Dinlemek yetmez bir de okuyun

FAZIL SAY'ın Metin Altıok Oratoryosu'nu 3 Mayıs saat 22.00'de Açıkhava Tiyatrosu'nda dinleyeceksiniz.Oratoryoyu anlayabilmek için iyi şair Metin Altıok'u okumalısınız daha önce, hazırlıklı gitmenizi salık veririrm.Metin Altıok'un bütün şiirlerinin toplandığı kitap Bir Acıya Kiracı. Ayrıca da onun yazılarının toplandığı Şiirin İlk Atlası'nı da okursanız yalnız onun şiirine değil, bir şairin genel olarak şiire bakışını, duygu ile aklın birleştirdiği yerdeki Atlas'ı görebilirsiniz.Metin Altıok, şiir üzerine yazılardan, tanımlamalardan çok şiiri en iyi gene şiirin tanıtacağı ve tanımlayacağı görüşündeydi.Öyleyse yazıya onun Kiracıyım Bir Acıya şiirinden birkaç dize ile başlamalı:‘‘Sen yarım kalmış bir aşkınKaçınılmaz sürgünü,Katlanan göğsündeki kayaya.Sen orda şimdi bir hüznü köpürt,Ben bir çocuğa su vereyim burada.’’Hayatımızı hüzünle sarar, öylesine çeşitlemelerle bunu yapar ki, gerçekten insanoğluna özgü bütün ruhsal, düşünsel, duygusal zenginlikler ustalaştırır şiirini.Bir Gezginin Şiirleri, bana Lucretius'un ünlü sözünü anımsattı:‘‘...ve keder atımızın terkisine biner gelir.’’O şiirler, gerçekten benim de evimden, şehrimden her ayrılışımın neden bir seyahat sevincine değil de bir sürgün acısına dönüştüğünü bana anlatır.‘‘Aslında ne bulunur bir gezginin yanındaKendi yüzünden başka,Hüzünle bileyen düşünceni.’’Altıok, bir iç gözlemcidir, gözlemlediği bütün öğeleri bir şiirin doğal kurgusu içinde eritir. Mısra-ı berceste benim edebiyat alışkanlıklarımdandır. Bu demek değildir ki, şiirin bütün özü bir dizeye yığılmış, diğerleri de o şiirin hammaliyesini üstlenmişlerdir.Hayır?Şiirin kendi akış debisi içinde, gittikçe yoğunlaşan bir şiirsel tempoda, birden bir doruk ararım... İşte o dize, mısra-ı bercestedir.Metin Altıok'un şiir binasının bütünü içinde, sevdiğim bir katı/katmanı her zaman bulmuşumdur.Birden bir dizesi bizi şiire hazırlar, ama yine bir anda hazırlıksız bir hayatın içine yağıverir.Geziyle, doğayla ilgili şeyler, çağrışım gücüyle, ancak iyi bir şairin bulabileceği öğelerle, her zaman bir hüznün, ölümün, bungunluğun eşliğinde şiire girerler:‘‘Her şey biraz acıdır bilinen eksiğiyle...’’Şiirini okudukça, bir aşiretin dağdan yamaçlara inmeyen üç siluetini gördüm:Cemal Süreya, Metin Altıok, Ülkü Tamer.Birbirleriyle akrabadır onlar, şiirin doğallığında, doğuştan şair olmada, hayatı süzmede.Süreya'da ironik bir tortu kalır, Altıok'da acının yunulmaz kara peltesi, Tamer'de yalınlığın insanı içine kapatan bilinmez gizi.Aşk bile acıdır onda:‘‘Aşk ve acı yüreğimdeİkiz badem içidir.Mutlu aşk yoktur dünyada.Seninle benim aşkımız bile olsa.’’Bozkır Ezgileri, benim doğayı algılamamla nasıl da örtüşüyor. Issız, acılarla donatılmış bozkır kavramını, klişeye düşmeden, ustalık manevralarıyla çarpıtmadan, şiirsel deformasyona uğratmadan veriyor.Türk şiirinin sesini, hayal gücünü, imge yaratma başarısını izlerken, Türk şiirini özümseme, onu gelenek içinde algılama özelliğini de belirtmeliyim:‘‘Ay gelir dolana dolana,Asılır kalır havada.’’Karacaoğlan'ın, o halk şiirinin tek başına temsilcisinin bir dizesini anımsadım:‘‘Ay da geldi orta yeri dolandı.’’Şiirin dil işi olduğunu bunlar anlatmıyorsa ne anlatacak.Şiirini sevdiğim şairlerin düzyazılarıyla her zaman tam bir mutabakat içinde olmam. Şiirin İlk Atlası'nda iyi şiir okuruyla çakışacak birçok yargı, şiir hakkında doğruluk taşıyan saptamalar bulabilirsiniz.Oysa Metin Eloğlu'yla aynı şiir anlayışında olduğu, şiirden murat ettiği şey, benim de poetika dosyamda yer alabilir:‘‘Oysa anlamsız şiir olmaz. Çünkü şiir sahici ve inandırıcı olmak zorundadır. Ancak böylelikle okurla arasında bir ilişki kurabilir. Şiir taşıdığı duygu ve düşünce yükünü okurla paylaşmaya yöneliktir. Bu da onun anlamlı olduğunu gösterir.’’Şiir nedir, sorusu her şaire yöneltilmiştir, kimi şairlerin tanımı sadece kendi şiirleri için geçerlidir. Metin Altıok'unkiler öyle değil.‘‘Şiir bir duygu ve düşünce sanatıdır. Ama duygu şiirde hiç kuşkusuz düşünceden daha önemli bir yer tutar. Her şiirin içeriği dışa vurulmuş bir duygu ya da duygularla belirlenmiştir.’’Cemal Süreya İçin Beş Şiir bölümünü okuyun, ben her zaman bir şairin bir şair üzerine şiirsel yaklaşımını merak etmişimdir. Bunlar, sevgi şiirleri.Kendi Göğünü Aramak'la başlar şiir serüveni Kanadı Kırık Bir Akşam'da son bulur.Fazıl Say'dan dinlemeden önce bu iyi şairin şiirlerini okuyun.DOĞAN HIZLAN'IN SEÇTİKLERİKendin Olmak ya da Olmamak Ataol Behramoğlu İnkıláp YayınlarıFelekten Bir Gün Aydın Boysan Bilgi Yayıneviİroni Kavramı Soren Kierkegard Çeviren: Sıla Okur Türkiye İş Bankası YayınlarıGüven Anna Seghers Çeviren: Ahmet Arpad Evrensel Basım YayınFerhat ile Şirin Derleyen ve Çizen: Ferit Öngören Neşeli Kitaplar