Elektrikle kalp, sinir, kronik ağrı ve depresyon tedavisi
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Nisan 08, 2006 00:00
Elektriksel implant’lerin iyileştirdiği hastalıkların sayısı artmaya başladı. Bu hastalıklar kalp sorunlarından işitme bozukluklarına, idrar tutamamaktan kronik ağrılara dek uzanan geniş bir spektrumu kapsıyor.
Evlilikte eş kaybı hayatta kalan için büyük bir stress kaynağı ve yaşamına son verme arzusu doğurabilir.. Böyle hastardan biri aşırı dozda ağrı kesici alarak intihar etmek istedi ancak doktorların müdahalesi ile kurtuldu. Fakat depresyonu hep sürdü. Ancak hasta 12 yıl boyunca piyasadaki antidepresanların hepsini denedi; sürekli olarak psikoterapi gördü ve 21 kez elektro şok tedavisi uygulandı.
Bunların hiç biri sonuç vermedi, ancak birgün bir gazete haberi ilgisini çekti, Londra’da bir hastahanede depresyon tedavisinde yeni bir yöntem uygulanıyordu.. Londra’ya giderek şansını denedi, Tedavi sırasında beynine ameliyatla bazı kablolar yerleştirildi. Bir ay sonra kendisini daha iyi hissetmeye başladı. Şimdi depresyondan tümüyle kurtulduğu inancında..
Beden kimyasını değiştirmek
Doktor ve bilim adamları, vücudu ilaçlarla veya ameliyatla değiştirilebilen biyokimyasal bir sistem olarak görüyor..
Ancak son yıllarda insanı bir elektriksel alan olarak ele alma eğilimi de ortaya çıktı..
Son 5 yıldır, tedavi amacıyla bedene yerleştirilen cisimler olan elektriksel implant’lerin iyileştirdiği hastalıkların sayısı artmaya başladı.
Bu hastalıklar kalp sorunlarından işitme bozukluklarına, idrar tutamamaktan kronik ağrılara dek uzanan geniş bir spektrumu kapsıyor.
Ameliyatla yerleştirildikleri için bu implant’ler şimdilik son çare olarak düşünülse de, implant kullanımı 2000 yılından bu yana ikiye katlanarak 250 bin kişiye ulaştı. Bazı doktorlar implant’leri yan etkileri olmayan ve ilaç kullanımına ciddi bir alternatif oluşturan önemli bir tedavi yöntemi olarak görüyor..
Vagus sinirine uyarma
Yazımızın başında sözünü ettiğimiz hastaya yerleştirilen vagus siniri stimülatörünün (VNS), depresyonun dışında başka hastalıklara da iyi geldiği kısa zamanda anlaşıldı.
Bilim adamları şimdi bu implant’in etkisini, bulimiya ve endişe gibi çok sayıda psikiyatrik hastalık (travma sonrası stres bozukluğu , panik atak, obsesif-kompulsif bozukluk da dahil) üzerinde de test ediyor.
Sinirleri saran kablolardan ve koltukaltına veya köprücük kemiği altına yerleştirilen jeneratörden oluşan implant orta şiddette pulslar gönderiyor.
Gıdıklanma hissine benzer bir duygu Ğbilim adamları bunu nöromodülasyon olarak isimlendiriyor- sara krizlerinin sıklığını azaltıyor (Cihaz 1994 yılında Avrupa’da sara hastalığının tedavisinde kullanılmak üzere onaylandı).
Hastalar tedaviden sonra, krizler tam olarak kesilmese de morallerinin büyük ölçüde düzeldiğini söylüyorlar. Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar, VNS uyarılarının sinir hücrelerinin ateşleme hızını artırdığını gösteriyor. Sinir hücreleri bu şekilde duygudurumu düzenleyen norefrenin ve serotonin isimli iki nörotransmiter üretiyor.
Avantajları ne?
İmplant’lerin en büyük avantajlarından biri etkisinin hızlı ve elektriği istediğiniz an kesebilmeniz. 2003 yılında Dallas’taki Presbyterian Hastanesi’nde migren hastaları üzerinde denenen implant’lerden umut verici sonuçlar alındı. İmplant’i deneyen 8 hasta uyarı başlar başlamaz ağrılarında azalma hissettiklerini, yarım saat sonra da tümüyle kaybolduğunu belirttiler.
Uyarı kesildiği zaman ise baş ağrısının yeniden başladığı ve 20 dakika içinde zirve yaptığı görüldü.
"Bazı insanlar gün içinde dayanılmaz ağrılar çekerler. Bu insanların implant’lerden büyük yarar sağlayacağını düşünüyoruz" diye konuşan Londra Nöroloji Enstitüsü’nden Peter Goadsby, "Diğer tedavilerden bugüne kadar yarar sağlamayan hastaların implant’lere dört elle sarılacağını umuyoruz" diyor.
Yan etkileri fazla değil
İmplant’lerin yan etkileri ayrıca ilaçlar kadar rahatsız edici değildir. Sözgelimi migren ilaçları titreme ve yağlanmaya yol açarken, migren implant’leri açılıp kapanma sırasında hafif bir gıdıklanma hissi uyandırır.
