İçinden cumhur geçmeyen cumhuriyet her durağa uğramaz
Güncelleme Tarihi:
Cüneyt ÜLSEVER
Oluşturulma Tarihi: Ekim 28, 2003 23:00
80. yaşında artık genç olmayan rejimimizin, ne olduğu, ne anlama geldiği konusunda ülkede fikir birliği yok. Adeta adını aldığı cumhurun önemli bir bölümüne Cumhuriyet'in bazı kompartmanlarında yer yok!
Hiç şüphe yok ki, 20. yüzyılda Türkiye'nin en büyük kazanımı cumhuriyettir.
Nitekim, hemen tüm saha araştırmaları, tarihsel olarak din ağırlıklı partilere oy veren vatandaşların bile yüzde 70-75'inin ‘‘Cumhuriyet'in kazanımlarının, kaybettirdiklerinden fazla olduğunu’’ düşündüklerini vurguluyor.
*
Ancak, 80. yaşında artık genç olmayan rejimimizin, ne olduğu, ne anlama geldiği konusunda ülkede fikir birliği yok.
Adeta adını aldığı cumhurun önemli bir bölümüne Cumhuriyet'in bazı kompartmanlarında yer yok!
Sanki Cumhuriyet ‘‘birilerinin’’, ve ‘‘birilerinin’’ lütfettiği kompartmanlarda ‘‘diğerlerine’’ yer var.
Neden?
80 yıllık Cumhuriyeti hálá tam olarak anlamadık ondan!
*
Cumhur, Bağımsızlık Savaşı'nı beraber yaptı.
Ressamlar, başı örtülü kadınları sırtlarında taşıdıkları mermiler ile resmederek bize Bağımsızlık Savaşı'nın ruhunu anlattılar.
Ancak, savaş bittikten, bağımsızlık kazanıldıktan sonra yollar bir anlamda ayrıldı.
İyi niyetlerinden zerre kadar şüphe etmediğim elit cumuhura don biçti, bu donu da alel acele yorgun cumhura giydirmeye çalışıyordu.
Acele etmezlerse cumhurun başkalarının peşine düşmesinden korktular.
*
Elitin gözünde cumhur, Cumhuriyet'i hak ediyor ama vesayete ihtiyaç var.
‘‘Yorgun ve cahil cumhur kendisi için neyin iyi olduğunu kendisi seçemez, o halde onun adına biz seçim yapalım.’’
*
Ben Cumhuriyet kuran elitin cumhur adına seçtiklerinin büyük çapta doğru olduğunu düşünüyorum.
Ama, üç noktada yanıldılar.
1) Acele ile yeni değerler sistematiği (Cumhuriyetçi referans) kurulamaz.
2) Kurulsa dahi aceleye gelen değerler sistematiğini kitlelere benimsetmek çok zordur.
3) Üstüne üstlük, tarihsel olarak cumhurun kendisine seçtiği, candan benimsediği değerler sistematiği (İslami referans) ret edilerek / rakip görülerek yeni bir değerler sistematiği kurulamaz.
*
Tabii ki, yeni değerler sistematiğine tepki duyanlar, bunu yıkmak isteyenler (şeriatçı referans) her zaman vardı.
Ancak Cumhuriyetçi elitin en vahim hatası çoğunluğun benimsediği ‘‘İslami referans’’ ile muazzam ufak bir azınlığın yapıştığı ‘‘şeriatçı referansı’’ birbirine karıştırmaktır.
*
Giderek paranoyaya dönüşmüş bu akıl karışıklığı Cumhuriyet'i tek başlarına temsil ettiğine inanan elitin bugün hala en tepesinden en alt noktasına kadar geçerlidir.
İşte bu paranoya da Cumhuriyet'in en önemli değeri olan ve tüm inançları en doğru çözümle mezc eden ‘‘laik yönetimi’’ büyük çapta yaralıyor.
Cumhuriyetçi elit bugüne dek laikliği kendisi anlayamadı, anlamadığı için de ne cumhura anlatabildi, ne de doğru dürüst uyguladı.
Sadece dayattı!
Dayatılan laiklik de giderek cumhura aba altından sopa gösterme güdüsüne kurban edildi.
FAZIL HÜSNÜ DAĞLARCA
Çocuk ve Allah
Üfleme bana anneciğim korkuyorum
Dua edip edip, geceleri.
Hastayım ama ne kadar güzel
Gidiyor yüzer gibi, vücudumun bir yeri
AHMET ARİF
Hasretinden Prangalar Eskittim
Ard-arda kaç zemheri,
Kurt uyur, kuş uyur, zindan uyurdu.
