"HELAL OLSUN..." dedirten vecizeler (1) Ne zaman sahne

"HELAL OLSUN..." dedirten vecizeler (1) Ne zaman sahne hepten kararsa, son oniki yılda oluÅŸturduÄŸum cevahir defterime müracaat ederim. Farklı çaÄŸların insanları, akla gelen ya da gelmeyen konularda neler düşünmüş, hissetmiÅŸ ise, o alemlere kısa yolculuklara çıkabilmek için. Son buhran, bu ihtiyacı had safhaya taşıdı. ÇaÄŸlar boyu biriktirilmiÅŸ bilgelik, zamanı aşıp belli duygudaÅŸlıklarda birleÅŸmek, insanın "yeis"ini hafifletiyor. Ne demiÅŸler, "Elle gelen düğün bayram..." misali. Birkaç gündür, gene, cevahir defterlerimle baÅŸbaÅŸayım.Bu arada, özdeyiÅŸler daÄŸarcığıma katkıda bulunan çok kıymetli bir kitaptan söz etmek istiyorum. M. ErtuÄŸrul Saraçbaşı'nın hazırladığı "Damıtılmış Sözler". 1997'de,Yapı Kredi Yayınları'nda ikinci baskısı yayınlanan (ilk basımı, 1972, Sander Yayınları) bu derlemede, her çaÄŸdan, her kültürden, her milletten yansımalar bulmak mümkün. Sayfalarını çevirmeye baÅŸladığınızda, bir özdeyiÅŸler ya da atasözleri devr-i alemi, çantada keklik demektir. "SunuÅŸ"ta Hilmi Yavuz'un dediÄŸi gibi, ErtuÄŸrul Saraçbaşı'nın "hakiki bir ehl-i tariyk sabrı" ile binlerce kitaptan "damıttığı" hikmetli sözler, sizi farklı diyarlara taşıyacak. Belki de, hayata ve dünyamıza karşı daha toleranslı kılacak.("Damıtılmış Sözler"i taramak da hayli kolay. Alfabetik diziliÅŸte, istenilen kavram hemen bulunuyor. "Åžairler ve Yazarlar Dizini" de isimden kavramlara dönmeyi saÄŸlıyor.)Sözün özü, bencilliÄŸi bir yana bırakıp daÄŸarcığımda, insana "Helal olsun!..." dedirten deyiÅŸleri -amme menfaatine- herkesle paylaÅŸayım dedim. Bakmayın, arada bir dünya deÄŸiÅŸtirmek iyidir. Yanlış anlamayın; kendinizi "tevekkül"e terketmek için deÄŸil. Yalnızca, sakinleÅŸmek için. Åžifa niyetine yani... Yoksa... Bence, muhalefet esastır.HAYAT üzerine..Çileli milletiz, vesselam... "DoÄŸmayan bir, doÄŸan bin piÅŸman!" demiÅŸ atalarımız. ÇoÄŸumuz için hayat, nihayetsiz bir mücadele, eza cefa demek. Her ÅŸeye raÄŸmen, hayatı sevebilmek, onu ümit ya da üzüntüyle ziyan etmek yerine neÅŸ'e bulabilmek, asıl mesele. Tatlı meyveye ulaÅŸmak, sabır sebat gerektiriyor.Bana sorarsanız, bir tek hayati sual var: Ya, dipsiz kuyu gibi, hayatın bir sonu olmasaydı? Hayat, o zaman da güzel ve kıymetli olur muydu?Vallahi, cevabı André Gide vermiÅŸ bile:"En güzel çiçek, en çabuk solandır."-"Bak, doÄŸan ölür...Geriye, söz kalır...Sözünü iyi söyleÖlümsüz olursun..."(MoÄŸolistan'da bir nokta. TV'de yayınlanan "Turkuaz" belgeselinin, Kutadgu Bilig'de yer alan ama Orhun Kitabeleri'nden alınan son cümlesi.)-"Kendini tanı."(Sokrates)-"Hayatı kaybetmekten daha acı bir ÅŸey vardır: YaÅŸamın anlamını kaybetmek."(Seneca)-"Konan, göçer..."(Mevlana Celaleddin-i Rumi)-"HerÅŸeyi zamana bırak...O zaman,lokmalar yutulabilecek kadar küçülür..."("Zincir Dansı" filminden.)-"Galiba, herÅŸeyi yaÅŸamak gerekiyor... Kaçmanın sonu yok. Ä°nsan öğreniyor."(Aile üzerine bir filmden.) -"Yüz, yüzden utanır."(Atasözü)-"Hayat, kırık bir testiden sızan su."