Her Avrupalıda biraz Neandertallik var
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Ekim 16, 2003 22:58
Romanya’da Avrupalı Homo sapiens’in en eski kalıntıları bulundu. Buluntuları değerlendiren arkeologlar kemiklerin 35 milyon yıllık olduğunu ve Neandertal adamının, Homo sapiens’le birleştiğine inanıyorlar. Buna göre Avrupalılar Neandertal geni taşıyor olabilir.
Neandertal insanı yaratıcı ve sosyal bir canlı mı yoksa Homo sapienslerce dünya sahnesinden silinen kaba saba bir yaratık mıydı?
Neandertal ve Homo sapiens arasındaki ilişki antropologlarca uzun yıllardan bu yana tartışılsa da çoğunluk ‘Out-of-Africa’ teorisini kabul eder.
Buna göre yaklaşık 150.000 yıl önce Afrika’da ortaya çıkan insan 40.000 yıl kadar önce Avrupa’ya kadar ilerleyerek Neandertal adamının tükenmesine neden olmuştu. İkinci teoriye göreyse ‘modern insan’ dünyanın farklı yerlerinde gelişerek çiftleşme sonucunda tek bir türe dönüşmüştü.
Yeni teori
Washington Üniversitesi’nden Erik Trinkaus, şimdi yeni bir teoriyle ortaya çıktı. Buna göre Neandertal ve Homo sapiens insanı gen alışverişinde bulunmuştu. Dolayısıyla da Neandertal genleri günümüz Homo sapiens’in kalıtımında varlığını sürdürmekte diyor Trinkaus.
Araştırmacı bu teorinin en eski Avrupalı Homo sapiens kalıntılarıyla kanıtlandığını öne sürüyor. Mağaracılar geçtiğimiz Şubat ayında ‘Pestera cu Oase’ (‘Kemik mağarası’) mağarasında insana ait bir altçene bulmuşlardı. İşte Trinkaus bu kalıntıyı radyokarbon yöntemiyle 34.000-35.000 yıl öncesine tarihleyince en eski Avrupalı Homo sapiens’i saptamış oldu.
Trinkaus ve meslektaşlarının ‘Proceedings of the National Academy of Sciences’ dergisindeki yazıları, söz konusu buluntunun Neandertal ve Homo sapiens’in Avrupa’da binlerce yıl birlikte yaşadığını gösteren bir kanıt olarak sunulmakta. Sonuçta Neandertal adamının dünya sahnesinden yok oluşu bundan sadece 29.000 yıl önce gerçekleşmişti.
Karakteristik özellik
Ayrıca çene kemiği Trinkaus’a göre genetik karışımla ilgili kesin işaretler taşımakta. Çene kemiği Afrika ve Ortadoğu’da ve daha sonraki dönemlerde Avrupa’da bulunan Homo sapiens kalıntılarıyla aynı özelliklere sahip olmasına karşın mesela azıdişlerinin büyüklüğü ve biçimi Neandertal’in karakteristik özelliklerdir. Aynı büyüklükte azıdişlerine sahip iskeletler bulabilmek için insan fosili tarihinde yarım milyon yıl kadar geriye gitmek gerekir diyor Trinkaus.
Altçene kemiğinin bulunmasından sonra araştırmacılar ‘Kemik mağarasında’ aynı insana ait olduğu sanılan kafatası parçaları bulmuşlar. Ve bu kemikler modern insan ve Neandertal kalıtımlarının kesinlikle karışmış olduğunu kanıtlıyor diyor Trinkaus.
İtirazlar var
Fakat diğer bilim adamları bu konuda Trinkaus kadar emin değiller. Mesela Londra Doğa Tarihi Müzesi antropologu Chris Stringer, Trinkaus tarafından bulunan kalıntıların en eski Avrupalı modern insana ait olduğunu ve bazı ilkel özellikler taşıdığını kabul etse de yine de Neandertal adamıyla genetik bir bağa işaret etmediği kanısında.
