Kalpten 100 bin ani ölüm gençleri de vuruyor
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Nisan 08, 2006 00:00
Ülkemizde her yıl yaklaşık 100.000 kişi, "ani ölüm" yüzünden yaşamını yitirmekte. Daha çok spor yapan gençleri vuran ani ölüm, sadece Türkiye’de değil Amerika ve Avrupa’da da çok yaygın. Amerikalı bilim adamları ani ölümlerin genetik bozuklukla ilgili olduğunu buldular.
Genç işadamı Boğaziçi Ünivresitesi sırtlarından futbol oynarken aniden sahaya yığılıp kalmıştı. Doktorlar ani kalp ölümü dedi. Bu ve benzeri haberler gazetelerimizin sayfalarından eksik olmuyor. Fakat ani kap krizinden ölülm sadece ülkemize özgü değil. Bütün dünyada binlerce genç insan benzer biçimden hayattan kopuyor.
Mesela basına yansıyan başka haberlerden: On altı yaşındaki genç kız usta yüzücü olmasına rağmen, havuzda çalışırken, antrenörünün gözleri önünde birden bire hareketsiz kalmıştı. Yüzücü havuzun kenarına çıkarıldı ve ilk yardım ekibi hemen müdahaleye girişti. Ama nafile, tüm çabalara rağmen genç yüzücü kurtarılamadı.
Bu kadar iyi bir yüzücü boğulmuş olabilir miydi?
![/images/100/0x0/55eaf3faf018fbb8f8a15b1b]()
Rochester’deki Mayo Klinik uzmanları genç kızın moleküler genetik otopsisini yaptılar.
Genç kızın ani ölümünden kalp ritim bozukluğuna yol açan bir genetik bozukluk sorumluydu.
Yaşlılarda kalp
Yaşlılarda kalp ritim bozukluğu genelde organik nedenlere uzanır. Mesela damar sertliği yüzünden, daralan damarlardan kalbe daha az kan gitmekte. Hatta enfarktüse bağlı bozukluklar veya yara oluşumu da ani ölüme yol açabilmekte.
Ayrıca yaşlılarda metabolizma yavaş çalıştığı için az pompalanan kan onları o kadar etkilemez. Ama gençlerde kalp kasının daralması ile kalp damarları yeteri kadar kan pompalamazsa bu onların ölümüne neden olur diye açıklıyor, kardiyoloji profesörü Ömer Işık.
Mayo Kliniği gen laboratuarı yöneticisi Michael Ackermann ve diğer bazı araştırmacılar artık kalıtımdaki bozuklukların da ani ölümlere sebep verebileceğini biliyorlar.
Yüzde 80 sporcu ve erkeklerde
Ülkemizde her yıl 100.000 kişi ani ölüm yüzünden yaşamını yitirmekte. Işık ani ölümlerin %80’inin sporcularda ve daha çok erkeklerde meydana geldiğini söylüyor. Ve Sydney Üniversitesi’nden Chris Semsarian’a göre de genç sporcularda meydana gelen ani ölümlerin %80’i mutasyona uğramış genlere bağlı. Örneğin 28 yaşındaki Kamerunlu futbolcu Marc-Vivien Fo ve Brezilyalı savunma oyuncusu Serginho maç sırasında ani ölüm kurbanı olmuşlardı.
Bozuk genler mesela kalp kası hücrelerindeki iyon kanalları için hatalı yapı planları taşımakta. Bu nedenle kalbin çalışması bir saniye içinde bile aksayabiliyor. Kalpten geçen elektrik uyarımları, uyumlu hareket etmiyorlar, dolayısıyla da kas hücreleri ve kas lifleri uyumlu çalışmıyor.
Bu şekilde meydana gelen hareket farklılıkları üst üste biniyor ve kalp iyice zorlanmakta. Bu duruma en fazla iki dakika içinde müdahale edilmezse artık hasta için yapılacak bir şey kalmaz
Çalar saat sesi bile
Genetik bozuklukların etkili olmalarında genelde dış etkenler sorumlu. Ani kalp ölümlerinin %70’i spordan önce veya sonra meydana gelmekte. Ritmik bozukluğuna yol açan genetik mutasyona sahip diğer insanlar ise çalar saatin veya telefonun sesiyle bile bayılabiliyorlar.
Fakat özellikle de suyun içine atlayış, bu kalıtım bozukluğunun belli başlı biçimlerinde son derece büyük bir riski de beraberinde getirmekte.
Ayrıca suya dalma ve yüzerken yapılan bedensel zorlamalar sırasında araştırmacılar ritim bozukluğuna yol açan, stres hormonun yoğun miktarda salgılandığını düşünüyorlar.