Dışarda gürül-gürül akan bir dünya...
Bir ben uyumadım,
Kaç leylim bahar,
Hasretinden prangalar eskittim.
Saçlarına kan gülleri takayım,
Bir o yana,
Bir bu yana...
FARUK NAFİZ ÇAMLIBEL
Han Duvarları
Yağız atlar kişnedi, meşin kırbaç şakladı,
Bir dakika araba yerinde durakladı.
Neden sonra sarsıldı altımda demir yaylar
Gözlerimin önünden geçti kervansaraylar...
AHMET KUTSİ TECER
Orda bir köy var uzakta,
O köy bizim köyümüzdür.
Gezmesek de, tozmasak da
O köy bizim köyümüzdür.
CAHİT SITKI TARANCI
Otuz beş yaş şiiri
Yaş otuzbeş! yolun yarısı eder,
Dante gibi ortasındayız ömrün.
Delikanlı çağımızdaki cevher,
Yalvarmak yakarmak nafile bugün
Gözünün yaşına bakmadan gider.
NAZIM HİKMET
Kerem Gibi
Ben yanmasam
sen yanmasan
biz yanmasak,
nasıl çıkar
karanlıklar
aydınlığa...
AHMET MUHİP DRANAS
Fahriye Abla
Hava keskin bir kömür kokusuyla dolar,
Kapanırdı daha gün batmadan kapılar.
O afyon ruhu gibi baygın mahalleden
Hayalimde tek çizgi bir sen kalmışsın, sen;
Hülyasındaki geniş aydınlığa gülen
Gözlerin, dişlerin ve ak pak gerdanınla
Ne şirin komşumuzdun sen Fahriye abla!
ORHAN VELİ
Kitabe-i Seng-i Mezar
Hiçbir şeyden çekmedi dünyada
Nasırdan çektiği kadar;
Hattá çirkin yaratıldığından bile
O kadar müteessir değildi;
Kundurası vurmadığı zamanlarda
Anmazdı ama Allahın adını,
Günahkar da sayılmazdı.
Yazık oldu Süleyman Efendi'ye
ATİLLA İLHAN
Ben Sana Mecburum
ne kadınlar sevdim zaten yoktular
yağmur giyerlerdi sonbaharla bir
azıcık okşasam sanki çocuktular
bıraksam korkudan gözleri sislenir
ne kadınlar sevdim zaten yoktular
YAHYA KEMAL BEYATLI
Akıncılar
Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik,
Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik!
Nitekim, hemen tüm saha araştırmaları, tarihsel olarak din ağırlıklı partilere oy veren vatandaşların bile yüzde 70-75'inin ‘‘Cumhuriyet'in kazanımlarının, kaybettirdiklerinden fazla olduğunu’’ düşündüklerini vurguluyor.
*
Ancak, 80. yaşında artık genç olmayan rejimimizin, ne olduğu, ne anlama geldiği konusunda ülkede fikir birliği yok.
Adeta adını aldığı cumhurun önemli bir bölümüne Cumhuriyet'in bazı kompartmanlarında yer yok!
Sanki Cumhuriyet ‘‘birilerinin’’, ve ‘‘birilerinin’’ lütfettiği kompartmanlarda ‘‘diğerlerine’’ yer var.
Neden?
80 yıllık Cumhuriyeti hálá tam olarak anlamadık ondan!
*
Cumhur, Bağımsızlık Savaşı'nı beraber yaptı.
Ressamlar, başı örtülü kadınları sırtlarında taşıdıkları mermiler ile resmederek bize Bağımsızlık Savaşı'nın ruhunu anlattılar.
Ancak, savaş bittikten, bağımsızlık kazanıldıktan sonra yollar bir anlamda ayrıldı.
İyi niyetlerinden zerre kadar şüphe etmediğim elit cumuhura don biçti, bu donu da alel acele yorgun cumhura giydirmeye çalışıyordu.
Acele etmezlerse cumhurun başkalarının peşine düşmesinden korktular.
*
Elitin gözünde cumhur, Cumhuriyet'i hak ediyor ama vesayete ihtiyaç var.
‘‘Yorgun ve cahil cumhur kendisi için neyin iyi olduğunu kendisi seçemez, o halde onun adına biz seçim yapalım.’’
*
Ben Cumhuriyet kuran elitin cumhur adına seçtiklerinin büyük çapta doğru olduğunu düşünüyorum.