Ancak Stirnger buna rağmen Trinkaus’un tezini tamamen çürütmekten yana değil. Çünkü Romanya’da bulunan çene kemiğinde dikkat çeken bir delik modern insanda çok ender olmasına karşın bugüne değin bulunan Neandertal kalıntılarının %50’sinde saptanmış ve bu da genetik bir bağı işaret edebilir diyor antropolog.
Bununla birlikte Neandertal genlerinin bugünkü Avrupalılar üzerindeki etkisi Stringer ve diğer birçok antropolog tarafından kuşkuyla karşılandı. İki tür kaynaşmış olsa dahi Neandertal insanı, modern insanın gen havuzuna belirgin işaretler taşımış olamaz deniyor. İsviçreli antropolog Christoph Zollikofer ve bir grup antropolog ise iki türün kaynaştığını ancak sadece üreme yetisi olmayan çocuklar dünyaya getirdikleri görüşünde birleşiyorlar. Birbirine yakın iki türden doğan benzer bir örnek at ve eşekten doğan katırdır.
Tartışma sürecek
Ne olursa olsun Tübingen Üniversitesi araştırmacılarının tahminleri kanıtlanacak olsa bile Neandertal ve Homo sapiens kaynaşmasıyla ilgili tartışma sürecektir. Çünkü Nicholas Conard ve Michael Bolus’a göre radyokarbon tarihlendirme yöntemi bile iskelet kalıntılarının yaş tayini için kesin sonuçlar vermemekte. Radyokarbon yöntemiyle yaş tayininde organik malzeme, karbon izotopu C14’ün dağılma süresine göre yapılır.
Tübingen araştırmacıları özellikle de modern insanın Avrupa’ya göç ettiği dönemde yani 30.000-50.000 yıl önce atmosferdeki karbon14’ün önemli ölçüde düştüğünü bulmuşlar. Conrad ve Bolus ‘Journal of Human Evolution’ dergisinde de Neandertal kalıntıları için saptanan radyokarbon tarihlerinin genelde olması gerekenden daha yeni çıktığına değiniyorlar. Ve Avrupa’nın birçok bölgesindeki mağaralarda bulanan aletlerin de Neandertal ve Homo sapiens insanının hiçbir zaman karşılaşmadığını gösterir.
Neandertal ve Homo sapiens arasındaki ilişki antropologlarca uzun yıllardan bu yana tartışılsa da çoğunluk ‘Out-of-Africa’ teorisini kabul eder.
Buna göre yaklaşık 150.000 yıl önce Afrika’da ortaya çıkan insan 40.000 yıl kadar önce Avrupa’ya kadar ilerleyerek Neandertal adamının tükenmesine neden olmuştu. İkinci teoriye göreyse ‘modern insan’ dünyanın farklı yerlerinde gelişerek çiftleşme sonucunda tek bir türe dönüşmüştü.
Yeni teori
Washington Üniversitesi’nden Erik Trinkaus, şimdi yeni bir teoriyle ortaya çıktı. Buna göre Neandertal ve Homo sapiens insanı gen alışverişinde bulunmuştu. Dolayısıyla da Neandertal genleri günümüz Homo sapiens’in kalıtımında varlığını sürdürmekte diyor Trinkaus.
Araştırmacı bu teorinin en eski Avrupalı Homo sapiens kalıntılarıyla kanıtlandığını öne sürüyor. Mağaracılar geçtiğimiz Şubat ayında ‘Pestera cu Oase’ (‘Kemik mağarası’) mağarasında insana ait bir altçene bulmuşlardı. İşte Trinkaus bu kalıntıyı radyokarbon yöntemiyle 34.000-35.000 yıl öncesine tarihleyince en eski Avrupalı Homo sapiens’i saptamış oldu.
