Herkese, yabancı dile anında çeviren bir sistem
Güncelleme Tarihi:
Kaynak: www.presse.uni-karlsruhe.de, Spiegel 44/2005
Oluşturulma Tarihi: Aralık 17, 2005 00:00
Bundan sonra örneğin hiç Fransızca bilmemenize rağmen, sizin dilinizi anlamayan Fransız’la bile ilişki kurabileceksiniz. Otomatik çevirmen Fransızca’yı sizin dilinize, sizin konuştuklarınızı Fransızca’ya, İngilizce’ye hatta Çince’ye bile çevirebiliyor.
‘Elimizdeki tekniklerle örneğin otel rezervasyonu, gezi planı veya tıbbi yardım gibi gereksinimleri karşılayabilen bir cep çevirmeni geliştirdik. Yeni aletimiz, konuşmaları veya sunumları anında çevirebiliyor.’ diye açıklıyor InterAct yöneticisi Prof.Alex Waibel yeni sistemi.
Interact sistemi bir konuşmayı anında çok az hatayla çevirdiğinde, mesela İspanyolca konuşulanı Almanca dinliyorsunuz. Otomatik simültane çevirmen, Karlsruhe Üniversitesi ve Carnegie Mellon Üniversitesi bilim adamlarının ortak çabalarının bir ürünü.
Bundan sonra örneğin hiç Fransızca bilmemenize rağmen, sizin dilinizi anlamayan Fransız’la bile ilişki kurabileceksiniz. Otomatik çevirmen Fransızca’yı sizin dilinize, sizin konuştuklarınızı Fransızca’ya, İngilizce’ye hatta Çince’ye bile çevirebiliyor.
Konuşmacı kelimeleri tane tane konuşmak için duraklamak zorunda değil, konuştukları tamamen doğal bir biçimde anında çevrilmekte. Hatta sistem, iki farklı sözcüğün birlikte kullanıldığı telaffuz biçimlerini bile anlıyor. Ancak uluslararası araştırma ekibi çok sayıdaki kullanım senaryosunu kontrol etmedi henüz.
Sistem çok iyi
Gerçi çeviri işlemi gayet iyi işliyor diyor uzmanlar, ama dil tanıma zaman zaman aksamakta. Örneğin şiveli konuşmalarda veya kişiler tarafından kullanılan sevgi sözcükleri gibi özel terimlerde sistem işlemiyor. Ayrıca sıra dışı iletişimlerde de sistem diğer otomatik ve manuel işlemleri gerektirebilir.
Örneğin kurtarma ekipleri veya askeri birlikler tarafından kullanılan özel mesajlar gibi. Ama bunların dışında normal konuşmalardan oluşan sunumlardan öğrenmeye yatkın işlemci neredeyse her şeyi anlayıp çevirebiliyor.
Öğrenme sürecinde dil kurallarından değil, web’ten yararlanıyor sistem. Bilişimci Alexander Waibel, İngiliz’ce ‘device’ olan ‘alet’ sözcüğünü kullanırken, Interact sistemi bunu ‘divorce’ (ayrılma, boşanma) olarak çevirmiş.
Waibel bu durumu şu şekilde açıklıyor: ‘Alet ve boşanma- iki İngilizce sözcük, fonetik açıdan benzediği için bir tanıma hatası ortaya çıkmıştır. Bu sorunu sisteme bir tür bilinç algoritmaları ekleyerek çözmeye çalışıyoruz. Sistem o zaman emin olmadığı durumlarda bunu gerçek bir çevirmen gibi soru işaretiyle belirtiyor. Ya da olası anlam ve içerikler için hipotezler üreterek en uygun sözcük arasından bir seçim yapıyor.’
Esprileri henüz anlamıyor
Bu sistem, sunumlarda neredeyse hep doğru işlemiş. Fakat InterAct sistemi Alman diliyle hala bazı sorunlar yaşamakta. Mesela fiilin ikinci parçası cümlenin sonunda kullanılması halinde ya da birleşik isimlerde olduğu gibi. Ayrıca ince ironiyle de sistem, başa çıkamıyor henüz. Araştırmacılar şu sıralar, Alman dilinin özelliklerine uyumlu olan ve önemli iyileşmeler sağlayacak algoritmalar üzerinde çalışıyorlar.
