Atlas: Kayıp madde Higgs’in peşinde
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Aralık 27, 2004 23:21
9 harika makinenin ortak hedefi evrenin gizlerini çözmek. Hepsi çok özel, milyarlarca doları yutuyorlar ve dünyanın dört bir köşesinden gelen binlerce parçanın bir araya getirilmesiyle oluşturuldu. Bu hafta size beşincisini sunuyoruz: En büyük parçacık dedektörü ATLAS, maddenin henüz bulunamayan kayıp parçası Higgs’i avlayacak.
49 metre uzunluğunda, 25 metre yüksekliğinde ve ağırlığı 7.000 ton olan ATLAS, dünyada yaşamış en büyük yaratık olan yetişkin bir mavi balinanın 1.5 katı kadardır. ATLAS’ın ne yapacağını merak ediyor musunuz? Dünyada görülmüş en güçlü parçacık çarpışmasını yaratarak, biz insanları, canlı cansız herşeyi oluşturan maddeyi inceleyecek. Amaç, ilk ilk patlama sonrası oluşan proton çarpışmasından hemen sonraki koşulları oluşturarak, hangi maddelerin üretilmiş olabilecğini anlamak.
ATLAS adı verilen makine, iki parçacık huzmesinin çarpışma noktasını çevreleyen çok sayıda odadan yapılmıştır. Çarpışma sonucu oluşmuş parçacıklar bu odalardan birine enerjilerini yığarken veya arkalarında iz bırakırken kaydedilir.
Bilim adamları bunların enerjilerini ve momentumlarını birleştirerek, proton çarpışmasının hemen sonrasında oluşan koşulları yeniden oluşturur. Bunun sonucunda hangi parçacıkların yaratıldığını anlamaya çalışır.
ATLAS’ın hedeflerinden biri Higgs’i aramaktır. Higgs, maddenin standart oluşam planında yer alan, ama henüz bulunamayan en sonuncu kayıp parçasıdır. Süper ağır parçacıklar, süper simetrinin ilk kanıtı olarak ele alınırsa, doğanın tüm kuvvetlerinin birleştiği kuramı ortaya çıkar.
ATLAS, bugüne dek görülmüş en güçlü çarpışmayı inceleyeceği için madde ile ilgili son derece şaşırtıcı ve beklenmedik yepyeni bulguları ortaya çıkartabilir. Projenin maliyeti: şletme giderlerinin dışında 550 milyon İsviçre Frankı veya 430 milyon dolar.
Peki neden büyük?
Çünkü yüksek enerji parçacıkları çok büyük bir güç içerir. ATLAS’ın milyarlarca proton çarpışmasını sıraya sokması ve yakalaması gerekir. Bu da tahmin edilemeyecek kadar güç bir görevdir. Çünkü her çarpışmanın sonunda yüzlerce parçacık, dedektörün içinde havaya fırlar.
34 ülkeden 1.700 fizikçinin çalıştığı bu büyük projenin yapıldığı yer altında çalışmalar sürüyor. Yerin üzerinde dedektör parçaları dünyanın dört bir yanında monte ediliyor. Bunlar 2006 yılına kadar CERN’e nakledilecek. ATLAS ilk proton-proton çarpışmasını 2007 yazında ölçebilecek.
Fizikçiler gelecekte yeni bir parçacık hızlandırıcısı planlamakla birlikte, bunun düşük enerjili parçacıkları ezebileceğini düşünüyor. Dolayısıyla bunun ATLAS kadar büyük olması beklenmiyor.
ATLAS adı verilen makine, iki parçacık huzmesinin çarpışma noktasını çevreleyen çok sayıda odadan yapılmıştır. Çarpışma sonucu oluşmuş parçacıklar bu odalardan birine enerjilerini yığarken veya arkalarında iz bırakırken kaydedilir.
Bilim adamları bunların enerjilerini ve momentumlarını birleştirerek, proton çarpışmasının hemen sonrasında oluşan koşulları yeniden oluşturur. Bunun sonucunda hangi parçacıkların yaratıldığını anlamaya çalışır.
ATLAS’ın hedeflerinden biri Higgs’i aramaktır. Higgs, maddenin standart oluşam planında yer alan, ama henüz bulunamayan en sonuncu kayıp parçasıdır. Süper ağır parçacıklar, süper simetrinin ilk kanıtı olarak ele alınırsa, doğanın tüm kuvvetlerinin birleştiği kuramı ortaya çıkar.
ATLAS, bugüne dek görülmüş en güçlü çarpışmayı inceleyeceği için madde ile ilgili son derece şaşırtıcı ve beklenmedik yepyeni bulguları ortaya çıkartabilir. Projenin maliyeti: şletme giderlerinin dışında 550 milyon İsviçre Frankı veya 430 milyon dolar.
Peki neden büyük?
Çünkü yüksek enerji parçacıkları çok büyük bir güç içerir. ATLAS’ın milyarlarca proton çarpışmasını sıraya sokması ve yakalaması gerekir. Bu da tahmin edilemeyecek kadar güç bir görevdir. Çünkü her çarpışmanın sonunda yüzlerce parçacık, dedektörün içinde havaya fırlar.
34 ülkeden 1.700 fizikçinin çalıştığı bu büyük projenin yapıldığı yer altında çalışmalar sürüyor. Yerin üzerinde dedektör parçaları dünyanın dört bir yanında monte ediliyor. Bunlar 2006 yılına kadar CERN’e nakledilecek. ATLAS ilk proton-proton çarpışmasını 2007 yazında ölçebilecek.
Fizikçiler gelecekte yeni bir parçacık hızlandırıcısı planlamakla birlikte, bunun düşük enerjili parçacıkları ezebileceğini düşünüyor. Dolayısıyla bunun ATLAS kadar büyük olması beklenmiyor.