Trinkaus ve meslektaşlarının ‘Proceedings of the National Academy of Sciences’ dergisindeki yazıları, söz konusu buluntunun Neandertal ve Homo sapiens’in Avrupa’da binlerce yıl birlikte yaşadığını gösteren bir kanıt olarak sunulmakta. Sonuçta Neandertal adamının dünya sahnesinden yok oluşu bundan sadece 29.000 yıl önce gerçekleşmişti.
Karakteristik özellik
Ayrıca çene kemiği Trinkaus’a göre genetik karışımla ilgili kesin işaretler taşımakta. Çene kemiği Afrika ve Ortadoğu’da ve daha sonraki dönemlerde Avrupa’da bulunan Homo sapiens kalıntılarıyla aynı özelliklere sahip olmasına karşın mesela azıdişlerinin büyüklüğü ve biçimi Neandertal’in karakteristik özelliklerdir. Aynı büyüklükte azıdişlerine sahip iskeletler bulabilmek için insan fosili tarihinde yarım milyon yıl kadar geriye gitmek gerekir diyor Trinkaus.
Altçene kemiğinin bulunmasından sonra araştırmacılar ‘Kemik mağarasında’ aynı insana ait olduğu sanılan kafatası parçaları bulmuşlar. Ve bu kemikler modern insan ve Neandertal kalıtımlarının kesinlikle karışmış olduğunu kanıtlıyor diyor Trinkaus.
İtirazlar var
Fakat diğer bilim adamları bu konuda Trinkaus kadar emin değiller. Mesela Londra Doğa Tarihi Müzesi antropologu Chris Stringer, Trinkaus tarafından bulunan kalıntıların en eski Avrupalı modern insana ait olduğunu ve bazı ilkel özellikler taşıdığını kabul etse de yine de Neandertal adamıyla genetik bir bağa işaret etmediği kanısında.
Ancak Stirnger buna rağmen Trinkaus’un tezini tamamen çürütmekten yana değil. Çünkü Romanya’da bulunan çene kemiğinde dikkat çeken bir delik modern insanda çok ender olmasına karşın bugüne değin bulunan Neandertal kalıntılarının %50’sinde saptanmış ve bu da genetik bir bağı işaret edebilir diyor antropolog.
Bununla birlikte Neandertal genlerinin bugünkü Avrupalılar üzerindeki etkisi Stringer ve diğer birçok antropolog tarafından kuşkuyla karşılandı. İki tür kaynaşmış olsa dahi Neandertal insanı, modern insanın gen havuzuna belirgin işaretler taşımış olamaz deniyor. İsviçreli antropolog Christoph Zollikofer ve bir grup antropolog ise iki türün kaynaştığını ancak sadece üreme yetisi olmayan çocuklar dünyaya getirdikleri görüşünde birleşiyorlar. Birbirine yakın iki türden doğan benzer bir örnek at ve eşekten doğan katırdır.
Tartışma sürecek
Ne olursa olsun Tübingen Üniversitesi araştırmacılarının tahminleri kanıtlanacak olsa bile Neandertal ve Homo sapiens kaynaşmasıyla ilgili tartışma sürecektir. Çünkü Nicholas Conard ve Michael Bolus’a göre radyokarbon tarihlendirme yöntemi bile iskelet kalıntılarının yaş tayini için kesin sonuçlar vermemekte. Radyokarbon yöntemiyle yaş tayininde organik malzeme, karbon izotopu C14’ün dağılma süresine göre yapılır.
Tübingen araştırmacıları özellikle de modern insanın Avrupa’ya göç ettiği dönemde yani 30.000-50.000 yıl önce atmosferdeki karbon14’ün önemli ölçüde düştüğünü bulmuşlar. Conrad ve Bolus ‘Journal of Human Evolution’ dergisinde de Neandertal kalıntıları için saptanan radyokarbon tarihlerinin genelde olması gerekenden daha yeni çıktığına değiniyorlar. Ve Avrupa’nın birçok bölgesindeki mağaralarda bulanan aletlerin de Neandertal ve Homo sapiens insanının hiçbir zaman karşılaşmadığını gösterir.