Brezilyalı futbolcular çok eleştirildi, peki 'sambacılar' neden dans ediyor? Cevabı 1930'larda gizli...
Güncelleme Tarihi:
Brezilyalı oyuncuların Dünya Kupası'nda Güney Kore karşısındaki maçta her golden sonra dans ederek kutlama yapması "saygısızlık" eleştirilerine neden oldu. Peki nereden çıktı bu danslı kutlamalar? İşte cevabı...
"Futbol oynamaktan korkuyordum çünkü çoğu zaman siyahi oyuncuların faul yaptıkları için sahada şiddet gördüklerine tanık oluyordum. Ama iyi bir dansçıydım ve bu sahada çok işime yaradı. Kısa top sürmeyi, sambanın bir türü olan 'muidinho'yu taklit ederek icat ettim."
Bu sözler Brezilya Milli Takımı'nın 1938 Dünya Kupası kadrosunda defansta ter döken Domingos da Guia'ya ait.
Katar 2022 Dünya Kupası'nda geçtiğimiz pazartesi akşamı oynanan maçta, Brezilyalı futbolcuların Güney Kore karşısında her golden sonra Richarlison'ın güvercin dansıyla kutlama yapmaları olay oldu.
Başta İrlandalı futbol efsanesi Roy Keane olmak üzere birçok kişi Seleçao'nun (Portekizce "seçilmişler") bu tavrını saygısızlık olarak nitelendirdi.
Keane, "Brezilyalı futbolcuların attıkları her golden sonra dans etmeleri rakibe saygısızlık. Bir iki golden sonra dans edebilirsiniz ama sürekli bunu yapmalarını doğru bulmuyorum" derken Teknik Direktör Tite'nin dansa dahil olmasının da yanlış olduğunu söyledi.
Ne var ki Brezilyalı futbolcuların yaptığı şey, kökleri çok eskiye uzanan bir geleneği yaşatmaktan başka bir şey değildi...
SAMBANIN TARİHİ AFRİKA'YA UZANIYOR
Bugün Brezilya'yla özdeşleşmiş olan samba aslında Afrika kökenli bir dans. Günümüzde Angola ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti olarak bildiğimiz topraklarda doğmuş olan bu dansın Amerika kıtasına taşınmasını sağlayan şey ise köle ticareti oldu.
Brezilya'nın işçi sınıfının benimsemesiyle sambanın Brezilya kültürünün vazgeçilmez bir parçası haline gelmesi 1930'ların başlarında gerçekleşti. Daha da ilginç olan, aynı kitlelerin futbolu bir milli spor olarak benimsemesinin de aynı döneme denk gelmesiydi. İlk kez 1931 yılında milli formayı giyen Da Guia gibi birçok futbolcu o neslin çocuklarıydı.
The Guardian'ın Brezilyalı sosyolog Gilberto Freyre'den aktardığına göre, Brezilya'nın kendine has futbol tarzı ile samba arasında koparılması imkânsız bir bağ var. Freyre, 1940'larda kaleme aldığı bir yazıda şu ifadeleri kullanıyordu: "Siyasette olduğu gibi futbolda da Brezilya'nın ırksal karışımı, kuralların esnetilmesi eğilimiyle, bir sürpriz unsuruyla ya da dans adımlarını veya Capoeira'yı hatırlatan gösterişli hareketlerle kendini gösteriyor."
"AYAĞINDA TOPLA SAMBA YAPARAK…"
Brezilya Milli Takımı 1958 Dünya Kupası'nda 17 yaşındaki Pele ve ünlü kanat oyuncusu Garrincha'nın liderliğinde ilk şampiyonluğuna ilerlerken, "A Taça do Mundo é Nossa" (Dünya Kupası Bizim) isimli şarkı da başarıda önemli bir rol oynadı.
Şarkının sözleri şöyle diyordu: "Brezilyalı gerçek futbolu dünyaya gösterdi; ayağında topla samba yaparak Dünya Kupası'nı kazandı."
