İstanbul'u öğrenmek için okunması gereken kitaplar

İSTANBUL şehrini öğrenebilmek için epeyce kitap okumak gerekiyor.Edebiyatını, tarihini, antolojiler ve anılar yoluyla tanıtan kitaplara geçen hafta değindik.Bu hafta İstanbul'u çeşitli özellikleriyle tanıtan bilimsel tarih kitaplarından seçmeler sunacağız.Şehir ansiklopedilerinin bir şehrin genel çizgileriyle tanıtılmasında önemli işlevleri vardır.Hele Reşad Ekrem Koçu'nun dilinin lezzetiyle de ayrı bir yeri olan İstanbul Ansiklopedisi'nin tamamlanmamış olması büyük bir eksikliktir.Şimdi elimizdeki tek ansiklopedi Kültür Bakanlığı ile Tarih Vakfı'nın ortaklaşa yayınladıkları Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi'dir.Mustafa Cezar'ın Osmanlı Başkenti İstanbul'u ayrıntılı bir şehir tarihidir. Cezar, burada Fatih'in İstanbul'u ile başlayıp çeşitli dönemlerde, yönetim sorunu ve şehircilikle ilgili hukuksal düzenlemeleri, tarihsel, sosyal olayları, bunlar nedeniyle şehrin geçirdiği değişimleri (Patrona Olayı gibi), düzenlenen reformları anlatmaktadır.Hiç kuşkusuz kitabın önemli bölümlerinden biri; İstanbul Yangınları başlığını taşıyanı. 1569 yılında başlayan yangınların 1921'e kadar uzayan listesine baktığınızda, İstanbul'un değişen şehir panoramasını izleyebilirsiniz. (Osmanlı Başkenti İstanbul, Mustafa Cezar, Erol Aksoy Vakfı Yayını)Bir başkentin panoraması Stefanos Yerasimos'un İstanbul-İmparatorluklar Başkenti kitabının Giriş'inde yer alan, ilgi çekici ve bizi kitaba hazırlayan ilk paragrafı yazıma aldım:‘İstanbul’a Göre Dünya-Bir yanda Batı dünyasını yaratan çoğulculukların beşiği olan Avrupa'nın parçalanmış toprakları, diğer yanda imparatorlukların oluşmasına elverişli Yakın ve Orta Doğu'nun uçsuz bucaksız toprakları; bu ikisinin bir bireşimini oluşturma girişimlerinin odağı da, iki kıta arasında yer alan, iki dünyayı birbirine bağlayan İstanbul kenti oldu. İstanbul'u ve burada filizlenen uygarlıkları anlayabilmenin yolu da, ister istemez, Boğaz kıyılarından dünyaya egemen olanların dünya görüşünü kavramaktan geçer:’Bu kavramın açısından İlk Osmanlı Başkentleri ve İstanbul'u okuduğunuzda, bir imparatorluğun bütün siyasal haritasını görebilirsiniz. (İstanbul -İmparatorluklar Başkenti-, Stefanos Yerasimos, Çeviri: Ela Güntekin - Ayşegül Sönmezay, Tarih Vakfı Yayınları )üç dönemin istanbul’u Wolfgang Müller-Wiener'in İstanbul'un Tarihsel Topografyası, bu şehrin üç döneminin tarihini anlatıyor: Byzantion - Konstantinopolis - İstanbul.Camileri, kiliseleri, sarayları, su yapıları, hisarları bu kitaptan öğrenebilirsiniz.17. yüzyılın başına kadar şehrin topografyasını keşfederken, bu bilginin ışığında bir imparatorluğun mimari anlayışını, bunların yaşama yansıyışını bulabilirsiniz.Meraklısı için gerçekten önemli bir başvuru kaynağı.(İstanbul'un Tarihsel Topografyası, Wolfgang Müller-Wiener, Renate ve Wolf Schiele'nin işbirliği, Nezih Fıratlı'nın katkısıyla. Çeviren: Ülker Sayın, Yapı Kredi Yayınları)abdülhamid’in istanbul’u İstanbul tarihi anlatılırken, genelde sultanlara göre düzenlenen zaman dilimleri üzerine inceleme yapılır.Paul Fesch'in Abdülhamid'in Son Günlerinde İstanbul'u da uzun sayılabilecek, önemli değişimlere tanık olmuş bir dönemi anlatması açısından ilgi çekici.Dilimize çeviren Erol Üyepazarcı'nın Çevirenin Önsözü başlıklı giriş niteliğindeki yazısı, kitabı okurken bize gerçekten iyi bir rehber olma özelliğini taşıyor.Bakın Üyepazarcı ne diyor:'Yakın tarihimizde, bu tarihi oluşturan simge kişiler arasında önemli yeri olan II. Abdülhamid; her nedense gerçekçi bir değerlendirme ile yerli yerine oturtamadığımız bir isimdir:'Kitaptaki Jöntürkler bölümü benim ilgimi çekti.(Abdülhamid'in Son Günlerinde İstanbul, Paul Fesch, Çeviren: Erol Üyepazarcı, Pera Yayınları) DOĞAN HIZLAN'IN SEÇTİKLERİEcce Homo-Kişi Nasıl Kendisi olur F. Nietzsche SayKarşı Yaka Memleket Kemal Anadol DoğanMüzik Şeytanı Kate Ross BilgeDinle Beni Nedret Güvenç İşFatih Sultan Mehmed ve Zamanı Franz Babinger Oğlak