Keçinin yediği her otu yeriz

YAŞADIĞIM, gezdiğim kentlerin rehberlerinden biri de, onların mutfaklarıdır.İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Kitaplığı'nın gerçekten hepsi de beni ilgilendiren kitapları arasında, A. Nedim Atilla'nın yazdığı Tarihten Günümüze İzmir Mutfağı'nı okuma listemin birinci sırasına aldım.Atilla, kitabında bir iddia atıyor ortaya.‘‘İlk Türkçe Yemek Kitabı İzmir'de Yazıldı!Umur Bey, İzmir Hakimliği yaparken Türkçe bir sağlık-doğallık-yiyecek kitabını yanındaki bilginlerden Tutmacı'ya yazdırdı. 1330 yılında yazıldığını bildiğimiz ve bir örneğinin de Beyazıt Kütüphanesi'nde olduğunu öğrendiğimiz Tabiatname adlı kitabında Tutmacı çeşitli yiyecek ve içeceklerden söz ediyor.’’Belgenin, iddianın doğruluğuna ben de katılıyorum. İzmir gibi lezzeti tanıyan bir şehirde yaşayandan bu beklenir.Saray Mutfağına İzmir'in Etkileri bölümü, Saray'ın İzmir'den neleri istediğini göstermektedir:‘‘Kızıl üzüm, kara üzüm ve incir ve badem ve zeytun yağı.’’Saray'da nefis tatlı yapan ustaların çoğu İzmir'den gelenler.İzmir'in tatlı konusunda ünü öylesine yaygınmış ki, Yunan Kralı'nın Alman aşcısı Frederich Unger İstanbul yerine İzmir'e gelmeyi tercih etmiş ve içinde İzmir tatlılarının bulunduğu Şarkta Tatlıcılık kitabını yazmış.Atilla; Mahmud Nedim bin Tosun'un Aşçıbaşı kitabında yazdığı, zeytinyağlı lahana dolması, hıyar turşusu, üzüm turşusu ve deniz kestanesi ızgarasının bugün de İzmir'de çok sevilen mezeler olduğunu bildiriyor.‘‘Çok Dilli, Çok Yemekli İzmir,’’ diyor, yazar.Bunun sonucunda, 1921 yılında İzmir'de 266 meyhane ve 43 birahane varmış.Hiç kuşkusuz İzmir mutfağında Yunan, Musevi, Ermeni yemekleri de vardı, o da yemek kültürünün bütünü içinde yer alıyordu.Atilla, bazılarımızın kulaktan dolma bilgisini kitabiye çeviriyor:‘‘İzmir Ermenilerinin mutfağı, Türk Mutfağına Çok Benziyordu....’’Şimdi eminim benim yazmaktan, sizin de okumaktan mutlu olacağınız bölüme geldik:‘‘Doğanın ve Ege'nin mucizesi: Zeytinyağı.’’Urla'da 2600 yıllık zeytinyağı işliği bulunduğuna göre, bu sağlık suyunun ne kadar önce kullanıldığını göstermektedir.İzmir'e başka yerlerden gelenlerin de İzmir mutfağını zenginleştirdiğini, çeşitlendirdiğini yazar belirtmektedir.‘‘Mutfağımızda Girit Etkisi ... İzmir Mutfağının Benzersiz Kaynağı: Otlar’’ bölümünü okurken, kendi yediğim yemekleri bir kez de sayfada görmek başka bir iştah açıcı etki uyandırdı.İzmir ve Girit mutfağı bağlantısını birlikte okuyalım:‘‘Burada hemen herkesin kritikos diye bildiği Giritlilerin ota düşkünlüğü, abartılarak anlatılmış olsa da, etli yemekleri, balıkları ve aklınıza gelebilecek her şeyi zeytinyağı ve otlarla pişiren Giritliler gerçekten de İzmir mutfağının en büyük zenginlik kaynağını oluşturuyor. Giritli bir dostuma bir gün yanılıp da sormuştum: Kaç çeşit ot yersiniz..diye. Yanıtı çok ilginçti: Keçinin yediği her otu biz de yeriz, keçiye dokunmuyorsa bize de dokunmaz. Bu yanıttan sonra Giritlilerin ve İzmirlilerin kaç çeşit ot tükettiğini izlemekten vazgeçtim.’’'Günümüzde Yaşayan İzmir Mutfağı' hem bugünün yemeklerini hem de lokantaları ve lokantacılarını anlatan ilgi çekici bir bölüm.Atilla'nın kitabında epeyce yemek tarifi bulacaksınız. Lokantalarda, restoranlarda rastlamadığınız, üstelik çoğunuzun da bilmediği yemekler. Sanırım bu kitap, mutfağınızı, yemek lezzetinizi, damağınızı da şenlendirecektir.*İzmir'in yemeklerini afiyetle yerken ola ki, ruhun gıdasını da ihmal etmek istemezsiniz diye düşündüm.Kent Kitaplığı'ndan bir kaç kitabın daha adını vereyim.Mümtaz Sağlam'ın ‘‘İzmirli Ressamlar Ansiklopedisi’’, İlhan Pınar'ın ‘‘Hacılar, Seyyahlar, Misyonerler ve İzmir -Yabancıların Gözüyle Osmanlı Döneminde İzmir-1608-1918’’, Emel Kayın'ın ‘‘İzmir Oteller Tarihi.’’İzmirliler sanırım kendi kentlerini tarihiyle, mutfağıyla, sanatçılarıyla tanıtan bu kitapları Fuar boyunca Sanat Sokağı'ndaki Kent Kitaplığı'ndan edinebilirler.İzmir dışındakiler için de kitapları alabilecekleri, isteyebilecekleri adresi vereyim: İzmir Yayıncılık ve Tanıtım Hizmetleri Tic. San. Aş. İşçiler Caddesi, No:130, Kahramanlar, 35230 İzmir Tel:0(232) 421 70 40-41-42 Faks:422 04 66 izmiryay.@ ixir.com w.w.w.izmir-bld.gov.trDOĞAN HIZLAN'IN SEÇTİKLERİTam Ekran Jean Baudrillard YKYKızılbaş Günlerim Abidin Dino SelDilsiz Dengbej Sennur Sezer EvrenselTopal Viktor'un Anıları Yiğit Okur CanHortum ve Cinnet Şaban Arslan Om