Ackermann ile çalışan ekip bundan sorumlu mutasyonları kısa bir süre önce saptadı. Amerikalı bilim adamları bu mutasyona sahip kişilerde, yüzmenin yaşamsal tehlike oluşturduğuna inanıyorlar. Spiegel’de yer alan bir habere göre, nedeni açıklanamayan boğulmaların %10-20’sinin, kalbin elektriksel sisteminde aksamalara yol açan genetik bozukluklarla ilgili olduğu tahmin edilmekte.
Burada dikkat çekici olan nokta ise kurbanların genelde sakin bir kalp ritmine sahip olmaları. Ritim bozuklukları sudaki bedensel zorlamalarla ortaya çıkmakta.
Erken teşhis önemli
Fakat ani ölüm riski, kalıtım bozukluğunun teşhis edilmesi halinde önemli ölçüde düşürülebilmekte. Kalp atışlarını yavaşlatan Beta bloke edicileriyle yapılan bir tedavi hastaların %80-90’ında etkili olmakta. Ama öte yandan alerji ilaçları, antibiyotikler veya sinir ilaçları gibi belli başlı etki maddeleri de kalp kası hareketlerini bozabilirler.
Ritim bozukluğunu ikinci kez yaşayanlara doktorlar defibrilatör takılmasını öneriyorlar. Otomatik cihaz ortaya çıkan bozuklukları elektroşokla düzelterek, kalbi yeniden normal ritimle atması için zorlamakta.
Sakin durumda ve hareket halinde gerçekleştirilen EKG ve ultrason muayeneleri, bozukluğun teşhis edilmesine yardımcı olmakta. Bunun dışında ailenin geçmişinde ani ölümleri araştırmak da gerekiyor.
Atlanan hastalık
Bu ikisi yapıldığında, doktorlar, ani ölüme yol açan genetik bozukluğu %90 oranında doğru teşhis edebiliyorlar. Genetik testler pek uygun görülmemekte, çünkü kalp ritim bozukluğuna yol açan genetik değişimlerin hepsi bilinmiyor henüz.
Genetik bozukluğu için uyarı olabilecek belirtiler çok ender olsa da bedensel zorlama sırasında meydana gelen mide bulantısı ve bayılmalar genetik bozukluğa işaret olabilir. Ve bu vakaların özellikle de gençlerde ortaya çıkması dikkate alınmalı diyen uzmanlar, yaşamlarında bir kez bayılanlara bile EKG testinden geçmelerini öneriyorlar.
Çünkü bu tür bayılmalar genelde epileptik nöbetler olarak teşhis edildiği için hastalar nörolojiye sevk edilmekte ve nörologlar de genelde EKG testi yapmadıkları için genetik bozukluk fark edilememekte.
Mesela basına yansıyan başka haberlerden: On altı yaşındaki genç kız usta yüzücü olmasına rağmen, havuzda çalışırken, antrenörünün gözleri önünde birden bire hareketsiz kalmıştı. Yüzücü havuzun kenarına çıkarıldı ve ilk yardım ekibi hemen müdahaleye girişti. Ama nafile, tüm çabalara rağmen genç yüzücü kurtarılamadı.
Bu kadar iyi bir yüzücü boğulmuş olabilir miydi?
Rochester’deki Mayo Klinik uzmanları genç kızın moleküler genetik otopsisini yaptılar.
Genç kızın ani ölümünden kalp ritim bozukluğuna yol açan bir genetik bozukluk sorumluydu.
Yaşlılarda kalp
Yaşlılarda kalp ritim bozukluğu genelde organik nedenlere uzanır. Mesela damar sertliği yüzünden, daralan damarlardan kalbe daha az kan gitmekte. Hatta enfarktüse bağlı bozukluklar veya yara oluşumu da ani ölüme yol açabilmekte.
Ayrıca yaşlılarda metabolizma yavaş çalıştığı için az pompalanan kan onları o kadar etkilemez. Ama gençlerde kalp kasının daralması ile kalp damarları yeteri kadar kan pompalamazsa bu onların ölümüne neden olur diye açıklıyor, kardiyoloji profesörü Ömer Işık.
Mayo Kliniği gen laboratuarı yöneticisi Michael Ackermann ve diğer bazı araştırmacılar artık kalıtımdaki bozuklukların da ani ölümlere sebep verebileceğini biliyorlar.
