Bu gürz, dört asırdır bu duvarda asılı duruyor
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Kasım 18, 2001 01:56
Silivrikapı'daki bir surun üzerinde 400 küsur seneden buyana mermerden yapılma koskoca bir gürz asılı durur. Baltacı İdris Ağa'ya ait olan bu gürz, eski devirlerdeki müsabakalarda rekor kıran sporcuların spor aletlerini duvarlara asma ádetimizin bugüne kalan tek örneğidir.
Silivrikapı surlarındaki bir kapıda iki satırlık mermer bir kitabe, üzerinde de zincirlerle asılı koskoca bir gürz vardır. 1585 tarihli kitabede gürzün saray baltacılarından İdris Ağa'ya ait olduğu ve gelip geçenlerin gürze bakıp okuduklarına inanmaları yazılıdır.
İdris Ağa hakkında, onun saray muhafızlığı gibi bir görev olan 'baltacılık' yaptığı dışında bir bilgimiz yok. Ağa'dan bugüne kalan tek hatıra, surun üzerinde asılı duran ve görenlere 'Bir insan bunu nasıl kaldırabilir?' dedirten koskoca gürzü.
Yeniçeriler bir zamanlar dünyanın en güçlü askerleri olmalarını çok fazla idman yapmalarına borçluydular. Cirit, ok, güreş gibi kuvvet ve çeviklik gerektiren birçok sporla uğraşır ve dolayısıyla her zaman formda kalırlardı. Yılın altı ayında Okmeydanı'nda aralıksız ok talimi yapar, idmanlarına daha sonra Unkapanı'ndaki Pehlivanlar Tekkesi'nde devam ederlerdi. Topuz, gürz, koşu, binicilik ve ağırlık kaldırma gibi sporlarla da uğraşırlardı.
Ağırlık kaldırmak her sporun başlangıcı gibiydi. Mesela bir genç yay çekmeye başlamadan önce, her gün bir öncekinden fazla olmak şartıyla ağırlık kaldırmaya başlar, mermer yumruklardı. Böylelikle kol adalelerini sertleştiren genç yay çekebilir hale gelirdi. İdman sporcular için son derece önemliydi ve bu yüzden 'bir adam idmanını bir gün bırakırsa idman onu yirmi gün bırakır' denirdi.
İdmanlarda kullanılan gürzlerin ağırlığı 25-30 kilo kadardı. Gürzlerin, şekillerine, ağırlıklarına ve kullanımlarına göre, 'kesme', 'orta çekme', 'asma', 'dökme', 'salma', 'salık', 'şeştop' gibi şekilleri vardı. Rekor kıran yeniçerinin gürzü ve topuzu cami duvarlarına veya kapılara asılır, buralarda sergilenirdi.
Bugün Topkapı Sarayı'nda bulunan birçok gürz, topuz ve ağırlık malzemesinin arasında en fazla ilgi çekeni, Dördüncü Murad'ın idmanlarında kullandığı mermer ağırlıktır. Sultan Murad'ın idmanını 102 kiloluk bu mermerle yaptığı ve taşı, halkasına serçe parmağını sokarak kaldırdığı söylenir. Sarayın siláh bölümünde bulunan diğer kurşun ve mermer gürzlerle topuzların ağırlıkları 10 ile 37 kilo arasında değişir. İşte, Baltacı İdris Ağa'nın Silivrikapı'daki surun üzerinde asılı bulunan gürzü de bu idman aletlerinden biridir ve müsabakalarda rekor kıran sporcuların spor aletlerini duvarlara asma ádetimizin bugüne kalan tek örneğidir. Gürzün üzerinde bundan birkaç yıl öncesine kadar iki büyük balina kemiği vardı, sonra kemikler düşüp kayboldu ve İdris Ağa'nın hatırası tek başına kaldı.
Paşa’nın topa dönen kesik başı
İstanbul’da 13 Nisan 1588'de isyan eden sipahiler Kazasker Doğancı Kara Mehmed Paşa'nın kellesini istediler. Üçüncü Murad, Paşa'nın idamını emretti ve kellesini kestirdi.
