Bulutlar nasıl oluşur?
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Şubat 18, 2006 00:00
Bulutların üzerinde gezinmek deyimini herhalde hepiniz biliyorsunuzdur. Yumuşacık pamuğu andıran bembeyaz bulutlar üzerinde yürümek elbette ki mümkün değil. Bulutlar havada uçuşan, minik su damlacıkları veya buz kristallerinden meydana gelir. Peki ama nasıl oluşuyorlar?
Soluduğumuz havanın en önemli içeriklerinden biri su buharıdır, yani gaz halindeki su. Su buharı her yerde oluşur, denizler, göller ve nehirler üzerinde.
Fakat hava, belli oranda gaz biçiminde su toplayabiliyor sadece. Hava ne kadar sıcaksa, daha fazla buhar toplar. Belli bir sıcaklıkta alabileceği kadar buhar topladığında artık doymuştur. Bu durumda havadaki nem oranı %100’dür.
Ama eğer doymuş hava soğur veya daha çok su buharı alırsa, fazla buhar, su damlacıkları olarak yoğuşmakta. Belli bir sıcaklıkta maksimum nem oranının aşıldığı ana meteoroloji dilinde yoğuşma noktası denir.
Yeryüzünden yükselen hava soğur ve belli bir seviyeden sonra yoğuşma noktasına ulaşır. Su buharı yoğuşur ve minik damlacıklar, çok soğuk havalarda ve daha yükseklerde ise buz kristalleri oluşur.
Gerekli maddeler
Fakat bulutların oluşabilmesi için diğer bazı maddeler de gerekir: Toz tanecikleri, kir partikülleri veya polenler. Bunlardan atmosferimizin her yerinde bol miktarda bulunur ve yoğuşum çekirdeklerinin yani damlacıkların gelişimini hızlandırırlar. Böylece bulutlar da daha çabuk büyümeye başlar.
Tüm bulutlar aynı değildir. Birazcık çalışırsak, bulutları görüntülerine, renklerine ve yapılarına bakarak birbirinden ayırt edebiliriz. Bunlardan biri kümülüs bulutudur. Havada uçuşan koyun sürüsünü andıran bu bulutlar önemli ölçüde su damlacıklarından oluştukları için kenarları çok belirgindir.
Yapay bulutlar da var
Kuşluk vakti oluşan ve öğleden sonra dağılmaya başlayan yassı kümülüs bulutları iyi havanın habercisidir. Ama hızla yukarı doğru büyümeye devam ederlerse, sağanak yağmur getirebilirler.
Ah, tabii ya bu arada bir de yapay bulutlar var. Uçakların arkasında oluşan yoğuşum çizgileri. Uzun süre havada asılı kalabilen bu beyaz çizgiler, yoğun hava trafiğinde ilginç motifler meydana getirirler.
Dünya Meteoroloji Organizasyonu, bulutları yüksekliklerine göre dört farklı gruba ayırmakta.
Yüksek bulutlar: Cirrus, Cirrocumulus, Cirrostratus.
Orta Bulutlar: Altocumulus, Altostratus, Nimbostratus.
Alçak Bulutlar: Stratus, Stratocumulus, Cumulus, Cumulonimbus.
Ayrıca bulutlar enlem derecelerine göre değişiklik gösterir. Mesela yüksek bulutların kutup bölgelerindeki tabanı 3000-8000m iken, tropik bölgelerde 8000-18.000m’dir.
Fakat hava, belli oranda gaz biçiminde su toplayabiliyor sadece. Hava ne kadar sıcaksa, daha fazla buhar toplar. Belli bir sıcaklıkta alabileceği kadar buhar topladığında artık doymuştur. Bu durumda havadaki nem oranı %100’dür.
Ama eğer doymuş hava soğur veya daha çok su buharı alırsa, fazla buhar, su damlacıkları olarak yoğuşmakta. Belli bir sıcaklıkta maksimum nem oranının aşıldığı ana meteoroloji dilinde yoğuşma noktası denir.
Yeryüzünden yükselen hava soğur ve belli bir seviyeden sonra yoğuşma noktasına ulaşır. Su buharı yoğuşur ve minik damlacıklar, çok soğuk havalarda ve daha yükseklerde ise buz kristalleri oluşur.
Gerekli maddeler
Fakat bulutların oluşabilmesi için diğer bazı maddeler de gerekir: Toz tanecikleri, kir partikülleri veya polenler. Bunlardan atmosferimizin her yerinde bol miktarda bulunur ve yoğuşum çekirdeklerinin yani damlacıkların gelişimini hızlandırırlar. Böylece bulutlar da daha çabuk büyümeye başlar.
Tüm bulutlar aynı değildir. Birazcık çalışırsak, bulutları görüntülerine, renklerine ve yapılarına bakarak birbirinden ayırt edebiliriz. Bunlardan biri kümülüs bulutudur. Havada uçuşan koyun sürüsünü andıran bu bulutlar önemli ölçüde su damlacıklarından oluştukları için kenarları çok belirgindir.
Yapay bulutlar da var
Kuşluk vakti oluşan ve öğleden sonra dağılmaya başlayan yassı kümülüs bulutları iyi havanın habercisidir. Ama hızla yukarı doğru büyümeye devam ederlerse, sağanak yağmur getirebilirler.
Ah, tabii ya bu arada bir de yapay bulutlar var. Uçakların arkasında oluşan yoğuşum çizgileri. Uzun süre havada asılı kalabilen bu beyaz çizgiler, yoğun hava trafiğinde ilginç motifler meydana getirirler.
Dünya Meteoroloji Organizasyonu, bulutları yüksekliklerine göre dört farklı gruba ayırmakta.
Yüksek bulutlar: Cirrus, Cirrocumulus, Cirrostratus.
Orta Bulutlar: Altocumulus, Altostratus, Nimbostratus.
Alçak Bulutlar: Stratus, Stratocumulus, Cumulus, Cumulonimbus.
Ayrıca bulutlar enlem derecelerine göre değişiklik gösterir. Mesela yüksek bulutların kutup bölgelerindeki tabanı 3000-8000m iken, tropik bölgelerde 8000-18.000m’dir.