4 yıl sonra Şili'de yapılan turnuvayı bir kez daha Brezilya kazanınca şarkının sözlerine ufak bir ekleme yapılmıştı: "Bu kez de Şili'de, futbolun ne olduğunu gösterdi."
Garrincha ve Soares
FUTBOL VE SAMBAYI BİRLEŞTİREN ÇİFT
Efsaneye göre, Şili'deki turnuvada Brezilya'nın Çekoslovakya karşısında 3-1'le zafere ulaştığı maçta, efsanevi samba şarkıcısı Elza Soares, tribünlerde baygınlık geçirdi.
Ancak kısa süre içinde kendine gelen Soares, maç bittikten sonra soyunma odasına inip gelecekte hayatını birleştireceği kişi olan Garrincha şerefine bir şarkı söyledi.
Soares geçtiğimiz Ocak ayında 91 yaşında vefat edince, Brezilya'nın dört bir yanından gelen sevgi dolu mesajlarla anıldı. O mesajlardan birinin sahibi olan Pele, satırlarında Soares'i, "müziğimizin efsanesi, tarihi, hakiki, benzersiz ve eşsiz" diye nitelendiriyordu.
Brezilya'nın Şili'deki zaferinden tam 20 yıl sonra 1982'de Dünya Kupası bu kez İspanya'nın ev sahipliğinde gerçekleşti. Arjantin'le karşı karşıya gelen Brezilya'nın üçüncü golünün ardından, Junior bunu o sırada uydurduğu ufak samba koreografisiyle kutladı. (Brezilya bu turnuvadan İtalya'ya yenilerek elendi. İtalyanlar kupayı kaldıran takım oldu.)
BEBETO'NUN OĞLU BÜYÜDÜ AMA DANSI UNUTULMADI
Diğer yandan golleri dansla kutlama geleneği son yıllarda yeşil sahalarda çok sık gördüğümüz bir durum ve sadece Brezilyaya özgü değil.
Örneğin Kamerunlu golcü Roger Milla, İtalya 90'daki ve ABD 1994'teki korner direği danslarının "kendi hayal gücünden" ilham aldığını söylemişti. Senegalli Papa Bouba Diop da 2002 yılında Fransa'ya karşı attığı golü formasını çıkarıp takım arkadaşlarıyla birlikte mbalax dansı yaparak kutlamıştı.
Ancak Bebeto ile Romario'nun 1994'te sergiledikleri ve Bebeto'nun o sırada yeni doğmuş olan oğlu Mattheus Oliviera'ya adadıkları beşik sallama rutininin ardından, Brezilyalı futbolcuların adları dansla anılır oldu. (O zamanlar beşikte sallanan bir bebek olan Mattheus Oliviera ise bugün 28 yaşında ve Portekiz ikinci liginde top koşturuyor.)
"SAYGISIZLIK OLSUN DİYE YAPMIYORUZ"
İngiltere Premiere Lig kulüplerinden West Ham'ın Brezilyalı oyuncusu Lucas Paqueta, Güney Kore maçının ardından yaptığı açıklamada, "Dans bir sembol. Gol atmanın mutluluğunu temsil ediyor. Saygısızlık olsun diye yapmıyoruz, rakibin karşısına geçip dans etmiyoruz" dedi.
Paqueta, "Görüntülere bakabilirsiniz, dans etmek için toplanıyoruz. Herkes bir araya geliyor ve kutlama yapıyoruz. O bizim anımız. Golü attık ve Brezilya bunu kutluyor" diye konuştu.
Keane'e de yanıt veren Paqueta, "Bu kutlamadan hoşlanmıyorsa kendisi için yapabileceğim pek fazla bir şey yok. Bir gol daha atarsak yine böyle kutlayacağız" ifadelerini kullandı.
Bununla birlikte Brezilyalılar daha önce de bu yüzden eleştirilerin hedefi oldu.
