Komisyonda kırmızı pasaport çekişmesi

Pasaport Yasası’nda değişiklik öngören tasarı 16 Ocak 2004’te Meclis’e gönderildi. İçişleri Komisyonu 3 Kasım 2004’te altkomisyona havale ettiği tasarıyı bugün nihayet gündemine alarak görüşmeye başladı. Ancak tasarının Diplomatik pasaportları düzenleyen 3’üncü maddesine gelindiğinde yoğun görüş farklılıkları ortaya çıktı.

ASKERLER KIRMIZI PASAPORTUN DEVAMINI İSTEDİ, ALDI

MSB temsilcileri, tasarıyla kimi durumlarda askerlere verilen kırmızı pasaport uygulamasının kaldırılmasının, NATO’da görevli subayların Barış Gücü de dahil olmak üzere kimi operasyonlar için görev yapılan yabancı ülkeden bir diğerine gidildiğinde sınırda sorun yaşanmasına yol açtığını belirtti. Dışişleri Bakanlığı Protokol Genel Müdür Yardımcısı Hayri Hayret Yalav ise NATO’da bu şekilde kırmızı pasaport verilen başka bir AB ülkesi olmadığını belirtirken, NATO’da görevlilerin ikiye ayrılmasını gerektiğini, ilk grupta daimi temsilcilikte çalışanların zaten kırmızı pasaportu bulunduğunu söyledi. "Bu pasaportun ayrıcalıkları var, aynen diplomat gibidirler. İkinci gruptakilere, Türkiye dışında kırmızı pasaport veren başka ülke yok. Türkiye’nin, turistik seyahatte karşılaşan güçlükler için kırmızı pasaport vermesi doğru değil. Zaten bu askerlerin NATO Seyahat Kartı var" dedi.

MSB temsilcileri ise Türkiye’nin NATO’ya üye olmasından bu yana 50 yılı aşkın süregelen uygulamanın devamını istedi. Dışişleri temsilcisi Yalav ise "Önemli olan diplomatik pasaportun saygınlığının devam etmesi. Bir ülkedeki telsiz başçavuşuna seyahat kartı varken kırmızı pasaport vermek olmaz. Yurt dışında çalışan polisler, maliyeciler de var hepsine verirsek kırmızı pasaportun anlamı kalmaz" diye konuştu. Yalav, ANAP İstanbul Milletvekili Göksal küçükali’nin "Dışişleri görevlileri kendilerinden başkasına kırmızı pasaport verilmesini istemez" sözlerine ise "Kıskanç davrandığımız iddiasını kabul etmemiz mümkün değil" diyerek yanıtladı. Küçükali ise askerlerin turistik ziyaret şeklinde gösterdiği görevleri de olabileceğini vurguladı. Ancak AKP Adana Milletvekili Ali Küçükaydın ve arkadaşlarının "Genelkurmay Başkanınca NATO ve diğer uluslararası kuruluşların daimi görev kadrolarına atama şeklinde belirtilen personele görevleri süresince geçerli olmak üzere" kırmızı pasaport verilmesi önergesi kabul edildi. Böylece şimdiki uygulamanın devam etmesi benimsenmiş oldu. Komisyon’da on yıllık avukata yeşil pasaport önerisi benimsenmedi.
 
VEKİL ÇOCUKLARI BABALARINA KÜSTÜ

Yeşil pasaport kapsamını devlet memurları kapsamında sadece 1’inci derecede olanlarla sınırlayarak, iki ve 3’üncü derecedekilerin artık bundan yararlanamaması yönündeki tasarı hükmü milletvekillerince eleştirildi. Milletvekillerinin yanında yaşayan, işsiz ve evli olmayan kız çocukları gibi erkek çocuklarının da bu koşulları taşıyorsa yeşil pasaport alabilmesi yönündeki görüşler tartışıldı. CHP İstanbul Milletvekili Sıdıka Sarıbekir de "Zaten bu durum eşitlik ilkesine de aykırı. Hepimiz biliyoruz arkadaşlarımızdan, milletvekili arkadaşlarımızın erkek çocukları babalarına küstü, ’Niçin biz de yeşil pasaport alamıyoruz’ diye" şeklinde konuştu.

EMNİYET MÜDÜRÜ AKP’Lİ VEKİL ABD’DEN YAKINDI: KULAK İZİM ALINDI

AKP milletvekilleri de memurların bir onur belgesi olarak yeşil pasaportu aldığını, zaten çoğunun yurt dışına dahi çıkmadığını söyledi. Emniyet müdürü kökenli AKP Yalova Milletvekili Şükrü Önder ise "Ben bunca yıllık memurluğum var üç kez o da görevle yurt dışına çıktım. Zaten kırmızı pasaportun da olsa etkisi yok. ABD’ye gittim, ne kadar ağırıma gitse de sınırda parmak izim alındı, fotoğrafım çekildi ve kulak izimi aldılar" diye konuştu.

YEŞİL PASAPORTTA ESKİYE DÖNÜLDÜ

Tasarının hazırlanmasındaki en önemli etkenlerden birisi olan 2 ve 3’üncü derece memurlara yeşil pasaport verilmemesi düşüncesi ise, AKP Milletvekilleri Şükrü Önder,  Sinan Özkan ve Ali Yüksel Kavuştu’nun "kazanılmış hakları korumak adına" verdikleri ve kabul edilen önergeyle, komisyondan kabul görmedi ve eski sisteme dönülmüş oldu. Önergeyle ayrıca il genel meclisi başkanları, hakettiği halde emeklilik dışında "çekilme sebebiyle görevinden ayrılan memurlar" Türk Eximbank Genel Müdürü ve sermaye piyasası mevzuatı uyarınca kurulan İMKB ve vadeli işlem borsası başkanlarına da yeşil pasaport verilmesi kabul edilmiş oldu. Böylece kapsam daha da genişledi. İçişleri Müsteşar Yardımcısı Ruhi Bilgiç’in "Hiç olmazsa yeşil pasaportlardan da harç alalım, hepimiz harçlarımızı ödeyelim" demesi üzerine AKP’li Ali Sezal’ın bu yönde hazırladığı önergede kabul görmedi.

Ayrıca yeşil pasaport alabilecek durumda olanların yanında yaşayan "evli bulunmayan ve iş sahibi olmayan kız çocuklarıyla yine yanında yaşayıp reşit bulunmayan erkek çocuklarına" da yeşil pasaport verilmesi önergeyle kabul edildi. Bunda da değişiklik yapılmamış oldu. Altkomisyonun kabul ettiği metinde ise kız erkek çocuk ayrımı yapılmaksızın sadece "reşit olmayan çocuk" tanımı yapılıyordu.

3 MİLYON DOLARLIK İHRAÇATÇIYA İKİNCİ PASAPORT

AKP’li Şükrü Önder ve Ali Sezal’ın kabul edilen önergesiyle de "Bir önceki yıl faaliyetleri itibarıyla en az 3 milyon ABD doları veya karşılığı döviz tutarı ihracat yapanlara, zorunlu hallerde bir yıl süreli ikinci bir umuma mahsus pasaport verilebilir" hükmü kabul edildi. Süresi biten bu pasaportlar aynı şekilde uzatılabilecek.