Pratik kullanımlar için teknik çözümler Ğ bu tür işlemciler cep bilgisayarlarında var. Bu minik kişisel asistanlar mesela yurtdışında doktora gittiğinizde, konuşulanları anında çevirebilecekler. Ağza yerleştirilen on elektrot dilsiz insanların konuşmasına hatta yabancı dil konuşmasına yardımcı olacak. Yeni içerikleri, diyalektleri ve özel terimleri sistem kendi kendine öğrenecektir diyor bilim adamları.
Simültane çeviri sistemi yepyeni teknolojilerle işlemekte. Ultrasonla işleyen bir hoparlör sistemi akustik bir ışını belli bir dinleyiciye gönderiyor. Bu kişi çeviriyi dinlerken yanındaki hiçbir şey duymuyor.
Sissiz konuşma gündemde
Işığını sadece bir kişiye yansıtan otomobil farı gibi, çeviri sistemi de ‘dil ışınını’ sadece bir kişiye yansıtmakta. Yazılı metinlerin çevrisi için InterAct,‘dil gözlüğü’ geliştirmiş. Bu teknoloji simültane çeviriyi gözlüğe yansıtıyor, dinleyici böylece çeviri metini gözlüğünden okuyabiliyor. ‘Hedefimiz, kullanıcıya her alanda yardımcı olacak çeviri sistemleri sunarak, her yerde dil engeline takılmadan iletişim kurabilecek olanaklar yaratmak’ diyorWaibel.
Araştırma ekibinin projeleri arasında, kullanıcıya hiç bilmediği yabancı dili konuşmasına izin veren teknikler de var. Bilim adamları bu amaçta ağızda ve boyunda, telaffuz için gerekli kas hareketleri için elektrik sinyallerinden yararlanıyorlar.
Sistem bu sinyalleri dil olarak algılayarak, başka bir dilde duyulabilir kılıyor. Yani konuşmacı bundan sonra yabancı dildeki sözcüklere uygun ağız hareketleri yapıyor. Carnegie Mellon Üniversitesi ve InterAct araştırmacısı Tanja Schultz bu teknolojinin avantajını şöyle açıklıyor: Bu teknolojiyle duyulmazları, işitilebilir lisana çevirmek mümkün. Yani diğer insanları rahatsız etmeden konuşmak olası.
Waibel ve ekibi farklı dilleri konuşan insanlar arasındaki iletişimi kolaylaştırmayı görev edinmişler. Hedefleri dilsel ve kültürel farklılıklara rağmen insanlar arasındaki lisan sınırı kaldırmak.
Interact sistemi bir konuşmayı anında çok az hatayla çevirdiğinde, mesela İspanyolca konuşulanı Almanca dinliyorsunuz. Otomatik simültane çevirmen, Karlsruhe Üniversitesi ve Carnegie Mellon Üniversitesi bilim adamlarının ortak çabalarının bir ürünü.
Bundan sonra örneğin hiç Fransızca bilmemenize rağmen, sizin dilinizi anlamayan Fransız’la bile ilişki kurabileceksiniz. Otomatik çevirmen Fransızca’yı sizin dilinize, sizin konuştuklarınızı Fransızca’ya, İngilizce’ye hatta Çince’ye bile çevirebiliyor.
Konuşmacı kelimeleri tane tane konuşmak için duraklamak zorunda değil, konuştukları tamamen doğal bir biçimde anında çevrilmekte. Hatta sistem, iki farklı sözcüğün birlikte kullanıldığı telaffuz biçimlerini bile anlıyor. Ancak uluslararası araştırma ekibi çok sayıdaki kullanım senaryosunu kontrol etmedi henüz.
Sistem çok iyi
Gerçi çeviri işlemi gayet iyi işliyor diyor uzmanlar, ama dil tanıma zaman zaman aksamakta. Örneğin şiveli konuşmalarda veya kişiler tarafından kullanılan sevgi sözcükleri gibi özel terimlerde sistem işlemiyor. Ayrıca sıra dışı iletişimlerde de sistem diğer otomatik ve manuel işlemleri gerektirebilir.
