Dünya yörüngesinde tornavida ve eldivenler dolaşıyor
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Aralık 13, 2004 21:23
Tornavidadan eldivene kadar on binlerce uzay atığı dünyanın etrafında dönüyor. Bir Esa uydusu daha birkaç gün önce bir çarpışmayı önlemek için manevra yapmak zorunda kaldı. Uzay çöplüğü sürekli gözetim altında, sonuçta çöplerin insanlı uzay araçlarıyla çarpışması büyük facialara yol açabilir.
Uzay yolculukları başladığında neredeyse hiçbir bilim adamı kullanım dışı kalacak roket parçaları ve uydularla uzayda çöp sorununun oluşabileceğini düşünmemişti.
Oysa bugün dünyanın etrafında en küçüğü bir santim boyunda olan 70.000-120.000 obje dolaşıyor. Beş santim çapındaki objeler dünyadan, ordu için geliştirilmiş özel radar sistemleriyle saptanabilmekte. Fakat bu tekniğe sadece Rusya ve Amerika sahip. ‘Amerika, bize düzenli olarak 9000 objenin uçuş yönünü bildiriyor’ diyor Esa’da uzay atığı uzmanı olarak görev yapan Walter Flury.
En tehlikeli
Bu bilgiler son derece önemli, Esa uydularının yönleri olası çarpışmalar yüzünden tam üç kez değiştirilmiş. Son manevra ise Kasım ayının sonunda yapıldı. Çevre uydusu ‘Envisat’ yaklaşık 800km yükseklikte bulunmakta ki burası en fazla uzay atığının bulunduğu seviyedir.
İlginç uzay atıkları arasında Gemini-4 astronotu Edward White’ın 1965 yılındaki ilk Amerikan uzay yolculuğu sırasında kaybetmiş olduğu eldiveni de var. Saatte 28.000km’lik bir hızla yol alan eldiven Space.com sitesi tarafından ‘tarihin en tehlikeli giysi parçası’ olarak ilan edildi. Rusların ‘Mir’ uzay istasyonundan da ilk on yıl içinde yaklaşık 200 çöp torbası uzaya bırakıldı.
Pegasus’tan 300 bin parça
Fakat uzayda en fazla atık oluşturan 1996 yılında uzayda patlayarak yaklaşık 300.000 parçaya bölünen bir Pegasus roketi oldu. Pegasus roketiyle uzaya savrulan parçaların en küçüğü dört milimetre. Fakat mikrometre büyüklüğündeki parçalar bile örneğin uzay mekiklerinin camlarında izler bırakabiliyorlar.
Uzay mekiklerinin camlarında dört milimetre derinliğinde çarpışma izleri saptanmış.
Hubble uzay teleskopundan dünyaya geri gelen güneş panelinde ise bilim adamları sekiz milimetrelik çukurlar buldular. 41 metrekare büyüklüğündeki güneş paneli üzerinde toplam 174 çarpışma izi saptanmış. Flury, uzay yolculuklarının sürebilmesi için dünya çapında bir sözleşmenin yapılması gerektiğini söyledi.
Oysa bugün dünyanın etrafında en küçüğü bir santim boyunda olan 70.000-120.000 obje dolaşıyor. Beş santim çapındaki objeler dünyadan, ordu için geliştirilmiş özel radar sistemleriyle saptanabilmekte. Fakat bu tekniğe sadece Rusya ve Amerika sahip. ‘Amerika, bize düzenli olarak 9000 objenin uçuş yönünü bildiriyor’ diyor Esa’da uzay atığı uzmanı olarak görev yapan Walter Flury.
En tehlikeli
Bu bilgiler son derece önemli, Esa uydularının yönleri olası çarpışmalar yüzünden tam üç kez değiştirilmiş. Son manevra ise Kasım ayının sonunda yapıldı. Çevre uydusu ‘Envisat’ yaklaşık 800km yükseklikte bulunmakta ki burası en fazla uzay atığının bulunduğu seviyedir.
İlginç uzay atıkları arasında Gemini-4 astronotu Edward White’ın 1965 yılındaki ilk Amerikan uzay yolculuğu sırasında kaybetmiş olduğu eldiveni de var. Saatte 28.000km’lik bir hızla yol alan eldiven Space.com sitesi tarafından ‘tarihin en tehlikeli giysi parçası’ olarak ilan edildi. Rusların ‘Mir’ uzay istasyonundan da ilk on yıl içinde yaklaşık 200 çöp torbası uzaya bırakıldı.
Pegasus’tan 300 bin parça
Fakat uzayda en fazla atık oluşturan 1996 yılında uzayda patlayarak yaklaşık 300.000 parçaya bölünen bir Pegasus roketi oldu. Pegasus roketiyle uzaya savrulan parçaların en küçüğü dört milimetre. Fakat mikrometre büyüklüğündeki parçalar bile örneğin uzay mekiklerinin camlarında izler bırakabiliyorlar.
Uzay mekiklerinin camlarında dört milimetre derinliğinde çarpışma izleri saptanmış.
Hubble uzay teleskopundan dünyaya geri gelen güneş panelinde ise bilim adamları sekiz milimetrelik çukurlar buldular. 41 metrekare büyüklüğündeki güneş paneli üzerinde toplam 174 çarpışma izi saptanmış. Flury, uzay yolculuklarının sürebilmesi için dünya çapında bir sözleşmenin yapılması gerektiğini söyledi.