(Bhartrihari)-"Dünyayı hayalgücü döndürür."(Albert Einstein)-"Hayatımız ilk ve törensi notasını ölümün seslendirdiÄŸi ÅŸu meçhul ÅŸarkıya, bir dizi prelüdden baÅŸka ne ki?"(Lizst'in "Prelüdler" senfonik ÅŸiirine ilham kaynağı, Joseph Autran'ın mısraları.)-"Dönülmez akÅŸamın ufkundayım...Vakit çok geç."(Yahya Kemal Beyatlı)-"Bana bir yaÅŸam bile verseler, az gelir."(Dostoyevski)-"Anı ile yaÅŸanmaz,Ama, yaÅŸamak için anı gereklidir..."(Ä°lya Ehrenburg)-"Hayat, geriye bakarak anlaşılır; ileriye bakarak yaÅŸanır."(S. Kierkegard)-"Fazla mal göz çıkarmaz."(Türk atasözü.)-"Fazla güzellik göz çıkarmaz."(Mae West)-"Nedir hayat uzayan ıstırabdan baÅŸka."(Yahya Kemal Beyatlı)-"Yeniden baÅŸlayabilseydim eÄŸer, hiçbir ÅŸeyi taşımazdım."(TV'de bir Anneler Günü programından.)-"Yalnızca sokakta olup bitenler gerçektir."(Henry Miller)-"Dünyada her ÅŸey neÅŸ'e ve mizahtan ibarettir."(Fallstaff)-"Hayat iÅŸlerinde kadın kalbi, erkek kafasından daha akıllıdır."(G.Gardony)-"Hayat çok yoÄŸun ve ben, boynumda giyotinin gıdıklamasını hissediyorum."(Rostropovich)-"Hayattan zevk almayı bilen, her ÅŸeyi kazanır."(Anonim)-"Bu dünyada iki facia vardır: Biri, insanın sevdiÄŸine (istediÄŸine) kavuÅŸması, diÄŸeri de elde edememesi."(Oscar Wilde)-"Ölüm güç, lakin hayat daha güç."(Muhammed Ä°kbal)-"Hayatta en önemli iÅŸimizi hiç ciddiye almayız: mutlu olmayı."(Robert Louis Stevenson)-"Hiç kimse, geçmiÅŸini satın alacak kadar zengin deÄŸildir."(Oscar Wilde)-"Mezarlıklar saklanmak için güzel yerlerdir... Çünkü, kimse orada canlı bir ÅŸey bulmayı ummaz."("Harry Tracy"de, Harry sevgilisi ile konuÅŸuyor.)-"Hayat bir sürgündür."(Ionescu)-"Ä°ÅŸini yapan, en ucuz adamdır."(Kaynağı belirsiz.)-"Ä°nsanın evrimi, kainat takviminin son kırk saniyesine sığar."("Cosmos" dizisinden.)-"Sonunda anladım: Ä°nsana hayat zından."(Lewis Carol)-"Biz burada birbirimizi küçümserken, hayat geçip gidiyor."(Anton Çehov'un "ViÅŸne Bahçesi"nden.)-"Hayatımın hakimi olacağım, esiri deÄŸil."("Ölü Ozanlar DerneÄŸi" filminden.)-"Hayat, güzelliktir... Ölü olan hiç bir ÅŸey güzel deÄŸildir."(Kaynağı belirsiz.)-"Dünden sonra, yarından önceHayat durur, umut bitince."("Dünden sonra, Yarından önce" filminden.)-"Ä°nsan hayata bağışlanmış deÄŸil, ödünç verilmiÅŸtir."(Publilius Syrus) -"Zaman, bir enerji türüdür. Zamana karşı direnmek, gitgide ÅŸiddeti yükselen bir güce karşı durmaktır. Bu ise, öncelikle, içine kapanıklığı, sonra geri kalmayı, nihayet elin maskarası olmayı doÄŸurur. DeÄŸiÅŸime direnen, yok olur."(Ege Cansen)-"BaÅŸlamak büyük bir sanattır...Bitirmek, daha büyük bir sanattır!..."(Bir Türk filminden.)-"Ä°nsan bir yol tutturup gidiyor. Sonra bakıyor ki, o yoldan baÅŸkası kalmamış!..."(Kaynağı belirsiz.)-"Dünyada sevilmeye deÄŸer pek az adam vardır."("Kamelyalı Kadın"dan, Alexander Dumas (fils).)-"Hayat zaten hatırattan ibarettir."(Abdülhak Hamid Tarhan)-"Her ÅŸeyin ilki güzeldir. Sonra bir sürü ÅŸey öğrenirsin ve hiç bir ÅŸeyin ilginç tarafı kalmaz."("Jaws" filminden.)-"Para kokmaz."(Latin atasözü.)JÃœLÄ°DE ERGÃœDER 02 Nisan 2001, Pazartesi Â