Bizim Sarman rüyasında ne görüyor?

Dün gece rüyanızda ne gördünüz? Okullarda karne ve notların kalktığını mı? Yoksa korkunç bir kabus mu? Gördükleriniz ne olursa olsun, insanlar için rüya görmek çok doğal bir olay.

İnsanlar biyolojik açıdan hayvanlar alemine dahil olduklarına göre, aslında kediler, köpekler hatta en yakın akrabalarımız olan insansı maymunların da rüya görmeleri gerekmez mi? Mesela maymunun rüyasında kocaman bir muz hevengi görmesi ya da kedinin bir fare peşinde koşması olabilir mi bu rüyalar? Bizim düşündüğümüzü bilim adamları çok uzun zaman öncesinden araştırmaya başlamışlardı aslında.

İnsanlarla gerçekleştirilen uyku araştırmalarıyla Amerikalı bilim adamları,1953 yılında ilgin bir keşif yaptılar. Göz kapaklarının altından, göz bebeklerinin hareket ettiği görülen uyuyan insanlar uyandırıldıklarında, rüyalarını daha iyi hatırlıyorlardı.

Hızlı göz hareketi

Göz bebeklerinin hızlı bir şekilde hareket etmesi nedeniyle bilim adamları bu evreyi REM evresi olarak isimlendirdiler. Bu İngilizce’de hızlı göz hareketi anlamına gelen "Rapid Eye Movement"ın kısaltılmışıdır. Diğer araştırmalarla insanın en çok bu evrede rüya gördüğü kanıtlanmıştır. REM uyku evresinde,görmeden sorumla beyin bölgesi daha fazla etkinleşmekte. Sonuçta rüyalarımızı film gibi izliyoruz.

Bilim adamları 1960’lı ve 70’li yıllarda hayvan rüyalarıyla da ilgilenmeye başladılar ve farelerin beyin akım görüntüleriyle kemirgenlerde de REM uyku evresinin bulunduğunu kanıtladılar.

Bununla birlikte REM uyku evresi her hayvanda görülmez. Timsahlar, yılanlar veya kertenkeleler rüya görmezler. Kuşlarda ise tüm uykunun sadece %1’ini REM evresi oluşturur. Ama kedi ve köpek gibi memelilerde çok uzun REM evreleri saptanmıştır.

Bu bilgilerden yola çıkan bilim adamları, rüya görme süresinin beyin büyüklüğüyle orantılı olduğu sonucunu çıkardılar. Hayvanlarda uyku araştırmaları yapmak o kadar kolay değil. Çünkü hayvanlar rüyalarını anlatamazlar. Ama bu konuda bir istisna da yok değil. Mesela Amerikan goril vakfındaki bakıcısından işaret dili öğrenen bir erkek goril, rüyasında annesinin öldürülüşünü anlatmış.

Bu biraz kuşkulu gelebilir ama hayvanların rüyalarıyla ilgili başka kanıtlar da var. Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) uyku araştırmacılarının iki yıl kadar önce farelerin beyin etkinlerini uyku sırasında incelediler.

Sarman kedi de yapıyor

Bu amaçta ilk önce farelerin beyinlerine,incecik kablolarla bir bilgisayara bağlı alıcılar yerleştirilmiş. Deneyler sırasında fareler bazı yerlerinde yem bulunan bir labirentte koşarken beyin etkinlikleri kaydedilmiş ve bilim adamları bu verilerden bir grafik oluşturmuşlar.

Fareler labirentteki yem arayışından sonra bitkin düşerek uykuya dalmışlar. Bilim adamları REM evresinde farenin beyin etkinliklerini takip edince ilginç bir sonuç çıkmış ortaya: Uyku sırasında oluşan grafik yem arayışı sırasında alınanla örtüşmekte. Bu da farelerin gündüz yaşadıklarını,rüyalarında yeniden gördükleri anlamına geliyor.

Köpeklerin de rüya gördükleriyle ilgili birçok kanıt vardır. Uyuyan köpeklerin patileri ani bir şekilde hareket eder. Sanki rüyalarında hala koşuyor gibi görünürler. Ve tabii ki göz bebeklerinin göz kapaklarının altında hareket ettiği de görünmekte.

Ve benzer hareketleri bizim Sarman’da yapıyor bazen uykusunda. Bilim adamları insanlarda gündelik yaşamdaki olayların rüyalar sayesinde hafızaya kazındığını söylüyorlar. Rüya görülmediği taktirde bellek zayıflığı ortaya çıkabiliyor. Bu nedenle de farenin labirent yolunu rüyasında belleğine yerleştirilmesi gayet akılcı geliyor.

Anlaşıldığı üzere en azından memeliler gibi gelişkin hayvanların gündüz yaşadıklarını rüyalarında gördükleri kesin. O halde bizim Sarman rüyasında ne görüyor dersiniz?