Hastamız, VNS cihazının yan etkileriyle ilgili şunları söylüyor: "Cihaz açıldığı zaman boğazıma bir şey takılmış hissine kapılıyorum. Ancak bu duyguyu ilaçların ve elektroşokun yan etkilerine tercih ederim."
Stanford Üniversitesi’nden Robert Malenka, "Elektriksel uyarıyı çok hassas bir şekilde uygulayabilirsiniz. Oysa ilaç kullandığınız zaman tüm beyni kimyasal maddelerle yıkamış oluyorsunuz" diyor.
Fakat sakıncaları var
Hollanda, Enschede’deki Nöromodülasyon için Twente Enstitüsü’nden Rik Buschman, VNS’lerin yaygın bir şekilde kullanımlarının önündeki en büyük engelin maliyetleri olduğunu söylüyor.
VNS ameliyatı yaklaşık 20.000 dolara mal oluyor. Ayrıca cihazın çalışmama riskini de hesaba katmak gerekiyor. Dahası, her altı yılda bir pillerin yenilenmesi yeni bir ameliyat gerektiriyor. Doktorların hepsinin implant’lerin depresyona iyi geldiğini düşünmemes
i de yaygın kullanımın önündeki başka bir etmen. Merkezi Houston’da bulunan Cyberonics isimli implant üreten bir şirketin yaptığı pazar araştırmasına göre VNS’nin bir yıllık kullanımı sonunda şiddetli depresyon geçiren hastalarda yüzde 30 oranında bir iyileşme görülüyor.
Sinirleri dinlemek
Üzerinde çalışılan teknolojiler implant’leri daha cazip bir alternatif haline getirebilir. Sözgelimi cep telefonlarındaki piller gibi değiştirilebilir pillere sahip olan VNS’ler, ameliyatsız değiştirilebilen minik piller bunlardan bazıları.
Ayrıca bilim adamları elektrotları daha hassas bir şekilde yerleştirmenin yollarını arıyor.
Bazı tedavilerde elektrotların beynin derinliklerinde kuru üzüm büyüklüğünde hedeflere ulaşması gerekiyor. Ultra-hassas mikrofonlardan yararlanan operatörler, hedef nöronları tespit etmek için nöronların çıkarttığı sesleri "dinleyebilecek".
Newsweek’te yer alan habere göre, zaman içinde beyni dışarıdan uyaracak mıknatıslar implant’leri tamamen ortadan kaldırabilir. Böylece ameliyat gerekmeyebilecek.
Kaldı ki son yapılan araştırmalar elektriksel uyarıların nöronların büyümesine veya fonksiyonlarını istenilen yönde değiştirmesine yol açtığını gösteriyor. Bu teknolojinin önünde kat etmesi gereken çok uzun bir yol olmasına karşın, doktorların artık yeni bir tedavi aracına kavuştukları kesin.
Bunların hiç biri sonuç vermedi, ancak birgün bir gazete haberi ilgisini çekti, Londra’da bir hastahanede depresyon tedavisinde yeni bir yöntem uygulanıyordu.. Londra’ya giderek şansını denedi, Tedavi sırasında beynine ameliyatla bazı kablolar yerleştirildi. Bir ay sonra kendisini daha iyi hissetmeye başladı. Şimdi depresyondan tümüyle kurtulduğu inancında..
Beden kimyasını değiştirmek
Doktor ve bilim adamları, vücudu ilaçlarla veya ameliyatla değiştirilebilen biyokimyasal bir sistem olarak görüyor..
Ancak son yıllarda insanı bir elektriksel alan olarak ele alma eğilimi de ortaya çıktı..
Son 5 yıldır, tedavi amacıyla bedene yerleştirilen cisimler olan elektriksel implant’lerin iyileştirdiği hastalıkların sayısı artmaya başladı.
Bu hastalıklar kalp sorunlarından işitme bozukluklarına, idrar tutamamaktan kronik ağrılara dek uzanan geniş bir spektrumu kapsıyor.
Ameliyatla yerleştirildikleri için bu implant’ler şimdilik son çare olarak düşünülse de, implant kullanımı 2000 yılından bu yana ikiye katlanarak 250 bin kişiye ulaştı. Bazı doktorlar implant’leri yan etkileri olmayan ve ilaç kullanımına ciddi bir alternatif oluşturan önemli bir tedavi yöntemi olarak görüyor..
Vagus sinirine uyarma
Yazımızın başında sözünü ettiğimiz hastaya yerleştirilen vagus siniri stimülatörünün (VNS), depresyonun dışında başka hastalıklara da iyi geldiği kısa zamanda anlaşıldı.
Bilim adamları şimdi bu implant’in etkisini, bulimiya ve endişe gibi çok sayıda psikiyatrik hastalık (travma sonrası stres bozukluğu , panik atak, obsesif-kompulsif bozukluk da dahil) üzerinde de test ediyor.
