Evrenin gizlerini ortaya çıkartacak makine
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Aralık 03, 2004 22:54
Dünyanın çeşitli bölgelerinde bilimciler, evrenin en büyük sırlarını çözmek amacıyla devasa makineler inşa ediyor. İsviçre’deki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı- Large Hadron Collider-LHC, dünyanın en büyük ve en güçlü parçacık hızlandırıcısı sayılıyor.
Şimdi size bu makine ile ligili ilginç bilgileri ve bu makineyle ne yapılmak istendiği konusundaki bilgileri aktarıyoruz.
BÜYÜKLÜĞÜ: Halka şeklindeki tünel 24 kilometre uzunluğunda. Dolayısıyla tümü 4 saatte dolaşılabilir. Kapladığı alana bir Bermuda, Monaco ve dört Vatikan sığdırılabilir.
NEREDE: Yerin 80 metre altına gömülü. Cenevre yakınlarındaki CERN parçacık fiziği laboratuvarında Fransa ile İsviçre sınırı üzerinde bulunuyor.
NİÇİN ÜRETİLİYOR, HEDEFİ NE? Big Bang’den hemen sonra oluşan koşulları yeniden yaratarak maddenin temel yapısını ortaya çıkartmak ve varolduğu iddia edilen Higgs parçacığını aramak. LCH, protonları ışık hızına çıkartarak 14.000 milyar elektrovolt’luk enerji ile kafa kafaya çarpıştıracak. Bu, Illinois’daki Fermi Ulusal Laboratuvarı’ndaki Tevatron adlı güçlü hızlandırıcıdan Ğbugün en güçlü hızlandırıcı- 7 kat daha yüksek bir enerjiye eşittir.
NİÇİN BU KADAR BÜYÜK? Aslında LCH’nin niçin bu kadar küçük olduğunu sormak daha doğru. Maliyeti olabildiğince azaltmak istendi. Yeni bir çarpıştırıcı için pahalı bir tünel kazmak yerine, fizikçiler daha önce CERN’de bulunan elektron ve pozitron hızlandırıcısının ĞLEP- yerine LHC için gerekli olan 50.000 tonluk donanımı koydular.
KİM ÇALIŞIYOR? 30 ülkeden 600 bilim adamı ve mühendis. Türk araştırmacılar da projenin içinde.
DURUMU: Mıknatısların üçte biri CERN’e gelmiş bulunuyor. İlk protonun 2007 yılında çarpışması bekleniyor.
MALİYETİ: 3.2 milyar İsviçre Frangı-yaklaşık 2.5 milyar dolar
BUNDAN DAHA BÜYÜĞÜ OLACAK MI: LHC hálihazırda yapım aşamasında olsa da, fizikçiler bir sonraki parçacık hızlandırıcısı ile ilgili planlar yapmaktan kendilerini alıkoyamıyorlar. Şu anda gönüllerinde 30 kilometre uzunluğunda bir makine yatıyor. Bu makinenin, en az 500 milyar elektrovolt’luk bir enerji ile elektron ve pozitronları çarpıştırması düşünülüyor.
BAŞARABİLECEK Mİ? İngiltere’nin en büyük bahis şirketlerinden Ladbrokes’in sözcülerinden Warren Lush, Higgs’in 2010 yılında bulunma ihtimalini altıda bir olarak değerlendiriyor.
BÜYÜKLÜĞÜ: Halka şeklindeki tünel 24 kilometre uzunluğunda. Dolayısıyla tümü 4 saatte dolaşılabilir. Kapladığı alana bir Bermuda, Monaco ve dört Vatikan sığdırılabilir.
NEREDE: Yerin 80 metre altına gömülü. Cenevre yakınlarındaki CERN parçacık fiziği laboratuvarında Fransa ile İsviçre sınırı üzerinde bulunuyor.
NİÇİN ÜRETİLİYOR, HEDEFİ NE? Big Bang’den hemen sonra oluşan koşulları yeniden yaratarak maddenin temel yapısını ortaya çıkartmak ve varolduğu iddia edilen Higgs parçacığını aramak. LCH, protonları ışık hızına çıkartarak 14.000 milyar elektrovolt’luk enerji ile kafa kafaya çarpıştıracak. Bu, Illinois’daki Fermi Ulusal Laboratuvarı’ndaki Tevatron adlı güçlü hızlandırıcıdan Ğbugün en güçlü hızlandırıcı- 7 kat daha yüksek bir enerjiye eşittir.
NİÇİN BU KADAR BÜYÜK? Aslında LCH’nin niçin bu kadar küçük olduğunu sormak daha doğru. Maliyeti olabildiğince azaltmak istendi. Yeni bir çarpıştırıcı için pahalı bir tünel kazmak yerine, fizikçiler daha önce CERN’de bulunan elektron ve pozitron hızlandırıcısının ĞLEP- yerine LHC için gerekli olan 50.000 tonluk donanımı koydular.
KİM ÇALIŞIYOR? 30 ülkeden 600 bilim adamı ve mühendis. Türk araştırmacılar da projenin içinde.
DURUMU: Mıknatısların üçte biri CERN’e gelmiş bulunuyor. İlk protonun 2007 yılında çarpışması bekleniyor.
MALİYETİ: 3.2 milyar İsviçre Frangı-yaklaşık 2.5 milyar dolar
BUNDAN DAHA BÜYÜĞÜ OLACAK MI: LHC hálihazırda yapım aşamasında olsa da, fizikçiler bir sonraki parçacık hızlandırıcısı ile ilgili planlar yapmaktan kendilerini alıkoyamıyorlar. Şu anda gönüllerinde 30 kilometre uzunluğunda bir makine yatıyor. Bu makinenin, en az 500 milyar elektrovolt’luk bir enerji ile elektron ve pozitronları çarpıştırması düşünülüyor.
BAŞARABİLECEK Mİ? İngiltere’nin en büyük bahis şirketlerinden Ladbrokes’in sözcülerinden Warren Lush, Higgs’in 2010 yılında bulunma ihtimalini altıda bir olarak değerlendiriyor.