VINICIUS'A "MAYMUNLUK YAPMA" DEDİLER
Güney Kore karşısındaki ilk golü atan Real Madrid'li Vinicius Junior, İspanya ligindeki gollerini de dans ederek kutladığı için rakiplerine saygı göstermemekle suçlandı. İspanya Menajerler Birliği Başkanı Pedro Bravo, televizyonda canlı yayınlanan bir programda Vinicius'un "maymunluk etmeyi bırakması" gerektiğini söyledi.
Olayın ardından oynanan ve Real'in 2-1'lik üstünlüğüyle sonuçlanan Madrid derbisinde, Atletico taraftarları tezahüratlarında Vinicius'a maymun dedi. Bu tartışmalar yaşanırken Vinicius, Instagram'dan yaptığı bir paylaşımla Atletico kaptanı Koke'nin kendisini "bela çıkmasın" diye uyardığını ancak dans etmeye devam edeceğini belirtti ve ekledi:
"Birilerinin mutluluğunun birilerini üzdüğü söylenir. Avrupa'da başarılı olan siyahi bir Brezilyalının mutluluğu çok daha fazla insanı üzüyor. Birkaç hafta önce benim danslarıma suç muamelesi yapmaya başladılar. Ama o danslar benim değil. O danslar Ronaldinho'ya, Neymar'a, Paqueta'ya, [Antoine] Griezmann'a, Joao Felix'e ve Matheus Cunha'ya ait... Brezilyalı funk ve samba sanatçılarına, reggaeton şarkıcılarına ve siyahi Amerikalılara ait. Onlar dünyanın kültürel çeşitliliğini kutlayan danslar. Kabul edin, saygı gösterin. Ben dans etmeye devam edeceğim."
Bu gönderiyi Instagram'da gör
Roy Keane, ITV canlı yayınındaki eleştirileri nedeniyle bir anda dans sever Brezilya taraftarının nefret nesnesi haline geldi. Brezilyalı köşe yazarı Julio Gomes, UOL Esporte için kaleme aldığı yazıda, "Brezilya futbolu mutluluğun vücuda gelmiş halidir. Roy Keane'in canı cehenneme" diye yazdı. Gomes, Keane'in sözlerini "kendini beğenmiş ve cahil Avrupalıların başkalarının mutluluğunu görünce paniğe kapılmasının son örneği" olarak nitelendirirken, "Her şeyde en iyi olduklarını ve herkesi yargılamaya hakları olduğunu düşünüyorlar. Neyin doğru neyin yanlış olduğuna karar verecek kişinin kendilerini olduğunu, bütün dünyanın onların davranış rehberine göre hareket etmesi gerektiğini düşünüyorlar" ifadelerini kullandı. Gomes, "Brezilyalı futbolcular gol atınca dans etmeyi sever. Nokta. Buna saygı duyacak ve katlanacaksınız. Mutluluğu ifade etmeyi bilmeyen birine samimi bir mutluluk ifadesini açıklamak çok zor" dedi. Twitter'da da Keane'in sözlerine tepki yoğundu. Keane'in 2001'de Alf Inge Haaland'ı yere sermesini hatırlatıp "O saygıdan ne anlar" diyenler oldu. Ünlü senarist Antonio Tabet, 3,1 milyon takipçisine, "İrlandalı Roy Keane'in Dünya Kupası'ndaki gol kutlamalarından şikayet etmesi, Ronaldinho'nun Kış Olimpiyatları'nda bobsledding olmasını onaylamaması gibi bir şey" paylaşımıyla seslendi. Futbol dünyasında da sesler yükseldi. Rio de Janeiro'nun Botafogo takımının Portekizli çalıştırıcısı Luis Castro, bir spor kanalında, "Roy Keane Brezilya futbol kültürünü anlamıyor. Brezilya ekibini anlamıyor. Hepimiz dansın kimseye saygısızlık olmadığını biliyoruz. Sadece antrenörle oyuncular arasındaki bağı gösteriyor. Futbol dünyası canını sıkmasın çünkü Roy Keane'in kaba ve bazen kendini beğenmiş açıklamalarına hepimiz alıştık" diye konuştu.