Örneğin kurtarma ekipleri veya askeri birlikler tarafından kullanılan özel mesajlar gibi. Ama bunların dışında normal konuşmalardan oluşan sunumlardan öğrenmeye yatkın işlemci neredeyse her şeyi anlayıp çevirebiliyor.
Öğrenme sürecinde dil kurallarından değil, web’ten yararlanıyor sistem. Bilişimci Alexander Waibel, İngiliz’ce ‘device’ olan ‘alet’ sözcüğünü kullanırken, Interact sistemi bunu ‘divorce’ (ayrılma, boşanma) olarak çevirmiş.
Waibel bu durumu şu şekilde açıklıyor: ‘Alet ve boşanma- iki İngilizce sözcük, fonetik açıdan benzediği için bir tanıma hatası ortaya çıkmıştır. Bu sorunu sisteme bir tür bilinç algoritmaları ekleyerek çözmeye çalışıyoruz. Sistem o zaman emin olmadığı durumlarda bunu gerçek bir çevirmen gibi soru işaretiyle belirtiyor. Ya da olası anlam ve içerikler için hipotezler üreterek en uygun sözcük arasından bir seçim yapıyor.’
Esprileri henüz anlamıyor
Bu sistem, sunumlarda neredeyse hep doğru işlemiş. Fakat InterAct sistemi Alman diliyle hala bazı sorunlar yaşamakta. Mesela fiilin ikinci parçası cümlenin sonunda kullanılması halinde ya da birleşik isimlerde olduğu gibi. Ayrıca ince ironiyle de sistem, başa çıkamıyor henüz. Araştırmacılar şu sıralar, Alman dilinin özelliklerine uyumlu olan ve önemli iyileşmeler sağlayacak algoritmalar üzerinde çalışıyorlar.
Pratik kullanımlar için teknik çözümler Ğ bu tür işlemciler cep bilgisayarlarında var. Bu minik kişisel asistanlar mesela yurtdışında doktora gittiğinizde, konuşulanları anında çevirebilecekler. Ağza yerleştirilen on elektrot dilsiz insanların konuşmasına hatta yabancı dil konuşmasına yardımcı olacak. Yeni içerikleri, diyalektleri ve özel terimleri sistem kendi kendine öğrenecektir diyor bilim adamları.
Simültane çeviri sistemi yepyeni teknolojilerle işlemekte. Ultrasonla işleyen bir hoparlör sistemi akustik bir ışını belli bir dinleyiciye gönderiyor. Bu kişi çeviriyi dinlerken yanındaki hiçbir şey duymuyor.
Sissiz konuşma gündemde
Işığını sadece bir kişiye yansıtan otomobil farı gibi, çeviri sistemi de ‘dil ışınını’ sadece bir kişiye yansıtmakta. Yazılı metinlerin çevrisi için InterAct,‘dil gözlüğü’ geliştirmiş. Bu teknoloji simültane çeviriyi gözlüğe yansıtıyor, dinleyici böylece çeviri metini gözlüğünden okuyabiliyor. ‘Hedefimiz, kullanıcıya her alanda yardımcı olacak çeviri sistemleri sunarak, her yerde dil engeline takılmadan iletişim kurabilecek olanaklar yaratmak’ diyorWaibel.
Araştırma ekibinin projeleri arasında, kullanıcıya hiç bilmediği yabancı dili konuşmasına izin veren teknikler de var. Bilim adamları bu amaçta ağızda ve boyunda, telaffuz için gerekli kas hareketleri için elektrik sinyallerinden yararlanıyorlar.
Sistem bu sinyalleri dil olarak algılayarak, başka bir dilde duyulabilir kılıyor. Yani konuşmacı bundan sonra yabancı dildeki sözcüklere uygun ağız hareketleri yapıyor. Carnegie Mellon Üniversitesi ve InterAct araştırmacısı Tanja Schultz bu teknolojinin avantajını şöyle açıklıyor: Bu teknolojiyle duyulmazları, işitilebilir lisana çevirmek mümkün. Yani diğer insanları rahatsız etmeden konuşmak olası.
Waibel ve ekibi farklı dilleri konuşan insanlar arasındaki iletişimi kolaylaştırmayı görev edinmişler. Hedefleri dilsel ve kültürel farklılıklara rağmen insanlar arasındaki lisan sınırı kaldırmak.