptörlere yerleşmesini kolaylaştırırken, kanatlı hayvanların hücrelerindeki reseptörlere girişini zayıflatmakta. İki çocuğun örneğinde ayrıca virüsün genetik malzeme üretmek için gereksinim duyduğu polimeraz proteininde de mutasyonlar söz konusu.
"Nature News" dergisindeki habere göre bu mutasyon, 1918 yılında 50 milyon kişinin yaşamına mal olan İspanyol gribi salgınını doğuran mutasyonlardın biri.
Bu değişim, virüsün insan bedenine uyum sağlamaya başladığının bir sinyali olarak kabul edildi. Nitekim polimeraz proteinlerinin bir bölgesinde glütamik asidin yerini lisin (lysin) almış. Lsin, insandaki kuş gribi virüsünün çoğalmasıyla ilişkili.
Üçüncü mutasyon henüz kesin bir şekilde açıklanamıyorsa da Türkiye’deki virüs köklerinin, reseptörlere ve çoğalmaya göre uzmanlaşmış varyasyonların aynı anda görüldüğü ilk örnekler olması nedeniyle durumun ciddiyetini açıkça ortaya koymakta.
Bilinçsiz yayılabilir
Polimeraz mutasyonu virüse burnun soğuk kısmında yaşamaya devam etmesini sağlarken, reseptör mutasyonu, virüsün akciğer yerine üst solunum yollarında yerleşmesine izin vermekte. Virüs değişime uğradıkça, salgın korkusu da büyüyor. Ve olası bir salgında şu anda kuş gribi tedavisinde kullanılan Tamiflu ve Relanza gibi ilaçlar yeterli olmayacak.
The Lancet dergisinde yayımlanan bir yazı da bir tür uyarı niteliğinde. Her ne kadar bu iki ilaç, semptomların ve komplikasyonların giderilmesinde işe yarasa da olası bir grip salgınında yeterli olmayacaktır diyor dergi.
Cochran Vaccines Field kurumundan Tom Jefferson ise halihazırdaki ilaçların virüsün uzun vadede yayılmasını engelleyemeyeceğini ve virüsü taşıyan ama hastalık belirtisi göstermeyen kişilerde etkimediğini, dolayısıyla da hastalığın bilinçsiz olarak yayılması halinde, salgınla başa çıkılmasının çok zorlaşacağını söylüyor.
İnsana uyum mu sağlıyor
Türkiye’deki iki çocuktan alınan örneklerde öte yandan virüsün genetik malzeme üretmek için ihtiyaç duyduğu polimeraz proteininde de değişimler ortaya çıktı.
Daha önceleri diğer kuş gribi virüsü köklerinde saptanan bu mutasyon "Nature News" dergisindeki habere göre İspanyol gribinin gelişmesine sebep olan virüsteki değişimlerden biri. 1918 yılında ortaya çıkan İspanyol gribi salgını yüzünden 50 milyon insan yaşamını yitirmişti.
Londra Laboratuvarı’nın şefi Alan Hay, bu değişimlerin, virüsün insan bedenine uyum sağlamaya başladığının habercisi olduğu kanısında. Polimeraz proteinlerinin bir bölgesinde glütamik asidin yerini lisin (lysin) almış. Glütamik asit kuşlardaki, lisin ise insandaki kuş gribi virüsünün çoğalmasıyla bağlantılıdır diye açıklıyor Hay.
Üçüncü mutasyon
Üçüncü mutasyon henüz kesin bir şekilde açıklanamıyorsa da ülkemizdeki virüs kökleri, reseptörlere ve çoğalmaya göre uzmanlaşmış varyasyonların aynı anda görüldüğü ilk örnekler. Bu mutasyonlar virüsün kanatlı hayvandan insana, hatta insandan insana bulaşmasını da kolaylaştırabilir diyor bilim adamları.
Polimeraz mutasyonu virüse, burnun soğuk kısmında hayatta kalmasına izin verirken, reseptör mutasyonu, akciğer yerine burunda ve boğazda yerleşmesine olanak tanıyor. Bu da solunum yoluyla alınan salgı damlacıklarıyla bulaşmayı kolaylaştırabilir.
Hay, bununla birlikte kesinleşen iki mutasyonun virüsün henüz insandan insana bulaşmasına izin verecek duruma getirmediğini bildirdi. Diğer olası değişimlerin saptanması için yeni örneklerin ivedilikle incelenmesi gerekir diyor uzmanlar.
İlaç konusu
The Lancet dergisinde yayımlanan diğer bir araştırmada da kuş gribine karşı etkili olan Tamiflu ve Relanza gibi ilaçların depolanmasının salgını önlemek için bir garanti olmadığı konusunda uyarılmakta.
Bu iki ilaç gerçi semptomların ve komplikasyonların giderilmesinde yardımcı olabiliyor ama bir grip salgınını kontrol altına almak için yeterli olmayacaktır.
Bu yüzden ilaçların sadece ciddi durumlarda veya salgın halinde maske, koruyucu giysi, eldiven, karantina ve düzenli el yıkama gibi önlemlerle birlikte uygulanması önerilmekte. Cochrane Vaccines Field kurumundan Tom Jefferson’a göre iki ilaç da virüsün uzun vadede yayılmasını durduramaz.
Ayrıca iki ilaç da virüsü taşıyan ama hastalık belirtisi göstermeyen kişilerde etkilememekte, dolayısıyla da hastalığın bilinçsiz olarak yayılma tehlikesi söz konusu ki bu da salgını önleme çabalarını zorlaştıracaktır.