Doğa

Avrupa’nın kelebekleri yok oluyor

Avrupa’da yaşayan 576 kelebek türünden 71 tanesinin yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğu bildirildi. Kelebek türleri açısından zengin olan ülkemizde de çevresel etkenler yüzünden kelebekler azalıyor.

İngiliz ve Hollandalı biyologların New Scientist dergisindeki yazılarına göre son 25 yıl içinde, sulak çayır ve orman kelebeklerinin Avrupa genelinde %15 azaldığını saptadılar. Çayır kelebeklerinin yaşam alanı %19 oranında azalmış. İngiliz kelebekleri koruma organizasyonundan Martin Warren, 45 Avrupa ülkesindeki kelebekleri araştırıyor.

Warren, özellikle de bir veya iki yaşam alanında yaşayan kelebeklerin tehdit altında olduğunu görmüş. Tarım için kurutulan sulak çayırlıkların da önemli ölçüde azaldığı söyleniyor "Journal of Insect Conservation" dergisindeki yazıda.

Kelebek çeşitliliği açısından zengin olan ülkemizde 382 kelebek türünün yaşadığı bilinmekte. Fakat Yüzüncü Yıl Üniversitesi tarafından yapılan araştırmalarla kelebeklerin doğal yaşam alanlarının giderek daraldığı ve önemli bir kısmının da tehdit altında olduğu anlaşıldı. Türkiye’de en fazla kelebek Orta ve Doğu Anadolu’da bozulmamış doğan alanlarda, orta yükseklikteki dağlık bölgelerde yaşıyor.

Yıl Üniversitesi biyoloji profesörü Ahmet Ö.Koçak, nüfus artışına bağlı olarak artan kentleşmenin ve tarımda bilinçsizce genişletilen alanların, kelebeklerin doğal yaşam alanlarına zarar verdiğini söylüyor. Doğal çevrenin bozulması dışında, bazı ender ve gösterişli türlerin ticari amaçlarla çok fazla toplanması da kelebek türlerinin hızla yok olmasına neden olmakta.

Türkiye’de araştırma

Koçak’ın açıklamasına göre özellikle Apollo ve Osmanlı Ateşi olarak bilinen kelebek türleri dünya genelinde soyu tehlike altında bulunan türler arasında yer almakta. Avrupa ülkelerinde ticari amaçlı kelebek toplanmasının önlenmesi için ciddi yasal tedbirler bulunmasına karşın ülkemizde bu tür yasal önlemler bulunamamakta.

Koçak, birçok insan yurtdışındaki koleksiyoncular için kelebek toplamakta, çocuklar gelecek yıllarda kelebekleri uçarak değil, sadece koleksiyoncuların sergilerinde görebilecekler diyor.

Böcekler kış soğuğuna uyum sağlamış

Böceklerin çoğunda, düşük ısılarda hayatta kalmalarını sağlayan bir mekanizma var.

Uzun kış aylarında sadece çok az böcek sıkıntı çekiyor. Alman biyolog Udo Heimbach (Tarım ve Orman EkonomisiDairesi) böceklerin çoğunda, düşük ısılarda hayatta kalmalarını sağlayan bir mekanizmanın gelişmiş olduğunu saptadı.

Örneğin mayıs böcekleri soğukta hiçbir zarar görmüyor. Kışı larva olarak geçiren bu böcekler toprağın içine gömülüyorlar. Uzman İskandinav ülkelerinde kışların daha uzun ve soğuk geçmesine rağmen, orta Avrupa’daki kadar sivrisineğin bulunduğunu söylüyor.

Yabanarılarının kraliçeleri mayıs böcekleri kadar dayanıklı olmasalar da çoğunluğu hayatta kalabilmekte. Arılar kışı toprağın içinde, bodrumlarda veya ağaç kabuklarında geçiriyorlar.

Böcekler, beden ısılarına iyice düşürüyor ve metabolizmaları neredeyse hiç işlemiyor diye açıklıyor Heimbach. Güneş açtığı zaman kovanı sadece dışkı atmak için terk eden balarısı ise uzun süre dışarıda kalmadığı sürece sorun yaşamamakta.