Yüzde 80 sporcu ve erkeklerde
Ülkemizde her yıl 100.000 kişi ani ölüm yüzünden yaşamını yitirmekte. Işık ani ölümlerin %80’inin sporcularda ve daha çok erkeklerde meydana geldiğini söylüyor. Ve Sydney Üniversitesi’nden Chris Semsarian’a göre de genç sporcularda meydana gelen ani ölümlerin %80’i mutasyona uğramış genlere bağlı. Örneğin 28 yaşındaki Kamerunlu futbolcu Marc-Vivien Fo ve Brezilyalı savunma oyuncusu Serginho maç sırasında ani ölüm kurbanı olmuşlardı.
Bozuk genler mesela kalp kası hücrelerindeki iyon kanalları için hatalı yapı planları taşımakta. Bu nedenle kalbin çalışması bir saniye içinde bile aksayabiliyor. Kalpten geçen elektrik uyarımları, uyumlu hareket etmiyorlar, dolayısıyla da kas hücreleri ve kas lifleri uyumlu çalışmıyor.
Bu şekilde meydana gelen hareket farklılıkları üst üste biniyor ve kalp iyice zorlanmakta. Bu duruma en fazla iki dakika içinde müdahale edilmezse artık hasta için yapılacak bir şey kalmaz
Çalar saat sesi bile
Genetik bozuklukların etkili olmalarında genelde dış etkenler sorumlu. Ani kalp ölümlerinin %70’i spordan önce veya sonra meydana gelmekte. Ritmik bozukluğuna yol açan genetik mutasyona sahip diğer insanlar ise çalar saatin veya telefonun sesiyle bile bayılabiliyorlar.
Fakat özellikle de suyun içine atlayış, bu kalıtım bozukluğunun belli başlı biçimlerinde son derece büyük bir riski de beraberinde getirmekte.
Ayrıca suya dalma ve yüzerken yapılan bedensel zorlamalar sırasında araştırmacılar ritim bozukluğuna yol açan, stres hormonun yoğun miktarda salgılandığını düşünüyorlar.
Ackermann ile çalışan ekip bundan sorumlu mutasyonları kısa bir süre önce saptadı. Amerikalı bilim adamları bu mutasyona sahip kişilerde, yüzmenin yaşamsal tehlike oluşturduğuna inanıyorlar. Spiegel’de yer alan bir habere göre, nedeni açıklanamayan boğulmaların %10-20’sinin, kalbin elektriksel sisteminde aksamalara yol açan genetik bozukluklarla ilgili olduğu tahmin edilmekte.
Burada dikkat çekici olan nokta ise kurbanların genelde sakin bir kalp ritmine sahip olmaları. Ritim bozuklukları sudaki bedensel zorlamalarla ortaya çıkmakta.
Erken teşhis önemli
Fakat ani ölüm riski, kalıtım bozukluğunun teşhis edilmesi halinde önemli ölçüde düşürülebilmekte. Kalp atışlarını yavaşlatan Beta bloke edicileriyle yapılan bir tedavi hastaların %80-90’ında etkili olmakta. Ama öte yandan alerji ilaçları, antibiyotikler veya sinir ilaçları gibi belli başlı etki maddeleri de kalp kası hareketlerini bozabilirler.
Ritim bozukluğunu ikinci kez yaşayanlara doktorlar defibrilatör takılmasını öneriyorlar. Otomatik cihaz ortaya çıkan bozuklukları elektroşokla düzelterek, kalbi yeniden normal ritimle atması için zorlamakta.
Sakin durumda ve hareket halinde gerçekleştirilen EKG ve ultrason muayeneleri, bozukluğun teşhis edilmesine yardımcı olmakta. Bunun dışında ailenin geçmişinde ani ölümleri araştırmak da gerekiyor.
Atlanan hastalık
Bu ikisi yapıldığında, doktorlar, ani ölüme yol açan genetik bozukluğu %90 oranında doğru teşhis edebiliyorlar. Genetik testler pek uygun görülmemekte, çünkü kalp ritim bozukluğuna yol açan genetik değişimlerin hepsi bilinmiyor henüz.
Genetik bozukluğu için uyarı olabilecek belirtiler çok ender olsa da bedensel zorlama sırasında meydana gelen mide bulantısı ve bayılmalar genetik bozukluğa işaret olabilir. Ve bu vakaların özellikle de gençlerde ortaya çıkması dikkate alınmalı diyen uzmanlar, yaşamlarında bir kez bayılanlara bile EKG testinden geçmelerini öneriyorlar.
Çünkü bu tür bayılmalar genelde epileptik nöbetler olarak teşhis edildiği için hastalar nörolojiye sevk edilmekte ve nörologlar de genelde EKG testi yapmadıkları için genetik bozukluk fark edilememekte.