Doğancı Kara Mehmed Paşa'nın kesik başını celládın elinden alan sipahiler top gibi, ayakları ile yuvarlayarak saraydan Atmeydanı'na kadar götürdüler. Paşa'nın káhyası, sipahilerin önde gelenlerine 400 altın rüşvet vererek kesik başı kurtarabildi ve cesediyle beraber defnetti.
Silivrikapı surlarındaki bir kapıda iki satırlık mermer bir kitabe, üzerinde de zincirlerle asılı koskoca bir gürz vardır. 1585 tarihli kitabede gürzün saray baltacılarından İdris Ağa'ya ait olduğu ve gelip geçenlerin gürze bakıp okuduklarına inanmaları yazılıdır.
İdris Ağa hakkında, onun saray muhafızlığı gibi bir görev olan 'baltacılık' yaptığı dışında bir bilgimiz yok. Ağa'dan bugüne kalan tek hatıra, surun üzerinde asılı duran ve görenlere 'Bir insan bunu nasıl kaldırabilir?' dedirten koskoca gürzü.
Yeniçeriler bir zamanlar dünyanın en güçlü askerleri olmalarını çok fazla idman yapmalarına borçluydular. Cirit, ok, güreş gibi kuvvet ve çeviklik gerektiren birçok sporla uğraşır ve dolayısıyla her zaman formda kalırlardı. Yılın altı ayında Okmeydanı'nda aralıksız ok talimi yapar, idmanlarına daha sonra Unkapanı'ndaki Pehlivanlar Tekkesi'nde devam ederlerdi. Topuz, gürz, koşu, binicilik ve ağırlık kaldırma gibi sporlarla da uğraşırlardı.
Ağırlık kaldırmak her sporun başlangıcı gibiydi. Mesela bir genç yay çekmeye başlamadan önce, her gün bir öncekinden fazla olmak şartıyla ağırlık kaldırmaya başlar, mermer yumruklardı. Böylelikle kol adalelerini sertleştiren genç yay çekebilir hale gelirdi. İdman sporcular için son derece önemliydi ve bu yüzden 'bir adam idmanını bir gün bırakırsa idman onu yirmi gün bırakır' denirdi.
İdmanlarda kullanılan gürzlerin ağırlığı 25-30 kilo kadardı. Gürzlerin, şekillerine, ağırlıklarına ve kullanımlarına göre, 'kesme', 'orta çekme', 'asma', 'dökme', 'salma', 'salık', 'şeştop' gibi şekilleri vardı. Rekor kıran yeniçerinin gürzü ve topuzu cami duvarlarına veya kapılara asılır, buralarda sergilenirdi.
Bugün Topkapı Sarayı'nda bulunan birçok gürz, topuz ve ağırlık malzemesinin arasında en fazla ilgi çekeni, Dördüncü Murad'ın idmanlarında kullandığı mermer ağırlıktır. Sultan Murad'ın idmanını 102 kiloluk bu mermerle yaptığı ve taşı, halkasına serçe parmağını sokarak kaldırdığı söylenir. Sarayın siláh bölümünde bulunan diğer kurşun ve mermer gürzlerle topuzların ağırlıkları 10 ile 37 kilo arasında değişir. İşte, Baltacı İdris Ağa'nın Silivrikapı'daki surun üzerinde asılı bulunan gürzü de bu idman aletlerinden biridir ve müsabakalarda rekor kıran sporcuların spor aletlerini duvarlara asma ádetimizin bugüne kalan tek örneğidir. Gürzün üzerinde bundan birkaç yıl öncesine kadar iki büyük balina kemiği vardı, sonra kemikler düşüp kayboldu ve İdris Ağa'nın hatırası tek başına kaldı.
Paşa’nın topa dönen kesik başı
İstanbul’da 13 Nisan 1588'de isyan eden sipahiler Kazasker Doğancı Kara Mehmed Paşa'nın kellesini istediler. Üçüncü Murad, Paşa'nın idamını emretti ve kellesini kestirdi.
Doğancı Kara Mehmed Paşa'nın kesik başını celládın elinden alan sipahiler top gibi, ayakları ile yuvarlayarak saraydan Atmeydanı'na kadar götürdüler. Paşa'nın káhyası, sipahilerin önde gelenlerine 400 altın rüşvet vererek kesik başı kurtarabildi ve cesediyle beraber defnetti.