Sinirleri saran kablolardan ve koltukaltına veya köprücük kemiği altına yerleştirilen jeneratörden oluşan implant orta şiddette pulslar gönderiyor.
Gıdıklanma hissine benzer bir duygu Ğbilim adamları bunu nöromodülasyon olarak isimlendiriyor- sara krizlerinin sıklığını azaltıyor (Cihaz 1994 yılında Avrupa’da sara hastalığının tedavisinde kullanılmak üzere onaylandı).
Hastalar tedaviden sonra, krizler tam olarak kesilmese de morallerinin büyük ölçüde düzeldiğini söylüyorlar. Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar, VNS uyarılarının sinir hücrelerinin ateşleme hızını artırdığını gösteriyor. Sinir hücreleri bu şekilde duygudurumu düzenleyen norefrenin ve serotonin isimli iki nörotransmiter üretiyor.
Avantajları ne?
İmplant’lerin en büyük avantajlarından biri etkisinin hızlı ve elektriği istediğiniz an kesebilmeniz. 2003 yılında Dallas’taki Presbyterian Hastanesi’nde migren hastaları üzerinde denenen implant’lerden umut verici sonuçlar alındı. İmplant’i deneyen 8 hasta uyarı başlar başlamaz ağrılarında azalma hissettiklerini, yarım saat sonra da tümüyle kaybolduğunu belirttiler.
Uyarı kesildiği zaman ise baş ağrısının yeniden başladığı ve 20 dakika içinde zirve yaptığı görüldü.
"Bazı insanlar gün içinde dayanılmaz ağrılar çekerler. Bu insanların implant’lerden büyük yarar sağlayacağını düşünüyoruz" diye konuşan Londra Nöroloji Enstitüsü’nden Peter Goadsby, "Diğer tedavilerden bugüne kadar yarar sağlamayan hastaların implant’lere dört elle sarılacağını umuyoruz" diyor.
Yan etkileri fazla değil
İmplant’lerin yan etkileri ayrıca ilaçlar kadar rahatsız edici değildir. Sözgelimi migren ilaçları titreme ve yağlanmaya yol açarken, migren implant’leri açılıp kapanma sırasında hafif bir gıdıklanma hissi uyandırır.
Hastamız, VNS cihazının yan etkileriyle ilgili şunları söylüyor: "Cihaz açıldığı zaman boğazıma bir şey takılmış hissine kapılıyorum. Ancak bu duyguyu ilaçların ve elektroşokun yan etkilerine tercih ederim."
Stanford Üniversitesi’nden Robert Malenka, "Elektriksel uyarıyı çok hassas bir şekilde uygulayabilirsiniz. Oysa ilaç kullandığınız zaman tüm beyni kimyasal maddelerle yıkamış oluyorsunuz" diyor.
Fakat sakıncaları var
Hollanda, Enschede’deki Nöromodülasyon için Twente Enstitüsü’nden Rik Buschman, VNS’lerin yaygın bir şekilde kullanımlarının önündeki en büyük engelin maliyetleri olduğunu söylüyor.
VNS ameliyatı yaklaşık 20.000 dolara mal oluyor. Ayrıca cihazın çalışmama riskini de hesaba katmak gerekiyor. Dahası, her altı yılda bir pillerin yenilenmesi yeni bir ameliyat gerektiriyor. Doktorların hepsinin implant’lerin depresyona iyi geldiğini düşünmemes
i de yaygın kullanımın önündeki başka bir etmen. Merkezi Houston’da bulunan Cyberonics isimli implant üreten bir şirketin yaptığı pazar araştırmasına göre VNS’nin bir yıllık kullanımı sonunda şiddetli depresyon geçiren hastalarda yüzde 30 oranında bir iyileşme görülüyor.
Sinirleri dinlemek
Üzerinde çalışılan teknolojiler implant’leri daha cazip bir alternatif haline getirebilir. Sözgelimi cep telefonlarındaki piller gibi değiştirilebilir pillere sahip olan VNS’ler, ameliyatsız değiştirilebilen minik piller bunlardan bazıları.
Ayrıca bilim adamları elektrotları daha hassas bir şekilde yerleştirmenin yollarını arıyor.
Bazı tedavilerde elektrotların beynin derinliklerinde kuru üzüm büyüklüğünde hedeflere ulaşması gerekiyor. Ultra-hassas mikrofonlardan yararlanan operatörler, hedef nöronları tespit etmek için nöronların çıkarttığı sesleri "dinleyebilecek".
Newsweek’te yer alan habere göre, zaman içinde beyni dışarıdan uyaracak mıknatıslar implant’leri tamamen ortadan kaldırabilir. Böylece ameliyat gerekmeyebilecek.
Kaldı ki son yapılan araştırmalar elektriksel uyarıların nöronların büyümesine veya fonksiyonlarını istenilen yönde değiştirmesine yol açtığını gösteriyor. Bu teknolojinin önünde kat etmesi gereken çok uzun bir yol olmasına karşın, doktorların artık yeni bir tedavi aracına kavuştukları kesin.