Ama, üç noktada yanıldılar.
1) Acele ile yeni değerler sistematiği (Cumhuriyetçi referans) kurulamaz.
2) Kurulsa dahi aceleye gelen değerler sistematiğini kitlelere benimsetmek çok zordur.
3) Üstüne üstlük, tarihsel olarak cumhurun kendisine seçtiği, candan benimsediği değerler sistematiği (İslami referans) ret edilerek / rakip görülerek yeni bir değerler sistematiği kurulamaz.
*
Tabii ki, yeni değerler sistematiğine tepki duyanlar, bunu yıkmak isteyenler (şeriatçı referans) her zaman vardı.
Ancak Cumhuriyetçi elitin en vahim hatası çoğunluğun benimsediği ‘‘İslami referans’’ ile muazzam ufak bir azınlığın yapıştığı ‘‘şeriatçı referansı’’ birbirine karıştırmaktır.
*
Giderek paranoyaya dönüşmüş bu akıl karışıklığı Cumhuriyet'i tek başlarına temsil ettiğine inanan elitin bugün hala en tepesinden en alt noktasına kadar geçerlidir.
İşte bu paranoya da Cumhuriyet'in en önemli değeri olan ve tüm inançları en doğru çözümle mezc eden ‘‘laik yönetimi’’ büyük çapta yaralıyor.
Cumhuriyetçi elit bugüne dek laikliği kendisi anlayamadı, anlamadığı için de ne cumhura anlatabildi, ne de doğru dürüst uyguladı.
Sadece dayattı!
Dayatılan laiklik de giderek cumhura aba altından sopa gösterme güdüsüne kurban edildi.
FAZIL HÜSNÜ DAĞLARCA
Çocuk ve Allah
Üfleme bana anneciğim korkuyorum
Dua edip edip, geceleri.
Hastayım ama ne kadar güzel
Gidiyor yüzer gibi, vücudumun bir yeri
AHMET ARİF
Hasretinden Prangalar Eskittim
Ard-arda kaç zemheri,
Kurt uyur, kuş uyur, zindan uyurdu.
Dışarda gürül-gürül akan bir dünya...
Bir ben uyumadım,
Kaç leylim bahar,
Hasretinden prangalar eskittim.
Saçlarına kan gülleri takayım,
Bir o yana,
Bir bu yana...
FARUK NAFİZ ÇAMLIBEL
Han Duvarları
Yağız atlar kişnedi, meşin kırbaç şakladı,
Bir dakika araba yerinde durakladı.
Neden sonra sarsıldı altımda demir yaylar
Gözlerimin önünden geçti kervansaraylar...
AHMET KUTSİ TECER
Orda bir köy var uzakta,
O köy bizim köyümüzdür.
Gezmesek de, tozmasak da
O köy bizim köyümüzdür.
CAHİT SITKI TARANCI
Otuz beş yaş şiiri
Yaş otuzbeş! yolun yarısı eder,
Dante gibi ortasındayız ömrün.
Delikanlı çağımızdaki cevher,
Yalvarmak yakarmak nafile bugün
Gözünün yaşına bakmadan gider.
NAZIM HİKMET
Kerem Gibi
Ben yanmasam
sen yanmasan
biz yanmasak,
nasıl çıkar
karanlıklar
aydınlığa...
AHMET MUHİP DRANAS
Fahriye Abla
Hava keskin bir kömür kokusuyla dolar,
Kapanırdı daha gün batmadan kapılar.
O afyon ruhu gibi baygın mahalleden
Hayalimde tek çizgi bir sen kalmışsın, sen;
Hülyasındaki geniş aydınlığa gülen
Gözlerin, dişlerin ve ak pak gerdanınla
Ne şirin komşumuzdun sen Fahriye abla!
ORHAN VELİ
Kitabe-i Seng-i Mezar
Hiçbir şeyden çekmedi dünyada
Nasırdan çektiği kadar;
Hattá çirkin yaratıldığından bile
O kadar müteessir değildi;
Kundurası vurmadığı zamanlarda
Anmazdı ama Allahın adını,
Günahkar da sayılmazdı.
Yazık oldu Süleyman Efendi'ye
ATİLLA İLHAN
Ben Sana Mecburum
ne kadınlar sevdim zaten yoktular
yağmur giyerlerdi sonbaharla bir
azıcık okşasam sanki çocuktular
bıraksam korkudan gözleri sislenir
ne kadınlar sevdim zaten yoktular
YAHYA KEMAL BEYATLI
Akıncılar
Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik,
Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik!